| رادیو زمانه > خارج از سیاست > باستانشناسی > و بشر گام برداشت | ||
و بشر گام برداشت
برگردان: احسان سناییتیمی از دیرین‌شناسان بریتانیایی، اخیراً موفق به کشف ردپاهای فسیل‌شده‌ی کودکان کهنی حین بازی‌شان طی تعقیب گله، در خاک «نامیبیا»ی امروزی شده‌اند. این آثار، نشان از غلیان انرژی این کودکان در پشت گله با دویدن و جهیدن بر زمینی گل‌آلوده (در آن زمان) می‌دهد. از دید فسیل‌شناختی؛ این ردپاها نسبتاً جوان بوده و به قبل از ٢٠٠٠ سال پیش تعلق دارند. از دید انسان‌شناسی اما؛ هرکدام‌شان گامی به‌سوی درک پیشینه‌ی دیرین‌مان هستند. تمامی این ردپاها، در کنار دیگر نشانه‌های عبور انسان در جلگه‌های باستانی دلتای رودخانه‌ی Khuiseb نامیبیا، با جزئیات فراوان توسط پویشگر لیزری ویژه‌ای در نور مرئی استنتاج شده و به‌شکل دیجیتال، بایگانی شده‌اند. طراحی این مجموعه که نخستین نمونه در نوع خود محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای‌ست که هر ردپای منفرد برجامانده توسط انسان و نیاکان‌اش را با هدف روشن‌سازی مسیر تکوین انسان، تشخیص می‌دهد.
تمامی این ردپاهای انسانی فسیل‌شده، چه از جانب نیاکان دیرین‌اش و چه از جانب بشر هوشمند؛ هم‌اکنون توسط پژوهش‌گران، در حال بازبینی و ثبت دیجیتال است. در این بین، کهن‌ترین جای پاها متعلق به یکی از وابستگان مؤنث «لوسی»؛ و از اعضای تنها گونه‌ی انسانی موجود در آن زمان و در آن مکان (واقع در خاک تانزانیای امروزی) بود: حیوان دوپای ریزمغزی موسوم به «آسترالوپیتکوس-آفارنسیس» (Australopithecus Afarensis). به‌علاوه، هم‌اکنون کاوش‌های نوین نه‌تنها معطوف به ردپاهایی‌ست که سال گذشته با کشف‌شان در خاک کنیا، پژوهش‌گران را سراسر هیجان‌زده ساختند؛ بلکه به‌بررسی آثار پای به‌جامانده در خاک استرالیای امروز که به‌ادعای برخی پژوهش‌گران، بیانگر سرعت بالای دویدن بومیان ماقبل تاریخ این سرزمین؛ حتی سریع‌تر از «اوسین بولت» جامائیکایی (سریع‌ترین دونده‌ی معاصر جهان) هستند، می‌پردازند؛ هرچندکه در این ادعا همچنان اختلاف نظرات فراوانی وجود دارد. پروفسور «متیو بنت» (Matthew Bennett) از دانشگاه بورنموث انگلستان و عضوی از گروه اکتشافی دومین ردپای کهن برجامانده از انسان نخستین، می‌گوید این بایگانی دیجیتالی، به پژوهش‌گران در استنتاج نحوه‌ی قدم برداشتن مردمان باستان و درنتیجه کشف علت ترک قاره‌ی آفریقا توسط‌شان، کمک خواهد کرد. ابداع پویشگر لیزری نور مرئی در این تیم؛ به آنان کمک کرد تا بفهمند انسان راست‌قامت، همانند انسان هوشمند قدم برمی‌داشته و این بدینمعناست که قابلیت‌های بالنسبه نوین انسانی، در حدود 1.5 میلیون سال پیش ایجاد شده‌اند. به‌هنگام راه رفتن، آن‌ها تا پیش از انتقال وزن بدن‌شان به مچ پا، پاشنه را به زمین لمس می‌دادند و سپس آن را به‌سوی انگشت بزرگ پا می‌چرخانده‌اند. این پژوهش چنان در عمل موفق بود که شورای پژوهش‌های ملی محیطزیست انگلستان (NERC)، با اختصاص بودجه‌ای جهت تأسیس آرشیو دیجیتال کلیه‌ی ردپاهای انسانی، توافق کرد. از آن پس بود که دانشگاه بورنموث و «کار گروه ریخت‌شناسی و فرگشت پیشینیان» وابسته به دانشگاه لیورپول؛ به‌عنوان مجریان این پروژه آغاز به کار کردند.
به‌گفته‌ی پروفسور بنت، شکل و مکانیک پای انسان طی قدم برداشتن، و روشی که با آن محیط پیرامون را به‌کارگرفته؛ چشم‌اندازی به باقی اجزای آناتومی انسانی‌ست. امکان ایستادن و قدم برداشتن بر روی دو پا، پیشرفتی بود، و توان چندین ساعت راه رفتن در سرزمین‌های گرم و خشک، در جستجوی غذا، خود پیشرفت دیگری. فسیل‌های اندکی تاکنون از ردپاهای انسانی کشف شده بود. پاها، در منتهای قامت انسان، اغلب اولین اجزای بدن انسان‌اند که پس از مرگ آغاز به فساد می‌کند و به‌واسطه‌ی استخوان‌بندی ریز و بافت‌های نرم ساختمان‌شان، به‌سهولت از میان می‌روند. استفاده از تصاویر دیجیتالی، بدینمعناست که پژوهش‌گران قادر به مشاهده‌ی سه‌بعدی جای پاها با دقتی بالغ بر یک‌صدم یک میلیمتر هستند. بنت می‌گوید: «جای پاها حتی از استخوان‌های فسیل‌شده هم بهترند». منبع:  پیوندهای مرتبط: • زمانه؛ دی‌ماه ٨٨ - «کشف جای‌پای نخستین میهمان مهره‌دار خاک» • زمانه؛ آذرماه ٨٨- «انسان دمانیسی» • زمانه؛ مهرماه ٨٨- «کشف بزرگ‌ترین ردپای تاریخ» • زمانه؛ مهرماه ٨٨- «کشف قدیمی‌ترین اسکلت از اجداد انسان» |
||
