"در تاجیکستان جریانی به وجود آمده که تلاش می‌کنند به زبانی بنویسند که برای دیگر فارسی زبانان قابل فهم باشد، چرا در ایران چنین تلاشی دیده نمی‌شود؟"
مفهوم سوال واضح نیست. لطفا توضیح دهید یا جور دیگری مطرح کنید که معنی شفاف باشد.

چه عجب یه مقاله خواندنی از شما!؟

با تشكر از مصاحبه ای كه انجام داده ايد و با توجه به اين كه اين مصاحبه در مورد زبان است، كاش قدری كنجكاوی نشان می داديد و از آقای آشوری می پرسيديد، «اٌختٌیش» را چگونه می نويسند. اگر منظور ايشان hochdeutsch بوده است كه بازآفرينی آن به حروف فارسی «هوخ دويچ» می شود. دقيق بودن شرط اساسی مدرن بودن است.
با احترام
كوروش ب.

با درود
شهزاده خانم گرامی یکم سپا س از شما بخاطر این مصاحبه ودوم سپاس از استاد گرامی داریوش آشوری که چهره ای نام آور وشناخته شده در میان ایرانیان هستند وبنده خود از جوانی با بعضی از نوشته هایشان آشنایی دارم.دیگر اینکه به نظرم شما به طرف روالی میروید که پسندیده و خوب است این مصاحبه ها با ایرانیان افغانها وتاجیکها میتواند ما را به سوی همدلی و اتحاد بیشتری رهنمون کند قطعا آدمهای مانند آقای آشوری و حکیمی ودیگر کسانیکه در بین ما سخنی برای گفتن واعتباری دارند میتوانند انگشت بر روی عیب ها ومشکلات ها و چرا ها وباید ونباید ها بگذارند وما را آگاه سازند کسانی نیز در این میان میبایست دست به کار عملی بزنند و همانطور که آشوری گرامی گفته اند امید به دولت ها بیهوده است و با بنیان گذاشتن بنیادها و انجمن ها وو ویاری گرفتن از تروتمندانی که دل در گرو زبان وفردوسی وحافظ وسعدی ومولوی ورودکی دارند ومیدانند که سود یگانگی واتحاد تنها زبانی وادبی نیست بلکه اقتصادی نیز خواهد بود رهگشایی کنند اینکار را هم کسانی توانی اش را دارند که دارای موقعیت مناسبند.افسوس که در هر 3 کشور حال غیر از ازبکستان که فعلا قربانی دایی یوسف شده است منظور تاجیکان وسمرقند وبخارای نامی است دارای دولتهایی هستیم که یکی در تلاش عربیزه کردن است ویکی در میان گیر افتاده که پشتون وفارسی را چه کند ودیگری هنوز دوست دارد پوتین های پوتین را لیس بزند و هر سه هم بسیار ادعای مردم وفرهنگ وتاریخ وزبان را دارند که میدانیم سیاست به معنای حیله آن است حیله ای که با هر تلاشی هم که بشود ره به جایی نخواهد برد زیرا زبان فارسی توانا تر از آن است که دولتمردان وابسته چه به لحاظ ذهنی وعملی بتوانند با به فراموشی سپردن موقعیت امروز آن به گور بگذارند ویکروز چشم باز کنیم ببینیم که زبان رسمی ایران عربی است و متلا تاجیکها دیگر حتا گفتارشان نیز روسی شده است زیرا سیرلیک آنان را به روسها وصله کرده بوده است .به امید آنکه شرایطی پیش آید تا هر چه بهتر وراحتر ما بتوانیم مشکلات در این رابطه را از جلوی پا برداریم

با سپاس از خانم سمرقندی که این گفت و گو را انجام دادند و همچنین از آقای آشوری که اندیشمندانه درباره مشکلات و مسائل زبان فارسی به عنوان زبان میانجی و ملی ایرانیان می پردازند.

آقای آشوری در اشاره به زبان آلمانی رسمی گفتند Hochdeutsch (هُخ دُیچ) که گویش معیار در هر سه کشور آلمان، اتریش و سوئس است و به دلیل کیفیت نه چندان خوب صدا، که احتمالا در تماس تلفنی ضبط شده است، به صورت اشتباه نوشته شده است و چنانچه به دقت شنیده شود اشتباه روشن می شود.

مشکل اساسي در اين است که فرهنگيان ايراني و حتا همين آقاي آشوري هم که از ايشان انتظار ميرود وسعت نظر بشتر داشته باشند، به زبان دري رايج در افغانستان و حتا در مجموع به افغان ها و افغانستان نگرش خودخواهانه «پان ايرانيستي» دارند.
به گونه مثال آقاي آشوري نمي فرمايند که از هر سه گويش ايراني افغاني و تاجيکي ، گويش افغاني که ايشان آن را لهجه کابلي مي گويند و در واقع زبان رسمي افغانستان است ، به مراتب بيش از گويش ايراني و تاجيکي به زبان ادبي کلاسيک نزديک است و اگر اين مورد قبول نياشد مي توانم هزار و يک مثال ارايه بدارم و اين ادعا را ثابت بسازم.
ديگر اين که در پشته ايران و آريانا هميشه دو فرهنگ وجود داشته يکي در شرق و يکي در غرب و فراموش نه کنيم که زبان همانا فرهنگ نيست

آیا "هم‌گرایی فارسی‌زبان‌ها" همان پان فارسیسم نیست؟ اگر همگرایی ترکزبانها بد است، پس چرا همگرایی فارسزبانها خوب است؟

با درود
بنده از آقای ناظر وآنگاه آقای آیدین خواهشمندم به نکات زیر بنگرند.
آقای ناظر من فکرنمیکنم فرهنگیان ایران بقول شما و آگاهان ایرانی به نظر من هیچ نگاه دیگری به زیانی که درافغانستان صحبت میشود داشته باشند که غیر ازآنچه در ایران رایج است باشد بقول آقای حکیمی گرامی این دری گفتن شما وتاجیکی گفتن تاجیکها وفارسی گفتن ما ایرانیان درست نیست این زبان یکی است اما اگر در هر کدام ز این کشورها بنگرید متلا برای یک لغت خاص ممکن است در هر گوشه این سرزمینها کلمه خاصی بکار ببرند که با نوشتاری رسمی فرق داشته باشد اما در نوشتاری در هر سه کشور یکی باشد قطعا زبانی که در افغانستان استفاده میشود نقش داشته است در تکامل زبان مشترک وهمینطور تاجیکستان حتا اگر سد ومانعی وجود داشته است به اندازه یک کلمه ویک جمله ویک کتاب هم خود تاتیری است در تکامل شما با استفاده از آریانا چیزی کهدر افغانستان خیلی معمول است در ومعلوم نیست از کجا این سند آمده است که شما اینهمه به آن اهمیت میدهید وبنده که با تاریخ ومطالعه آن مانوسم چنان تفسیری را ندیده ام که شما میکنید که قطعا قصد هویت سازی وهویت سازی دیگر را دارید که این به لحاظ علم تاریخ پذیرفته نیست تاریخ دلیل ومدرکش یگانگی این سرزمینها بوده وهست شما باید آن بخش از مردمی را که در افغانستان سعی در هویت سازی دیگر میکنند با مدرک ودلایل قانع کنند ه که فراوان وفراوان است سعی کنید خاموش کنید این بدان معنی نیست که ایرانیان میخواهند شما را مستعمره سازند خیر کسی نمیتواند برادر خود را اسیر کند قصد بسوی یگانگی رفتن است چرا؟زیرا دنیای سیاست امروز حتا با حاکمیت دموکراسی ها طلب میکند که ما به اینسو برویم زیرا به قدرت کاراتری در برابر دیگران میرسیم واز حقمان بهتر میتوانیم دفاع کنیم سهم خود را از دموکراسی سیاسی جهان میتوانیم بهتر بخواهیم تا به فراموشی سپرده نشویم چون تکه پاره وبیمقداریم وقتی سنگین وزن باشیم پهلوانی ما بهتر به چشم میاید وکمتر کسی جرات جسارت به مارا میابد
اما دوست گرامی آیدین
من قبلا آنگونه که یادم یماید در مقاله های دیگر با شمابگو ومگوهایی داشته ام ودر آنجا بنام کسی که پدرش ترک زبان ومادرش فارس است نوشته ام اینبار هم شما بیجهت وارد محرکه شده اید اینجا بحت بر سر زبان فارسی است که دارای یک دستور زبان وگویش بسیار بسیار نزدیک بهم است نه بحت در مورد ترک زبانان است که نه دستور زبانی مشترک دارند ونه کویش های یگانه دارند ونه همدیگر را میفهمند آنان اول باید یکی دو قرن سعی بر آرایش وویرایش زبانهای ترکی خود کنند وبعد الفبای مشترکی وبعد منابع بسیار ضعیف خود را نیز برای هم قابل فهم سازند تا تازه به این نقطه برسند که ما امروز دراین مقاله ها مشغولیم میبینید که فاصله وراه بسیار زیاد است واکنون تنها شما میتوانید همگرایی را از ریشه برای کشورهای متفاوت ترک ومتفاوت لهجه را پایه ریزی کنید یعنی فونداسیون بریزید ما ساختمان را هم ساخته ایم بحتمان بر سر درست استفاده کردن وجای گرفتن درست هرکس در این ساختمان است
ترک زبانان نیز اگر همگرایی کنند حقشان است وایرادی برآنان نیست

آقاي دارا
به لحن نوشته تان اگر توجه بفرماييد متوجه خواهيد شد که اين لحن آمرانه و اربابانه اگر نباشد کم از کم لحني است که بزرگتر با کوچکتر و معلم با دانش آموز صحبت مي کند
من هم نه کمتر از شما با تاريخ علاقه مندم و تنها کتابهاي فارسي شهنشاه فرموده و آيت الله مآبانه را نه که به علاوه فارسي به شش زبان ديگر هم کتاب مي خوانم
به سلامت باشيد و اميد فرا بگيريد که با ما افغان ها و ترک ها و ديگر غير فارس ها به حيث طرف برابر صحبت بکنيد آن وقت است که مي توانيم با هم نزديک شويم نه اين که ايران و ايراني با ما با لحن آقامنشانه صحبت بفرمايند

آقای ناظر درود بر شما
اول اینکه بنده چه در ایران که بودم وچه اکنون که در گوشه ای ازدنیای فراخ اما با قید وبند به آزادی انسان به برابری انسان به کرامت انسانی انسان معتقدم ویکی از دلایل بودن در غربت نیز از همینجا میاید دلم میخواست درایران بودی تا اکر برادران افغانی که در ایران بودند ودر شهر من به شما آدرس بدهم وبروی وبپرسی که در زمانی که حال بعلت حق کشی های بعضی از هم میهنان من بعضی از افغانها دست به کارهای غیر معمول میزدند وجو ناسالمی برای آنان که حق وحقوقشان از ایران بیش از روس وآمریکایی وهرجای دیگری بود وهست بنده برای آن برادران چه کرده ام حتا هم بازیهای فرزندان من از بچه های همین مهاجران بودند در حالیکه در شهرم انسان شناخته شده ای وبقول معروف از کلاس دیگر بودم هر چند خود به این اعتقادی ندارم اما دوست عزیز ناچارم برگردم به سالها قبل در اروپا وبحتی که بادوستی وخانمش که هردو تحصیل کرده های مسکو بودند که چون شما روسی را مانند بلبل هزار حرف میزدند البته شما بمانند بلبل ده هزار حرف میزنید آنهم چند زبان که مهم نیست منهم 4 زبان را خوب میدانم امروز بچه ها 7 زبان ویا بیشتر میدانند این دلیل بر برتری افکار انسان نمیشود ما در آن بحت ها از سوسیالیسم گرفته تا مذهب وهر چیزی را بحت میکردیم که دوستان بیشتر جانب روس ها را میگرفتند تا در انتها به جانب افغانستان مظلوم باز گشتند منظور به لحاظ فکری واکنون در آمریکا هستند خوب من معلوم است به نجیب الله بیشتر معتقدم تا هر کدام از مذهبی های حاکم زیرا افغانها نیاز به یک دگردیسی دارند اما نه به شما زیرا بوی وابستگی به روسها از مغز استخوانتان هم میاید وبنده معتقدم که تمام این مصیبتهای شما زاده ومتولد شده روس های اجازه بدهید بگویم کتیف است منظورم توهین به انسانهای روس نیست منظورم گرداننگان ک گ ب وکرملین نشینان است که ما نیز زخمه های بسیار از آنان خورده وهنوز میخوریم.بنده نیز در جوانی با دوستان بسیار سعی در شناسایی آن حکومت ناسیونالیستی روس که نامش کشور های سوسیالیستی وشورایی بود داشتم کتابهای همین آقای آشوری از اولین کتابهایی بود که در 16 سالگی دوستان من بدستم دادند اما چون به تاریخ علاقمند بودم دیگر نویسند ه های قدر چپ نیز نتوانستند مخ بنده را بزنند وتا چریک شوم وبعد امروز با رهبرانم در صدای آمریکا و بی بی سی ودیگر رسانه های بقولشان امپریالیستی جیره خور گردم. شما بیشک با حکومت دست نشانده ومزدور روس ها بوده اید که اینگونه به آمرانه بودن اشاره میکنید زیرا همانها بودند که از برابری خلقها میگفتند اما چون پرده برافتاد تاجیکها وترکها وارامن ها وگرجی ها باید تازه بروند واز زیر زمینها دنبال الفبایشان بگردند که البته اگر مانند تاجیکها موریانه روس ها آنرا نخورده باشد شاید بشود به خود بازگشت هیچگاه در ایران در هیچ رزیمی آمرانه به افغانها امری نکرده اند که همیشه برادرانه بوده است البته افغانها قومیت های دیگر را نیز دارند که گاهی بخاطر ترس از تقویت فارسی زبانان این ایرانی ستیزی را چاشنی میزنند آقای حکیمی گرامی نیز اشاره کرده بودند البته اگر شما ایشان را به مزدوری متهم نکنید.اما کسانی مانند شما که هنوز برای روس ها اشک میریزید بدانید که به خاک گرامی افغانستان خیانتگرید عین همین کلمه را بدوستان افغانم که در آن نظام از مسولین امنیتی تا معاون وزیر بوده اند بدون شرم میگویم زیرا میتوانم اتبات کنم که اینچنین اند تنها کافی است که قبول کنند که اگر آن کودتای روسها مردم افغانستان خصوصا زنان اینهمه هزینه میدانند ؟حتما نه وحتما اگر آن نظام میماند امروز شما پیشرفته تر آزادتر ودارای ارگانهای مدنی بیشتری بودید و منبع نان بچه های مظلوم افغان در بامیان نیز بود ومن نیز در شب انفجارش ساعتها با بغض گریه نمیکردم.افکاری نظیر شما که تنها ادعای برابری خلقها را دارید آنهم دیکته های کرملین است این بلا را بر سر افغانها آوردید وامروز بقولتان مزدور آمریکاییها کرزی حکم میراند.کرامت انسانی شرافت انسانی را روس ها لجنمال کردند ومیکنند به یک نکته از دوستی اروپایی اشاره وتمام کنم زمانیکه دیوار فروریخت اروپاییها زیاد کمکهای مالی وجنسی به روسها کردند من از ـآن دوست پرسیدم چرا؟وچرا به آمریکای لاتین به آفریقا اینقدر اهمیت نمیدهید؟او که کاملا سیاسی است گفت تو روسها را نمیشناسی انسانهای منطق پذیری نیستند یکدفعه دیدی برای آنکه گرسنه اند هجوم آوردند واروپا را ویرانه کردند آنان کاری را که میخواهند بکنند نمیگویند

جناب آقاي دارا
براي يک گفت و شنود سالم پيش از همه چيز احترام متقابل ، راستگويي و صداقت لازم است .
شما چند نکته را در نبشته اخير تان به نقل قول از من آورده ايد که من اصلاً چنان نگفته ام؛ مثلاً من در مورد آقاي کرزي کجا چنين گفته ام که آن را به من نسبت داده ايد و در مورد روسيه و روس ها شما از کجا مي دانيد که داوري من چنين است که نوشته ايد.
«آزادي، برادري و برابري» شعار انقلاب فرانسه است و برابري حقوقي ملت ها و کشورها و حق خود اراديت و حقوق فرهنگي اقليت ها و امثاله در منشور سازمان ملل و ميثاق هاي معتبر بين المللي درج اند. اگر اين ها را شما نمي پذيريد ديگر بحث با شما بي فايده است
در مورد وجود علايق مشترک و نيز تفاوت هاي فرهنگي ميان افغانستان و ايران هر کسي که کمي با فرهنگ دو کشور آشنا است مي داند ؛ اگر شما خبر نداريد و نمي دانيد بفرماييد بنويسيد تا براي تان مثال ها بياورم

من در پاسخ به آقاي دارا يادداشتي فرستادم که تا کنون نشر نشده است؛ آن يادداشت مطابق به نورم هاي ژورنالستيک بود و من تنها از خودم در برابر اتهامات بي پايه ي آقاي دارا دفاع کرده ام- اميدوارم شما دست به سانسور نزنيد ؛ در غير آن شما ناگزير خواهيد بود مسووليت اتهامات واهي آقاي دارا را بر عهده بگيريد و شريک تخطي وي شويد
آقاي دارا به عوض استدلال در رد نظريات من به دشنامگويي و اتهام بندي متوسل شده است
ايشان به طور غير مستقيم و به ناحق مرا به هواداري از کودتاها و نمي دانم طالبان و چي و چي متهم کرده است
آقاي دارا بدون سند و مدرک مرا به روس گرايي متهم کرده است
آقاي دارا به نقل قول از من به رييس جمهور کرزي اهانت کرده است- در حالي که من چنين چيزي نگفته ام
باز هم مي گويم ايشان با لحن ارباب منشانه و مستبدانه سخن مي گويند و خود را در امور متخصص مي دانند که از ان ها آگاهي ندارند و معلوم نيست ايشان حتا يک بار هم در افغانستان تشريف داشته اند و يا خير؟!

آغای دارا درود برشما!
نخست: گفت و گوی شهزاده سمرقندی را با استاد داریوش آشوری خواندم و به گفته ما دروازی ها آقای آشوری خیلی نغز به نکته های باریکی در زمینه عوامل واگرایی و بستر همگرایی اشاره کرده اند.
دوم این که اگر دوست گرامی مان (آقای دارا) خاطر نازک تر از گل شان نرنجد، ادبیات آقای دارا در بحث با دوست افغانستانی ما آقای ناظر، خیلی شبیه ادبیات سیاسی "احمدی نژاد- چاوز" است. یعنی زود احساسات شان برانگیخته می شود و به هرکس برچسپ می زنند. اگر کسی به ذوق جناب شان گپ نزد، کار آن تمام است. باید مزدور باشد و جاسوس خطابش کرد و هر چه دل تنگ جناب عالی خواست، باید بگویند. فکر می کنم که این یک مشکل فرهنگی است. من به عنوان یک تاجک بدخشانی دروازی افغانستانی، این گونه برخورد ها را در سرزمین خودم زیاد دیده ام. هنگامی این جا شما اگر در افغانستان با زبان کمی سره تر فارسی بنویسید، برچسپ جاسوسی جمهوری اسلامی ایران به شما زده می شود. وقتی دیدگاه آقای دارا را خواندم، هیچ تفاوتی میان دیدگاه فاشست های پشتون افغانستانی نسبت به دلسوزان و گویندگان زبان فارسی در افغانستان و دیدگاه آقای دارا ندیدم. اون ها به ما برچسپ جاسوسی نه به ایران بلکه به جمهوری اسلامی ایران را می زنند و این آقای دارا هم ساده برچسپ جاسوسی روس را به یک انسان می زند. بحث جناب آقای دارا به یک بحث کاملا سیاسی خیلی نزدیک است تا یک بحث فرهنگی و زبان شناختی. من نسبت به زبان خودم خیلی تعصب هم دارم و در سال 1386 خورشید هنگامی که وزیر بی سواد فرهنگ افغانستان (عبدالکریم خرم) خبرنگار تلویزیون محلی دولتی بلخ را به خاطر کاربرد واژه دانشگاه از کار برکنار کرد، ما گروهی از جوانان در برابر شورای ملی افغانستان دست به راهپیمایی زدیم و من افتخار دارم که کتاب "دری" سال اول سواد آموزی را من برایش در برابر رسانه ها تحفه دادم؛ با این همه تعصب فارسی گرایانه ام، خدمت جناب آقای دارا عرض کنم که تا هنوز هم نگاه سیاسی به مسأله زبان و استفاده از آن برای اهداف سیاسی حکومت ها یک مشکل جدی فراراه همگرایی ما فارسی زبان ها است، این مسأله را شما نادیده نگیرید. جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روکش زبان فارسی در فکر دغدغه های مذهبی شیعه گرایانه افراطی خودش در تاجکستان و افغانستان است و این یک واقعیت است. اگر کسی گاهی در برابر این استفاده ابزاری از زبان در افغانستان و تاجکستان حرفی می زند، به معنا دشمنی با گذشته پر بار فرهنگی تاریخی خودش نیست، بلکه به معنای اعتراض در برابر استفاده های سیاسی حکومت جمهوری اسلامی از این روکش است.
سوم: آقای دارا از کاربرد واژه آریانا انتقاد کرده اند. در این روز ها نوشته ای را از یک افغانستانی به نام سلیمان راوش خوندم که او هم چنین چیزی می گفت؛ اما تاجایی که من هم دو سه صفحه کتاب خونده ام، خدمت شان عرض کنم که در متون کهن کلمه آریانا کار برد داشته (هرچند ایران کاربرد بیشتر داشته است) و برداشت خودم این است که آریانا و ایران شکل های تحول یافته یک دیگر هستند. (ممکن برداشت من نادرست باشد، اما تاکنون به این باور هستم و در صورت دریافت دیگری، آن را می پزیرم.) دیگر این که ما وقتی می گوییم آریایی هستیم و یا ایرانی هستیم، هدف جمهوری اسلامی ایران نیست. جمهوری اسلامی کنونی بخش بزرگش ایران است، اما بخش دیگرش فارس و عراق العجم است. افغانستان امروزی هم همه اش در قلمرو ایران کهن نیست. تاجکستان و ازبکستان هم به همینگونه. ایران کهن متأسفانه تکه تکه شده است. ما به جای جغرافیای ایران کهن، به فرهنگ ایران کهن و یا آریانای باستان توجه داشته باشیم و این نقطه آغاز خوب خواهد بود.
چهارم: آقای ناظر گفتند که گویش کابلی ها به متون کهن نزدیک تر است. این حرف شان زیاد حرف نادرست نیست که آقای دارا بر ایشان خشم گرفتند. من یک هفته پیش با دوست خوب ایرانی ام که او را خواهر بزرگ خودم خوانده ام، بحثی داشتیم و بعد من نوشتم که (...هنگام نماز "پیشین"....) برایم گفت: پیشین یعنی چه؟ من گفتم نماز پیشین یعنی نماز ظهر. پس از آن گفت که به نماز عصر، عشا و صبح چه می گویید؟ گفتم دیگر، خفتن و بامداد. برایش جالب بود. می گفت که خیلی شبیه ادبیات کهن و بازبان بیهقی سخن می گویید.
پنجم: آقای دارا هرچند گفته اند که پدر بزرگوارشان ترک است، اما برخورد شان با آقای آیدن خیلی توهین آمیز بوده است. آقای آیدن فقط یک پرسش را مطرح کردند، نه این که شما زبان شان را تو هین کنید و به آن خرده بگیرید. فکر می کنم که این برخواسته از همان باور های پرخاش گرایانه و ستیزه جویانه انقلابی دوستان است. ایشان یک نوع برتری ارزشی زبان فارسی را در بحث شان با آقای آیدن نسبت به دیگر زبان ها مطرح کرده اند. در حالی که چنین چیزی از لحاظ ارزشی درست نیست. من همان گونه که از فاشیزم پشتون در افغانستان نفرت دارم و در دل تاریخم خاطره های تلخی نهان دارم، نسبت به فارسی گرایی ای افراطی ای که در دوران سلطنت پهلوی در ایران ظهور کرد و دیگر اقوام خورد و کوچک خودشان را گم کرده اند و این روند در دوران جمهوری اسلامی تشدید یافت و دامن تبعیظ، مذهب رانیز گرفت، سخت مخالفم. حق خواهی چیزی دیگری است و برتری طلبی خواست دیگر. مشکل فکر می کنم در برتری طلبی ها است. ما فارسی زبان هایی که در ازبکستان، افغانستان، تاجکستان و دیگر مناطق آسیای میانه و حتا در شبه قاره هند و حتا در شماری از کشور های حاشیه خلیج فارس مورد ستم فرهنگی و زبانی و سیاسی قرار گرفته ایم، نباید جنبش حق خواهی مان به جنبش برتری طلبی تبدیل شود و خدای نخواسته ما هایی که امروز مظلومیم، فردا خود ظالم و دیگران را مورد ستم خویش قرار ندهیم و قربانی سازیم.
امید وارم که آقای دارا بر من خشم نگیرند و مرا خدای نخواسته کدام برچسپی نزنند. ایشان از دوست و هموطن بدخشانی ام (آثار حکیمی) که شهزاده سمر قندی با ایشان نیز گفت و گویی در رادیو زمانه داشتند، چند بار نام برده اند و به آن مثال زده اند. من و آقای حکیمی به یک دیگر می گوییم، بچه جیه (یعنی برادر. چون به لهجه بدخشانی های افغانستانی، مادر را "جیه" می گویند.)

درود بر آزاد عزيز از بدخشان
همه بايد بدانند هيچ برتري نسبت به بقيه وجود ندارد.ما تنها خواهان حفظ هويت هستيم

اشکان گرامي
پيام شما مبهم است شما نوشته ايد که خواهان حفظ هويت هستيد و من مي پرسم: خواهان حفظ کدام هويت هستيد ؟

با سلام به ناظر عزيز
دوست گرامي نخست بايد بگويم همه ما انسان هستيم و هيچ برتري نسبت به هم نداريم و اگر صحبت از تقويت زبان فارسي مي شود بدان جهت است كه اين زبان از قديم پل ارتباطي بين مردمان از سيحون و جيحون تا غرب ايران كنوني بوده است.ولي سياست دولت روسيه از قديم و انگليس در چند قرن گذشته شكاف و تغيير هويت مردمان اين منطقه بوده است.شما ببينيد مردم تاجيك امروزه در سه كشور تاجيكستان-افغانستان و ازبكستان پراكنده شده اند و ارتباط زباني به واسطه تغيير خط از هم گسسته شده است.شهرهاي مهم و تاريخي سمرقند و بخارا و ترمذ و غيره با سياست تضعيف قومي و زباني روسيه به ازبكستان سپرده شد و تاجيك هاي آن با سياست فاشيستي دولت اين كشور به سوي حذف و از خود بيگانگي پيش مي روند.آنها شايد ندادند كه شاه اسماعيل ساماني چه خدماتي را به آن مردم عرضه داشت و يا دانشمنداني چون ابن سينا-ابوريحان -خوارزمي و غيره از همين مردم بوده اند كه به بشريت خدمت كردند.بنابراين ايم كه مي گويم حفظ هويت يعني جلوگيري از حذف يك قوم متمدن.
اما نكته دوم اينكه اگر به هر زباني صحبت ميكنيد براي ما قابل احترام است و ما شما را همچون برادر خود مي دانيم .