دستور احمدی‌نژاد برای توقف اخراج مهاجران افغانی

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران، با درخواست رهبران افغانستان برای توقف اخراج مهاجران فاقد مدرک موافقت کرده است.

مهاجران افغان - عكس از: UNHCR

سفارت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان روز چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که طرح اخراج اتباع افغانی به دستور آقای احمدی‌نژاد متوقف شده است.

وزارت خارجه افغانستان روز گذشته با ارسال یک یادداشت رسمی از ایران خواست "با در نظر گرفتن اخوت اسلامی، حسن هم‌جواری، و حقوق بشر اخراج اجباری مهاجران را متوقف کند." این وزارت‌خانه، پیش‌تر نیز از ایران خواسته بود اخراج مهاجران را تا پایان فصل سرما متوقف کند.

سفارت ایران در کابل گفته است رئیس‌جمهور ايران با درخواست دولت افغانستان و رهبران گروه‌های جهادی این کشور موافقت کرده و دستور داده است که روند اخراج مهاجران افغانی موقتاً متوقف شود.

طرح اخراج مهاجران غیرمجاز افغانی در ایران که از اردیبهشت ماه آغاز شده است، در دو هفته اخیر شدت یافت. در این دو هفته حدود هزار مهاجر افغان، که بیشتر آنها را کارگران فاقد مدرک قانونی تشکیل می‌دهند، از ایران اخراج شدند.

اخراج و رد مرز کردن این مهاجران، هم‌زمان شد با بارش برف سنگین و سرمای کم‌سابقه در مناطق غربی افغانستان. به گفته مسؤولان اداره‌های محلی موج جدید سرما تا کنون جان بیش از صد تن را در مناطق عمدتاً روستایی استان‌های هرات و بادغیس گرفته است.

تقریباً تمام مهاجران اخراج‌شده در جریان دو هفته اخیر، در سرپناه‌های موقتی، که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در حاشیه شهر هرات ایجاد كرده، اسکان یافته‌اند و یا به مسافرخانه‌ها رفته‌اند.
مقام‌های محلی می‌گویند به دلیل ادامه بارش برف سنگین، در حال حاضر امکان انتقال این مهاجران به شهرهای اصلی‌شان در دیگر نقاط افغانستان وجود ندارد.

اداره کل اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور ایران می‌گوید حدود یک میلیون و پانصد هزار تن از جمعیت دو و نیم میلیونی مهاجران افغانی مقیم این کشور، فاقد مدرک اقامتی و واجد شرایط اعلام‌شده برای اخراج بدون قید و شرط هستند.
به گفته مسؤولان این اداره، طرح اخراج این تعداد از مهاجران افغانی در نشست سه‌جانبه ایران، افغانستان، و کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان، مورد توافق قرار گرفته است.

اما وزارت خارجه افغانستان می‌گوید با وجود این توافق، اخراج مهاجران در شرایط کنونی برخلاف مناسبات دوستانه دو کشور است.

در بیانیه اخیر سفارت ایران که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، ابراز امیدواری شده است كه "با توجه به فرصت پيش آمده، دولت افغانستان اقدامات لازم را برای اسكان اتباع افغان كه به صورت غيرقانوني در ايران به‌سر می‌برند، فراهم كند."

با این وجود، انتظار زیادی وجود ندارد که دولت افغانستان در کمتر از سه ماهی که تا پایان فصل زمستان باقی مانده بتواند شرایط مساعد را برای پذیرش یک‌ونیم میلیون شهروند مهاجر خود فراهم کند.
بیشتر مهاجرانی که به افغانستان باز می‌گردند، در اردوگاه‌ها و سرپناه‌هایی اسکان داده می‌شوند که فاقد شرایط مساعد برای یک زندگی عادی است.

افزون بر سرپناه، بازگشت مهاجران مستلزم فراهم بودن شرایط مناسب برای اشتغال صدها هزار نفر نان‌آور خانواده‌های مهاجر و تأمین امنیت نسبی برای آنهاست.

به‌رغم اینکه از آغاز روند بازسازی افغانستان شش سال می‌گذرد و میلیاردها دلار در این عرصه کمک و سرمایه گذاری شده است؛ فقر و بیکاری هنوز از مشکلات عمده فراروی دولت افغانستان است.

از اظهارات مقام‌های ایرانی و افغان چنین برمی‌آید که اخراج یک‌ونیم میلیون مهاجر افغانی از ایران، با موافقت دولت افغانستان صورت می‌گیرد و کابل فقط خواهان اخراج‌نشدن مهاجران در فصل سرما است.
البته با توجه به اینکه دولت افغانستان برنامه مدونی برای اسکان، تأمین امنیت، و اشتغال صدها هزار خانواده مهاجر ندارد، موکول کردن اخراج مهاجران به پایان فصل سرما، نمی‌تواند نقش زیادی در تغییر شرایط داشته باشد.

از سوی دیگر، ایران نیز می‌گوید بیش از این نمی‌تواند فشار اقتصادی و اجتماعی ناشی از حضور دو و نیم میلیون مهاجر افغان را تحمل کند. به گفته مقام‌هاي ایرانی، مهاجران افغان علاوه بر در اختیار گرفتن هزاران فرصت شغلی، "روزانه پنج ميليون دلار سوبسید یا يارانه دولتی مصرف می‌کنند."
اما مهاجران افغان می‌گویند در ایران کارهایی را به عهده می‌گيرند که شهروندان بیکار ایرانی—که عمدتاً تحصیل‌كرده‌اند—حاضر به انجام‌دادن‌شان نیستند.