در ترکمنستان بر مردم چه گذشت

مانی پارسا

لوگوی سایت روزنامه ان.ار.س

21 دسامبر 2006:
رئیس جمهور ترکمنستان، صفرمراد نیازوف، ملقب به صفرمراد ترکمن‌باشی کبیر دیروز در سن 66 سالگی بر اثر یک حمله قلبی درگذشت.

نیازوف طی دوران ریاست جمهوری خود نوعی از کیش شخصیت‌پرستی را حول محور شخص خود ساخته و پرداخته کرد که در تاریخ اخیر جهان سابقه نداشته‌است.
او در این کشورِ مملو از ذخایر گاز، به مدت 21 سال، حاکمیت مطلق بر سرنوشت و زندگی 5 میلیون ترکمن را در دست داشت و از جمله عناوین و مناصب او می‌شود به پدر ترکمن‌ها، رئیس جمهور مادام‌العمر، نخست وزیر و رهبر تنها حزب سیاسی اشاره کرد.

ترکمن‌باشی که تحصیلات مهندسی داشت، در سال 1985 یعنی پس از آمدن گورباچوف، به عنوان رئیس حزب انتخاب گردید. نیازوف از شخص گورباچوف، گلاسنوستِ او و برنامه پرِسترویکایَش تنفر داشت. گورباچوف رفت و نیازوف همچنان برجا ماند. نیازوف با استبدادی شدید، وزرای مختلف زیر دست خود را به زندان انداخت و بدترین نتیجه‌ای که در "انتخابات" نصیبش شد 98.3 درصد بود.

رسانه آزاد، تشکیل اصناف، حقوق بشر و اپوزیسیون در قاموس ترکمن‌باشی جایی نداشت. شخصی که در سال 2002 اقدام به کودتایی بر علیه او کرده بود هنوز دوران 248 ساله محکومیت زندان خود را می‌گذراند.
نه تنها افراد اپوزیسیون در زندان‌ها، تیمارستان‌ها و اردوگاه‌ها حبس و مفقود می‌شوند بلکه خانواده ایشان نیز به زندان می‌افتند، خانه‌هایشان سوخته و اموالشان مصادره می‌شود. متوسط طول عمر افرادی که در ترکمنستان به زندان می‌افتند کمتر از یک‌سال است.

کتابی که تألیف ترکمن‌باشی اعلام شده، یعنی روحنامه، جزو دروس اجباری مدارس است و مطالعه آن برای هر ترکمن اجباری اعلام شده‌است. بخش‌هایی از این کتاب را بر روی برخی مساجد در کنار آیات قرآن حک کرده‌اند و نسخه‌ای از آن را با کپسولی به فضا فرستاده‌اند. در نظر نیازوف، هر کس روحنامه را سه بار بخواند به بهشت می‌رود. او همچنین ماه‌های سال را به نام خود و مادرش نامید.

شهرهای مختلف، فرودگاه‌ها، مزارع، لشکرهای ارتش، بندرگاه‌ها و اسب‌های مسابقه‌ای و حتی یک شهاب‌سنگ به نام ترکمن‌باشی نامیده شدند. چهره و پوسترهای او را می‌توان بر روی هر اسکناس، هر ساختمان، هر کتاب و صفحات اول هر روزنامه مشاهده کرد. حتی برچسب‌های روی شیشه‌های ودکا شامل عکس او نیز می‌شود.

در مرکز شهر عشق‌آباد، مجسمه‌ای طلائی از او نصب شده که با گردش خورشید می‌چرخد. ترکمن‌باشی استعمال دخانیات از جمله سیگارت را ممنوع کرد و دستور بسته شدن همه بیمارستان‌های بیرون از شهر عشق‌آباد را داد. حقوق بازنشستگی کشاورزان نیز ملغی شد.

مردم عادی ترکمنستان چیزی از درآمد هنگفتی که از صادرات گاز نصیب این کشور می‌شود حس نمی‌کنند زیرا این درآمدها در صندوق ریاست جمهوری وارد شده و جزئی از بودجه کشور به شمار نمی‌آید. بخشی از درآمدهای صندوق ریاست جمهوری، صرف انجام پروژه‌های عظیم‌الجثه‌ و ساخت قصرهایی می‌شود که مرکز شهر عشق‌آباد را احاطه کرده‌اند.

سرمایه‌گذاران خارجی هم مشکل زیادی بر سر راه ترکمن‌باشی ایجاد نمی‌کردند. شرکت‌های خارجی حتی از انتشار و توزیع نسخه‌های روحنامه به همه زبان‌ها حمایت مالی می‌کنند و این کتاب به زبان‌های آفریقایی از جمله زبان زولو هم منتشر شده‌است.
صفرمراد نیازوف مشکل بیماری قلبی خود را پیش از این اعلام کرده بود. درگذشت او می‌تواند امید تغییراتی را در زندگی مردم ترکمنستان به همراه داشته باشد.

........................................

لینک مطلب