باز جوییم روزگار وصل خویش

شهزاده سمرقندی

همان‏طور که در برنامه‏های قبلی گفتم، تماس‏های زیادی از شنوندگان ایرانی داریم که می‏خواهند پیشنهادات خود را به گوش دوست‏داران پیوند بیشتر فارسی‏زبانان در سراسر دنیا برسانند.

حیات نعمت را آنانی که با روزگار تاجیکان در ازبکستان و همین‏طور روزگار ادب‏دوستان ازبکستان آشنایی دارند، می‏شناسند و می‏دانند که اسم حیات نعمت با موضوع زنده نگاه داشتن زبان و ادب فارسی در ازبکستان، پیوند ناگسستنی‏‌ای دارد و می‏دانند که حیات نعمت از معدود کسانی است که این بحث را مطرح می‏کند و از همین‏جاست که با دولت ازبکستان درگیر و گرفتار مشکلات زیادی شده است.
از فرزند ایران زمین می‏پرسم که چرا به استاد حیات نعمت علاقه دارد و چرا سراغ کارهای او را گرفته است؟

فرزند ایران زمین می‏گوید: «استاد حیات نعمت را به عنوان کسی می‏شناسد که برای احیای زبان فارسی در ازبکستان و زنده نگاه داشتن آنبا جان خود بازی کرده و تمام روزگار خود را در این راه قربانی کرده است».

او ادامه می‏دهد:

بسیار متاسفم که جوانان ما در ایران، حیات نعمت یا بزرگانی مانند ادش اُستد، دلشاد فرهادزاد، حتی صدرالدین عینی و… را نمی‏شناسند. فکر می‏کنم، شما به عنوان یک رسانه می‏توانید نقش خیلی خوبی داشته باشید در این که این بزرگان را به ایرانیان معرفی کنید. چون آنان کسانی هستند که نام‏شان در تاریخ ما ثبت خواهد شد و آیندگان به آنان افتخار خواهند کرد.

درچند سایت اینترنتی خوانده بودم که حیات نعمت حال خوبی ندارد. اما از طریق شما باخبر شدم که حال ایشان خوب است و امیدوارم بهتر هم بشود.

افراد زیادی با این گفته‏های فرزند ایران زمین موافق هستند. از جمله خود من که سال پیش، زمانی که صحبتی خودمانی با استاد حیات نعمت داشتم، از زبان او شنیدم که چقدر گوشه‏نشین شده است و کم‏تر کسی از حال و احوال او می‏پرسد.

استاد حیات نعمت از آن شکایت می‏کرد که کسی از دوستان سراغ او را نمی‏گیرد. اما او خود می‏داند که دوستی با او، دشمنی با دولت است.

پاره‏ای از این صحبت خودمانی را که چون استاد تا به امروز اجازه‏ی انتشار آن را نداده بود، هرگز منتشر نشد، پخش می‏کنم تا آنانی که با صدای حیات نعمت آشنا نیستند، صدای او را نیز بشنوند.

این مصاحبه زمانی که استاد حیات نعمت در بیمارستان بستری بودند، ضبط شده است:

«یکی از دوستان هر هفته روزهای شنبه، با هزار مشکل نزد من می‏آید و خبر می‏گیرد. اما همه، به خصوص بعد از حبس خانگی مرا فراموش کردند. این‏ها دو سال مرا حبس خانگی کردند. اثر همان عصبانی ها بود که پای دوم من هم از کار ماند.»

حیات نعمت - عکس از «مهدی جامی»

فرزند ایران زمین در سخنان خود از بی‏توجهی جوانان تاجیک و همین‏طور فارسی زبان در کشورهای همسایه، نسبت به وضع فرهنگ فارسی تاجیکی در ازبکستان می‏گوید:

زمانی هم که در ایران تحصیل می‏کردم، خیلی به این موضوعات علاقه داشتم. اما از وقتی که به اروپا آمدم و اتحاد اروپایی‏ها را دیدم و دیدم در حالی که این کشورها تا چند سال پیش دشمن هم‏دیگر بودند، الان با هم اتحادیه دارند و علی‏رغم زبان‏های جداگانه از هم، با هم بسیار دوست هستند، با خود فکر کردم چرا ما با این تمدن غنی‏مان چنین چیزی نداشته باشیم.

الان حدود ۲۰۰ سال است که مردم این طرف مرز در ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان از هم دور هستند و این چیزی است که مرا خیلی آزار می‏دهد. از این رو از وقتی به اروپا آمده‏ام، این مساله برایم بسیار مهم‏تر شد.

در دنیای امروز ارتباطات بسیار گسترده شده است و به نظرم استفاده از وسایلی مانند اینترنت بسیار مفید است. برای نمونه، من خودم در ویکی‏پدیا مقاله‏هایی می‏نویسم و می‏توانم از دوستان‏ام در سمرقند و بخارا و دیگر دوستان تاجیک و ازبک دعوت کنم که به ویکی‏پدیای تاجیک یا فارسی بیایند و از این طریق می‏توانیم با هم ارتباط بیشتری داشته باشیم.

شبکه‏هایی مانند فیس‏بوک، ویکی‏پدیا و… الان خیلی می‏توانند به ارتباط بیشتر ما کمک کنند. چند سالی است که تاجیک‏ها به زبان تاجیکی و با خط روسی در ویکی‏پدیا مقاله‏هایی می‏نویسند. ولی تا جایی که اطلاع دارم، این مقالات در سطحی نیستند که تمام تاجیک‏ها بتوانند به آن‏ها مراجعه کنند. شاید شما نظر دیگری داشته باشید.

اگر با ساختار ویکی‏پدیا آشنا باشید، بهتر از من می‏دانید که ویکی‏پدیا رییسی ندارد و نویسندگانش خود مردم آشنا به آن زبان هستند و علت ضعیف بودن ویکی‏پدیای تاجیک، می‏تواند ضعیف بودن نویسندگان تاجیک باشد. به همین جهت از دوستان سمرقند، بخارا، تاجیکستان و همه‏ی شهرهای دیگر دعوت می‏کنم تا به ویکی‏پدیای تاجیک بیایند و آن را غنی‏تر کنند.

ویکی‏پدیای فارسی وضعیت بسیار بهتری نسبت به ویکی‏پدیای تاجیک دارد و من امیدوارم با همت دوستانم بتوانیم آن را هم گسترده‏تر کنیم.

شاید تاجیکان سمرقند خود را جدا از تاجیکان دوشنبه بدانند یا کلا همه‏ی آن‏ها خود را از ایران جدا بدانند، اما وظیفه‏ی من و شماست که این احساس را در درون آن‏ها از بین ببریم. اگر چنین احساسی به آن‏ها القا شود که همه‏ جزیی از ایران بزرگ هستیم، در این زمینه کوشایی بیشتری خواهند داشت.

من با بسیاری از دوستانم در تاجیکستان یا دوستان تاجیک در ازبکستان مکاتبه کرده و چنین نظری را داده‏ام. پیشنهاد دیگرم هم این است که ممکن است دولت ازبکستان خیلی موافق نباشد که مردم خط فارسی را یاد بگیرند، اما از آن‏جا که ما همه مسلمان هستیم، می‏توان از طریق آموزش‏های اسلامی، خط فارسی را در ازبکستان آموزش داد و یا از طریق مسافرت دانشجویان ایرانی به تاجیکستان بتوانیم همه‏ی فارسی زبانان را تحت یک خط متحد کنیم.

من همیشه با خودم این شعر مولوی را زمزمه می‏کنم که «هرکه‏ او دور ماند از اصل خویش، بازجوید روزگار وصل خویش». به همین جهت حس می‏کنم که نیاکان ما از جدایی ما بسیار افسرده هستند و این وظیفه‏ی ماست که بتوانیم دوباره این اتحاد را ایجاد کنیم.

در این زمینه نیز به یک سری انجمن‏ها نیاز داریم. چون غیر از من، هزاران هزار جوان ایرانی و شاید میلیون‏ها نفر در افغانستان، تاجیکستان و غیره هستند که دوست دارند کاری بکنند، فعالیتی انجام دهند، اما زمینه‏ای وجود ندارد.

این زمینه را باید انجمن‏ها به ‏وجود بیاورند. مانند انجمن پیوند، شورای گسترش زبان فارسی و… چون هزاران هزار داوطلب هست، اما زمینه‏ی کاری وجود ندارد. امیدواریم که این پیشنهادها روزی جامه‏ی عمل بپوشند. باز هم منتظر پیشنهادها و درخواست‏های شما هستیم و امید داریم که در سال ۲۰۱۰ نیز همراه ما باشید.