سرمايه خارجی و رسانه ايرانی

تهيه کننده: آزاده اسدی

بخش نخست میزگرد زمانه را «اینجا» بشنوید.

راديو زمانه به مناسبت سوم ماه می روز جهانی آزادی مطبوعات تصميم گرفت مساله سرمايه خارجی برای راه اندازی رسانه های فارسی را به صورتی چندجانبه به بحث بگذارد. زمانه معتقد است تن زدن از روبرو شدن با آنچه در اين زمينه در افواه و محافل سياسی و مطبوعاتی مطرح می شود نادرست است و مخاطبان زمانه حق دارند از کم و کيف کار و دلايل آن آگاه شوند و در آن شرکت کنند. در ميزگردی با حضور شروين نکويی جامعه شناس مقيم هلند و مدير سابق پروژه ايران در موسسه پرس نا، حسين باستانی روزنامه نگار ايرانی مقيم فرانسه، ساسان قهرمان از سردبيران سايت «گذار» و مهدی جامی مدير راديو زمانه اين موضوع به بحث گذاشته شد. ضمن بحث نيز گفتگوهايی که با دوازده کارشناس رسانه ای و سياسی ديگر انجام شده بود نيز پخش شد تا بحث غنا و وسعت بيشتری داشته باشد. البته همه کسانی که ما علاقه مند بوديم در بحث شرکت نکردند. خانم مینا سعدادی سردبیر سایت «شهرزاد نیوز» عازم سفر بودند و خانم مریم معمارصادقی مدیر سایت «گذار» از اینکه بخواهند در مورد بودجه‌ این پروژه حرفی بزنند عذرخواستند. ما همینطور از اعضای سفارت ایران در هلند دعوت کرديم نظرات خود را در اين باره مطرح کنند که اعلام شد بنابه دلایلی امکان حضور ندارند. - زمانه

با سلام. من شروین نکوئی هستم. به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات سوم می، برابر با سیزدهم اردیبهشت، برنامه‌ی بحث و گفتگویی داریم درباره‌ی مسئله‌ی کمکهای مالی پارلمان هلند به رسانه‌های مطبوعاتی و رسانه‌های ارتباط عمومی ایران. من یک توضیح کوچکی قبل از اینکه دوستان شرکت‌کننده در این بحث را معرفی کنم، در مورد کمکهای پارلمان هلند و موضوع بحث بدهم. در سال ۲۰۰۵ میلادی، برابر با ۱۳۸۴ هجری شمسی، پارلمان هلند بودجه‌ای تصویب کرد برای کمک به رسانه‌های عمومی و این بودجه در اختیار رسانه‌های مختلفی گذاشته شد. با گذشت زمان و تبحر پیداکردن فعالیت‌های این رسانه‌های ارتباط عمومی موضوع بحث در مورد این کمکهای مالی به فعالیت‌های ایرانی در ایران شدت پیدا کرد در ماههای اخیر، اين موضوعی بوده که اینجا در کشور هلند هم موضوع مهم بحث شده است. در این مورد امروز صحبت خواهیم کرد با آقایان ساسان قهرمان مقیم در کانادا و سردبیر خبرنامه‌ی اینترنتی گذار که امروز البته نظرات شخصی خودشان را بیان خواهند کرد و به نمایندگی از گذار اینجا تشریف ندارند، حسین باستانی روزنامه‌نگار در فرانسه و مهدی جامی مدیر رادیو زمانه. دوستان خوش آمدید به بحث امروز و متشکر از شرکت‌تان. در کنار این دوستان یکسری مصاحبه‌ها و صحبت‌های تلفنی و حضوری داشته‌ایم با تعدادی از مسئولین و متخصصین ایرانی و هلندی که نظرات خودشان را در مورد این کمکهای مالی پارلمان هلند به رسانه‌های ارتباط عمومی ایران داده‌اند و در طی صحبت این نظرات مطرح خواهد شد. من فکر می‌کنم که شاید خوب باشد که بحث امروز را شروع کنیم با پخش صحبت‌هایی که داشتیم با خانم فرح کریمی. خانم کریمی نماینده‌ی سابق مجلس هلند از طرف حزب سبزها بوده‌اند و ایشان نقش مستقیمی داشتند در به تصویب‌رساندن این بودجه‌ی مالی. گوش می‌کنیم به صحبت خانم فرح کریمی:

زمانه: رادیو زمانه‌ای که امروز شما می‌شنوید، چقدر شبیه آن رسانه‌ای‌ست که شما از روز اول در سر داشتید؟
فرح کريمی: در اصولش خیلی شبیه همان تصوری‌ست که من داشتم. منظور من از اصول این هست که یک سری افرادی باشند که بدون اینکه کسی برایشان نوشته باشد یا از قبل تعریف کرده باشد که شما بایستی این کار یا آن کار را بکنید، فقط از ایده و تفکر رسانه‌ای بتوانند از آن طریق روی این پروژه کار بکنند و شکل‌اش بدهند و به آن محتوا ببخشند. در آن رابطه دقیقا همان چیزی‌ست که من امیدوار بودم که اتفاق بیفتد ولی می‌شود گفت در نو‌آوری، در رابطه با تحولات دیگری که اتفاق می‌افتد، مثل ارتباط با وبلاگ‌ها و اینها، اینها چیزهای خیلی جدیدی‌ست که حتا من تصورش را هم نکرده بودم.

زمانه: روزهای اولی که ما توی رادیو زمانه کارمان را شروع کرده بودیم، بعضی‌ها توی ایران یا یا بهتر است بگویم‌ خیلی‌ها می‌گفتند، رادیو زمانه! همان رسانه‌ای که ساپورت می‌شود از طرف پارلمان هلند! پس شما اپوزیسیون‌اید! اینروزها ولی تصورها به نظرم تغییر کرده با فعالیت رادیو زمانه و مدلی که کار کردیم. شما اپوزیسیون‌اید؟
فرح کريمی: من یک سیاستمدار هلندی هستم، در هلند زندگی می‌کنم، تابعیت هلندی هم دارم و نقش و فعالیت من در هلند هم به اصطلاح خیلی مشخص بوده. این برای خودم هم یک سوال بود،‌ وقتی نماینده‌ مجلس هلند شدم، به چه طریقی شما با ایران رفتار می‌کنید. طبیعی‌ست من بعنوان پناهنده سیاسی وارد اینجا شدم و معنی‌اش این است که شما از اپوزیسیون بوده‌اید. ولی وقتی وارد اینجا می‌شوید و وقتی بعد از ۲۰ سال یک موقعیت سیاسی‌ـ اجتماعی اینجا برای خودت ایجاد می‌کنی، این سوال هست که حالا چی؟ الان موقعیت من چی هست؟ در حال حاضر من به عنوان یک فرد فعال حقوق بشری و فعال سیاسی هلندی با ایران رابطه دارم، همانطور که با کشورهای دیگر دنیا رابطه دارم، همانطوری که با افغانستان و عربستان سعودی ارتباط دارم. بنابراین نمی‌شود گفت شما اپوزیسیون هستید. من کاری به کار اپوزیسیون ندارم، چون به عنوان یک فعال حقوق بشری بین‌المللی با ایران رفتار می‌کنم. چیز جدیدی هم نبوده در هلند از رسانه‌های آزاد حمایت‌کردن. این در تاریخ هلند در رابطه با کشورهای دیگر هم انجام شده است. حالا یا کشورهای اروپایی، مثلا کشورهای اروپایی شرقی، یا در کشورهای آفریقایی و آسیایی، شما می‌بینید که از این‌جور ابتکار عمل‌ها و از این‌جور پروژه‌ها دولت هلند مکررا حمایت کرده است.

شروين نکويی: خب، صحبت خانم فرح کریمی را شنیدیم. موضوع اصلی‌ای که ایشان مطرح کرده‌اند برای دولتی مثل دولت هلند یک تجربه‌ی جدید نیست این مسئله‌ی حمایت‌کردن از رسانه‌های آزاد و حقوق بشری کشورهای دیگر. آقای قهرمان این مسئله که بودجه‌ی فعالیت‌های مثلا گذار تامین می‌شود از طریق یک دولت خارجی، تا چه حد این می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد روی برداشت شنوندگان و بینندگان یا در مورد گذار خوانندگانش؟

ساسان قهرمان: این نکته همانطور که خانم کریمی هم به شکلی بصورت ضمنی در صحبت‌هایشان گفتند، طبعا در اوایل یک مقدار تبلیغات منفی هم بیشتر می‌شد و کمبود اطلاعات شاید دامن می‌زد که نوعی برخورد منفی بتواند وجود داشته باشد. اکنون بسیار کم شده، بسیار کم شده از هر نظر و می‌توانم بگویم که ماجرا روشنتر شده،‌ هم برای مردم و هم برای همکاران. من شخصا از همان حدود ۱۰ ماه پیش که همکاری خودم را با گذار شروع کردم و در تماسهای خودم با همکاران عزیزی که بهرشکلی با «گذار» همکاری کرده یا خواهند کرد مطرح کرده‌ام این قضیه را و می‌توانم بگویم که مسئله را روشن دیدم و هیچگونه برخورد منفی یا غیرقابل هضمی مشاهده نکرده‌ام. ولی میزان خواننده‌ها و رشدش و بهرحال همیشه میزان کلیک‌ها نشان می‌دهند که نه، برخورد به آنصورت منفی نیست. بحث‌هایی هست اینطرف و آنطرف، ولی این بحث‌ها بیش از آنکه جنبه‌ی عمومی و عادی یا مردمی داشته باشد، جنبه‌ی بحث بین موافق و مخالف، دوستان و همکاران، داشته که دید دیگری داشتند نسبت به این قضیه.

شروين نکويی: آقای باستانی شما بعنوان یک روزنامه‌نگار با تجربه‌ی ایرانی تا چه حد این مسئله به نظر شما قابل قبول است برای ایرانیان داخل ایران؟

حسين باستانی: من تصورم این است که بهرحال مردم داخل ایران هم مانند خیلی‌های دیگر چیزی که برای قضاوت در مورد هر رسانه‌ای برایشان اهمیت اولیه دارد عملکرد و شیوه‌ی کار آن رسانه است. نمونه‌اش بعضی از رادیوهایی هستند که در ایران از سالها پیش فعال بوده‌ و از سالها پیش هم به راحتی خلاصه این امکان را داشته‌اند که برای کسب خبر با جاهای مختلفی تماس بگیرند و حتا با افرادی که از داخل بدنه‌ی حکومت محسوب می‌شدند. ولی معذلک وقتی افراد می‌خواستند تصمیم بگیرند که مثلا فرض کنید با رادیو بی.بی.سی بعنوان مثال مصاحبه بکنند یا نکنند، بیشتر به ذهنیت خودشان رجوع می‌کردند تا آنچیزی که در تبلیغات عنوان می‌شده یا نمی‌شده. حتا حملاتی که اخیرا بطور مشخص در ایران شروع شده در خصوص نوعی از فعالیت‌های رسانه‌ای و اصولا نوعی از پروژه‌هایی که دارد پیاده می‌شود، اینها در بعد تبلیغاتی هست. می‌خواهم بگویم که به لحاظ حتا قوانین موجود ایران پایگاه و جایگاهی ندارد. بهرحال شرایط فعلی پارلمان ایران و شرایط فعلی دولت ایران شرایطی‌ست که اگر واقعا این مسئله مسئله‌ای باشد که بهرعلت سر ان اجماعی بوجود بیاید که باید سد بشود و به صلاح هست که سد بشود، مشکلی نخواهد داشت که مجلس قانونی در این خصوص تصویب بکند و آن قانون اجرایی بشود و خب اصلا این قضیه جلویش گرفته بشود. اما نمی‌شود.

دلیل اصلی که این اتفاق نمی‌افتد این است که بطور مشخص و بطور مستند بیشترین پروژه‌هایی که در داخل ایران دارند از بودجه‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند پروژه‌های وابسته به حکومت ایران هستند. صحبت از سازمانهای حکومتی خاص می‌کنم در داخل ایران که اساسا هم در سطح جامعه مدنی ایران کاملا ناشناخته‌اند. یعنی اسامی‌شان را هیچوقت شما نمی‌شنوید، هیچوقت نه در مطبوعات مطرح‌اند و نه در رسانه‌ها و نه اصلا خبری از فعالیت‌هایشان می‌شنوید. ولی در واقع چراغ سبز نهادهای دولتی در ایران از سالها قبل روابط گسترده‌هایی را با نهادهای دولتی شروع کرده‌اند و بیشترین بودجه‌ها را هم آنها دارند جذب می‌کنند. طبیعتا یک دلیل عمده‌ای که شاید در ایران مسئولین به این نتیجه نرسیدند که اگر مخالفش هستند بصورت قانونی جلویش را بگیرند،‌ این است که می‌دانند قسمت اصلی این بودجه دارد به کجا می‌آید. و اگر یک چنین سازمانی ذره‌ای از خط و خطوطی که مورد قبول است در ایران منجرف بشود، آنوقت آن را زیر ذره‌بین می‌گذارند و می‌گویند ببینید اینها دارند از بودجه‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند، که می‌دانید نوعا هم مستندات مستنداتی مخدوش‌اند.

شروين نکويی: دوست دارم ببینم که آقای مهدی جامی نظرشان در مورد سوال اولی که در این رابطه داشتیم چه هست. ولی شاید خوب باشد قبل از آن عکس‌العمل و صحبت کوتاه ويلکو د يونگه مدیر مسئول سازمان «پرس نا» را بشنویم که یک NGO هلندی‌ست در مورد کمک به مسایل خبرنگاران و مطبوعات و رسانه‌های اطلاعات عمومی، و در شکل‌گرفتن رادیو زمانه شرکت داشته.

زمانه: هدف پارلمان هلند در تخصیص چنین بودجه‌ای برای راه‌اندازی یک رادیوی ایرانی چی بود؟
ويلکو د يونگه: هدف این است که تکثر رسانه‌ای در ایران تقویت بشود، آنهم از راه پشتیبانی از رادیوهای مستقلی مانند رادیو زمانه.

زمانه: چرا ایران را انتخاب کردند؟
ويلکو د يونگه: پارلمان هلند، خب، بخاطر نگرانی‌ای که از وضعیت رسانه‌ها در ایران داشت و من فکر می‌کنم هلند بطور کلی از تکثر رسانه‌ها در همه‌جای دنیا پشتیبانی می‌کند و این تنها به ایران محدود نمی‌شود. «پرس نا» با کشورهای زیادی توی دنیا کار می‌کند، مثل گرجستان، مقدونیه، مراکش و ترکیه. ما از تکثر از رسانه‌ها جایی حمایت می‌کنیم که به آن نیاز باشد. ایران یک مورد ويژه نیست. روزنامه‌نگارهای زیادی از کشورهای مختلف در دنیا هستند که می‌خواهند از سوی «پرس نا» حمایت بشوند. بخاطر تحقق رویای رسانه‌های مستقل ما در بسیاری از کشورها فعالیت داریم.

زمانه: دولت هلند در تصویب این بودجه سودی هم می‌برد؟
ويلکو د يونگه: نه! به نظر من انگیزه‌ اصلی پشتیبانی از روزنامه‌نگاران ایران و در اختیارگذاشتن تجربه‌های روزنامه‌نگاران هلندی به همکاران ایرانی‌شان بوده. به این معنی منفعتی وجود ندارد.

زمانه: فکر می‌کنید تخصیص چنین بودجه‌ای برای راه‌اندازی یک رادیو توسط یک دولت خارجی اثر مثبتی روی ایران دارد یا اینکه دولت ایران را دلخور و نگران می‌کند؟
ويلکو د يونگه: خب، امیدوارم که دولت ایران درک کند که تکثر رسانه‌ای در راستای منافع آنهاست. به نظر من تکثر رسانه‌ای در هر کشوری مفید است، زیرا رسانه‌های گوناگون بخش‌های مختلفی از جامعه را بازتاب می‌دهند، رسانه‌هایی که طبق اصول روزنامه‌نگاری حرفه‌ای، بیطرف و غیرحزبی کار می‌کنند. فکر می‌کنم به نفع همه دولتها و از جمله دولت کشور من هلند است.

زمانه: شما رادیو زمانه را کجای این مسیر می‌بینید؟ آیا به هدفی که برای تصویب و راه‌اندازی آن داشته‌اید،‌ نزدیک شده‌؟
ويلکو د يونگه: ما خوشحالیم که رادیو زمانه توانسته یک رادیو مستقل، غیرحزبی، بیطرف و با کیفیت بالا باشد. ما احساس می‌کنیم رادیو زمانه یک خلا رسانه‌ای را در ایران پر کرده. جایی که رسانه‌ها یا نزدیک به دولت هستند یا به گروههای مختلف سیاسی تبدیل شده‌اند، بطوری که بیشتر ابزاری در دست گروههای مختلف هستند، تا پایبند روزنامه‌نگاری بیطرف. به همین خاطر ما احساس کردیم باید این خلا رسانه‌ای در ایران پر بشود و در پی آنهم از این عمل پشتیبانی کردیم.

زمانه: مشابه چنین طرحی به «خانه‌ آزادی» آمریکا اختصاص دارد؟
ويلکو د يونگه: خانه آزادی پروژه‌ی متفاوتی‌ست، ما هیچ ربطی به آن نداریم. «خانه آزادی» يا «Freedom House»یک بنیاد آمریکایی‌ست و ما یک بنیاد هلندی. رابطه‌ای وجود ندارد. «خانه آزادی» و «پرس نا» هرکدام طرح خودشان را ارائه داده‌اند. هر دو طرح از طرف وزارت امور خارجه‌ی هلند پذیرفته و پشتیبانی شد. ما در تصمیم‌گیری وزارت امور خارجه دخالتی نداشتیم و با «خانه آزادی» هم تماسی نداریم.

زمانه: اما برداشتی در اینباره وجود دارد، در مورد شباهت کار این دو بنیاد؟
ويلکو د يونگه: راستش منهم از این سوء تفاهم خیلی تعجب کردم. به نظرم عادی‌ست که با چنین طرحهایی خیلی از سازمانها فعالیت بکنند. این سازمانها کارشان از هم مستقل است. «خانه آزادی» یا «فريدم هاوس» از یک وب‌سایت پشتیبانی می‌کند و «پرس نا» از یک ایستگاه رادیویی که هر دو طرح مجزا و مختلف‌اند.

زمانه: آیا شما از طرف ایران عکس‌العمل یا واکنشی در مورد رادیو زمانه دریافت کرده‌اید؟
ويلکو د يونگه: بله! ما واکنشهای مثبتی دریافت کرده‌ایم. در وهله‌ی اول از طرف مخاطبانی که واقعا احساس می‌کنند رادیو زمانه پاسخ به یک نیاز بوده و همچنین خوشحالیم که با سفارت ایران در لاهه هم ارتباط خوبی داریم. از طرف سفارت هم به این طرح ابراز علاقه شده. ما با سفارت ایران دائم در تماس هستیم و برایشان توضیح می‌دهیم که چرا از این رادیو پشتیبانی می‌کنیم و چرا این طرح اهمیت دارد.

شروين نکويی: خب. شنیدیم سخنان آقای ويلکو د يونگه مدیر مسئول سازمان «پرس نا» را. آقای مهدی جامی آقای د يونگه مطرح می‌کنند که این فعالیت‌های رو به رسانه‌های جهانی جزئی از فعالیت‌های اصلی یک سازمانی مثل «پرس نا» هست و در این زمینه ایران یک استثنا نیست. سوال من این است که تا چه حد برای رادیو زمانه از نظر مالی پشتیبانی شدن از طرف دولت هلند یک نقطه ضعف است، یا اینکه نیست؟

مهدی جامی: اول از همه باید به این سوال جواب داد که اصولا سرمایه‌گذاری خارجی خوب هست یا خوب نیست. اگر سرمایه‌گذاری خارجی یک واقعیت هست، توی زمینه‌های مختلف می‌تواند انجام بشود که یکی از آن هم رسانه‌ است. به نظر من این یک نکته است. دیگر رابطه‌ی دولت و رسانه است که این مفهوم در ایران با اروپا خیلی متفاوت است. توی ایران اینجوری تصور می‌شود کسی که پول می‌دهد، تعیین می‌کند که شما چه بگویید. دست‌کم در مورد مثلا فرض کنید رسانه‌های دولتی که این واضح هست. اما در مورد رابطه‌ی رسانه و دولت یا پارلمان و یا نهاد سیاسی در اروپا کاملا متفاوت است. یعنی اگر پارلمان هلند یک بودجه‌ای تعیین می‌کند برای یک رسانه، به این معنی نیست که از آن رسانه می‌خواهد که این را بگوید و آن را نگوید و این رابطه یک رابطه‌ی دستوری نیست، یک رابطه‌ی شهروندی‌ست.

بعد هم خب، اگر آن سویه‌ی داخلی‌اش را هم نگاه بکنیم، رسانه‌های برونمرزی دارد دولت ایران. رسانه‌های برونمرزی هم در خارج از کشور وجود دارند و اگر آنجا هست،‌ بیرون هم هست. تفاوتی که وجود دارد اما در مورد رادیو زمانه بخصوص این است که رادیو زمانه اولین رادیوی بین‌المللی فارسی‌ست که به هیچ دولتی وابسته نیست. من فکر می‌کنم شاید قدم بعدی در خود ایران هم همین باشد یا بشود. یعنی برسیم به روزی که دولت ایران از یک گروهی که مستقل می‌خواهند رفتار بکنند حمایت بکند تا آنها به یک زبان معین یا برای یک کشور معین که ایران فکر می‌کند نیاز دارد به یک چنین رادیویی برنامه پخش بکنند. اگر یک چنین وضعیتی پیش بیاید، می‌شود وضعیتی که الان رادیو زمانه دارد. یعنی دولت هلند یک رابطه‌ی دولتی با ما ندارد، ما یک رسانه‌ی دولتی نیستیم و از طریق «پرس نا» که یک NGO هست و یک سازمان غیردولتی هست، آن پول دریافت و به ما داده شده و دارد حمایت می‌کند رادیو زمانه را تا این رادیو بطور مستقل کار خودش را پیش ببرد. ما رسانه‌ی دولت هلند یا دولت آمریکا و هیچ دولت دیگری نیستیم. ما رسانه‌ای هستیم با مجموعه‌ای از روزنامه‌نگاران مختلف که با یک خرد جمعی کارمان را پیش می‌بریم.

نکته دیگری که باید اینجا اشاره بکنم، مسئله‌ی ارزش افزوده است. فرض بکنیم که اصلا حرفهایی که مثلا «گذار»، «روز»، «رادیو زمانه»، «زیگزاگ» می‌زنند و یا «جدیدمدیا»، اینها قبلا توی ایران گفته شده یا دارد بهتر از آن گفته می‌شود. خب کسی شنونده‌ی آنها نخواهد بود، خواننده و مخاطب نخواهند داشت. اگر مخاطب دارند، مفهومش این است که یک چیزی کم است در فضای مطبوعاتی و رسانه‌ای ایران. مثلا فرض بکنید شما وقتی که روشهای مطبوعاتی را می‌بینید که در دوره‌ی آقای خاتمی وجود داشت و آنها را مقایسه می‌کنید با روش مثلا روزنامه‌ای مثل کيهان متوجه یک تفاوت عمده می‌شوید. خب یک خلایی اینجا وجود دارد اگر شما تمام فضای مطبوعاتی را در اختیار کیهان بگذارید. یا فرض بکنید بخواهيد تمام روزنامه‌نگاران مثل کیهان رفتار بکنند.

شروين نکويی: این خلا چی هست؟
مهدی جامی: خلا اندیشیدن مستقل، روزنامه‌نگاری انتقادی و گفتگویی و مشارکتی. نهایتا یک نکته به‌دست می‌آید که دوستان اشاره کردند، بحث عملکرد است. اگر ما یک ارزش افزوده‌ای داریم وبه بازار رسانه‌‌ای ایران می‌دهیم و در آن بازار یک رنگ تازه‌ای ایجاد می‌کنیم این کجایش عیب دارد و اینکه پول دارد از کجا می‌آید، تا چه حد واقعا تعیین‌کننده‌ی قضاوت هست. پول در دنیا فقط از یک کانال نمی‌آید. فرض بکنید برای این رسانه پولی وجود نداشته باشد. از کجا باید این پول را تامین کرد؟ خب بالاخره یا باید از دولت ایران تامین کرد، یا از سرمایه‌داران ایرانی، یا از ایرانیان خارج از کشور و یا از نهادهای غیردولتی اروپایی و غربی تامین کرد. مجموعه ای چند پایه و سویه است که باید در نظر گرفت تا به یک نتیجه‌ی معقولی رسید.

شروين نکويی: دوستان قبل از اینکه برویم به قسمت دوم بحث که بیشتر نظرات روزنامه‌نگاران و متخصصین ایرانی است در مورد رسانه‌های ارتباط عمومی رو به ایران، گفت‌گویی داریم با یکی از مسئولین هلندی، آقای تايس برمن که از روزنامه‌نگاران باسابقه‌ی هلندی هستند و اکنون عضو پارلمان اروپا و همچنين رییس هیات نظارت بر رادیو زمانه:

زمانه: رادیو زمانه چه نقشی در بازار رسانه‌ها دارد؟
تايس برمن: این نخستین‌باری‌ست که از هلند یک رادیو مستقل برای کشوری برنامه پخش می‌کند که تکثرگرایی فرهنگ غالبش نیست. در واقع نخستین‌بار است که در هلند یک رادیو مستقل به زبان دیگر برنامه پخش می‌کند. بنابراین این رادیو برای خود هلند یک پدیده‌ی نوینی‌ست. روزنامه‌نگاران هلندی هم به چیزی که در این ایستگاه رادیویی شکل می‌گیرد علاقمندند. بنابراین بازار رسانه‌ای هلند گسترش پیدا کرده و درهایش بسوی جهان گشوده شده.

زمانه: آیا بودجه‌ای پارلمان هلند تصویب کرده تنها به ایران اختصاص دارد؟
تايس برمن: بله. رادیو زمانه ابتکار عمل دو حزب مختلف پارلمان هلند است و از سوی همه‌ی پارلمان حمایت شده. این پدیده‌ی منحصربفردی‌ست که پارلمان اجرای یک چنین طرحی را از طرف بودجه عمومی ضروری اعلام کرده. البته هیچ کنترل محتوایی بر روی رادیو صورت نمی‌گیرد. وزارت امور خارجه‌ی هلند هم نمی‌تواند بگوید چه چیزی از این رادیو پخش بشود. بسیار ساده‌اندیشی‌ست اگر چنین فکر بشود. البته وزارت امور خارجه هلند هم چنین چیزی نمی‌خواهد. این رادیو برای این تاسیس شده که بتواند کمی به ایران در زمینه‌ی تکثرگرایی کمک کند.

زمانه: چرا ایران توجه هلند را به‌خودش جلب کرده؟
تايس برمن: برای ما برقراری صلح و آرامش در خاورمیانه مهم است و باید با ایران گفتگو داشته باشیم. ما باید با مردم ایران هم گفتگو کنیم. راه‌اندازی یک رادیو مستقل یک راه غیرمستقیم برای گفتگو و پولاریسم و شفافیت است. من بهیچوجه با رویکرد آمریکا در مورد ایران موافق نیستم، رویکردی که تحقیرآمیز است و درهای گفتگو را می‌بندد و تحکم‌آمیز با مردم رفتار می‌کند. به گمان من راه دیگری را باید پیشنهاد داد که همان راه گفتگو‌ست.

زمانه: شما واکنش و بازخوردی از طرف دولت ایران دریافت کرده‌اید در مورد این رادیو؟
تايس برمن: برخی از روزنامه‌ها در ایران به این ایستگاه رادیویی بشدت انتقاد کرده‌اند،‌ اما این عادی‌ست.

زمانه: پس مثبت نبوده عکس‌العمل‌ها؟
تايس برمن: اما همه واکنشها و بازخوردها منفی هم نبوده.

زمانه: یعنی فقط روزنامه‌های ایران به این رادیو واکنش نشان داده‌اند؟
تايس برمن: تا آنجایی که من می‌دانم یک روزنامه در ایران واکنش شدیدی نسبت به رادیو زمانه نشان داده. اما به نظر من همکاری با مسئولان ایرانی همچنان ادامه دارد و این بسیار مثبت است. باید قبول کنیم همه گروههای سیاسی در ایران نمی‌توانند رادیو زمانه را بپذیرند. رادیو زمانه هم باید این را بپذیرد. اگر این موضوع را نپذیری، به راه اشتباهی کشیده می‌شوی و دیگر به کسانی که با شما موافق نیستند گوش نمی‌دهی.

زمانه: فکر می‌کنید رادیو زمانه به اهداف تعیین‌شده‌ی پارلمان رسیده؟
تايس برمن: نقش من این نیست که در مورد محتوای رادیو زمانه قضاوت کنم. نقش من فراهم‌کردن زمینه‌ای‌ست که سردبیران رادیو زمانه در آن بتوانند از استقلال کامل برخوردار باشند، زمینه‌ای برای اینکه هرچه می‌خواهند بگویند و پخش کنند. البته من نمی‌خواهم که این رادیو نفرت‌پراکنی و نژادپرستی را ترویج کند. ما باید در حدود قانون و ارزشهای انسانی عمل کنیم. فارغ از این مسایل تنها استقلال این رادیو است که اهمیت دارد. به نظر من خلاقیت مدیران رادیو زمانه در ارتباط متقابل با مخاطبانش است. «زمانه» رادیویی بسیار مدرن است. اینکه رادیو زمانه از حداکثر ظرفیت اینترنت برای کار خودش استفاده می‌کند بسیار جالب توجه است.

شروين نکويی: آقای جامی نظر رییس نظارت هیات مدیره خیلی مثبت است در مورد رادیوتان.
مهدی جامی: اميدوارم ایشان تنها کسی نباشد که نظر مثبت دارد.