انسان دمانیسی

فروغ .ن. تمیمی

سال ۲۰۰۹ سال داروین نامیده شد و در تمام جهان مراسم متعددی در بزرگداشت او برگزار گردید. نمایشِ جمجمه‌ی انسان دمانیسی در موزه‌ی تاریخ لیدن در هلند به مناسبت دویستمین سال تولد چارلز داروین، پدر علم زیست شناسی و تکامل، یکی از این مراسم‌ها بود.

در هفته‌ی آخر نوامبر مردی با یک چمدان کوچک سیاه‌رنگ و با محافظت کامل پلیس و در محاصره‌ی خبرنگاران و عکاسان وارد فرودگاه آمستردام می‌شود. این فرد پروفسور David Lordkipanidze رییس موزه‌ی ملی گرجستان است.

وی تنها کسی است که حق دارد یک جمجمه‌ی به قدمت ۱.۸ میلیون سال را با خود حمل کند. این اولین‌بار است که جمجمه‌ی انسان دمانیسی از گرجستان خارج شده و در اروپا به نمایش درمی‌آید. برای آوردن این جمجمه به هلند تدابیر امنیتی شدیدی انجام شد.

یکی از زیباترین افسانه‌هایی که در آن انسان در مرز میان طبیعت و فرهنگ توصیف می‌شود، افسانه‌ی آفرینش در اسطوره‌های مذهبی است. آدم و حوا در باغ بهشت با جانوران و گیاهان در هماهنگی، هم‌زیستی، خوش‌بختی و بی‌خبری ابدی زندگی می‌کنند.

با چیدن و خوردن میوه‌ی ممنوعه‌ی دانش، حوا و به تبع او آدم از دنیای بی‌گناه و معصومی که در آن به‌سر می‌بردند، یا بهشت خدا، رانده می‌شوند. و پا به جهان شناخت می‌گذارند. و زندگی واقعی خود را روی زمین شروع می‌کنند.

با کشف جمجمه‌ی انسان نمای دمانیسی در گرجستان تمام تئوری‌های موجود در مورد مهاجرت اجداد انسان از آفریقا به قاره‌های دیگر به زیر سوال رفت

به تعبیر لوی استروس مردم‌شناس فیلسوف، افسانه‌ی خوردن میوه‌ی ممنوعه و رانده‌شدن از بهشت برین نماد فاصله‌گرفتن از زندگی طبیعی و خلق جهان دیگر یعنی فرهنگ بشری است.

فرهنگ بدون شک همه‌ی آن‌چیزهایی را دربرمی‌گیرد که خلافیت انسانی تا به حال آفریده است. یعنی از آن تکه‌سنگ تیزشده‌ای که برای شکار به کار رفته و می‌رود تا اختراع ابزارهای پیچیده‌ی امروزی، زبان، مذهب، هنر و الی آخر.

به این معنا مفهومِ فرهنگ، در مقابل معنایِ طبیعی و یا طبیعت، قرار می‌گیرد. فرهنگ، معنابخشیدن و آفریدن است. در تعاریف امروزی‌تر از این کلمه، تمام آن مهارت‌های انسانی که تجربه‌های بشری را با کمک سمبل‌ها و نشانه‌ها، و اشیا به نمایش می‌گذارند، فرهنگ نامیده می‌شود.

هنوز هم در جهان ما مناطق محدودی وجود دارند که انسان‌ها با استفاده از ابزار ابتدایی در هماهنگی کامل با طبیعت زندگی می‌کنند.

اما با کشف جمجمه‌ی انسان نمای دمانیسی در گرجستان در سال ۲۰۰۱ که متعلق به ۱.۷۷ میلیون سال پیش است تمام تئوری‌های موجود در مورد مهاجرت اجداد انسان از آفریقا به قاره‌های دیگر به زیر سوال رفت.

بر طبق تئوری‌های قبلی اجداد انسان امروزی یک میلیون سال پیش از آفریقا به طرف آسیا به راه افتادند. و حال با کشف جمحمه‌ی انسانی که نزدیک به ۱.۸ میلیون سال پیش در گرجستان زندگی می‌کرده است، باید باور کرد که مهاجرت نوع انسان از آفریقا نزدیک به دو میلیون سال پیش صورت گرفته است.

داشتن کمان آبرو انسان دمانیسی را به هومو ارکتوس شبیه می‌کند

تحقیقات در گرجستان از سال ۱۹۳۶ شروع شده است. در سال ۲۰۰۱ شش جمجمه در روستای دمانیسی گرجستان پیدا شد که تنها یکی از آن‌ها کامل بود. این جمجمه متعلق به فردی بیست‌ساله با قد ۱.۴۰ سانتی‌متر است.

این جمجمه، قدیمی‌ترین اسکلت انسانی است که خارج از قاره‌ی آفریقا پیدا شده است. این کشف منجر به تجدیدنظر در تئوری‌های قبلی انسان‌شناسان در مورد مهاجرت اجداد انسان از آفریقا به سایر نقاط شد.

در ۱.۸ میلیون سال پیش دو نوع از انسان‌نماها و یا اجداد انسان امروزی در جهان زندگی می‌کردند. هومو هابی‌لیس Homo Habilis و هومو ارکتوس Errectus Homo. یک میلیون سال پیش هومو ارکتوس از آفریقا به آسیا مهاجرت کرد.

جمجمه‌ی انسان دمانیسی نسبتا کوچک و شبیه به هومو هابلیس است. داشتن کمان آبرو او را به هومو ارکتوس شبیه می‌کند. بعضی از انسان‌شناسان او را نوع جدیدی می‌داند که در واقع می‌تواند یکی از اجدادان هومو ارکتوس در افریقا باشد.

برای آن‌که جد نوع بشر در آفریقا بتوانند این سفر دور و دراز را بیش از یک میلیون سال پیش انجام دهد، داشتن پاهای بلند و بدن بزرگ‌تر ضروری بود تا بتواند به‌راحتی حرکت کند. و محتوای جمجمه‌ی او باید ۱۰۰۰ سی‌سی می‌بود تا این انسان قابلیت استفاده از ابزار را داشته باشد.

انسان‌هایی با محتوای جمجمه‌ای کم‌تر از ۱۰۰۰ سی‌سی هم می‌توانستند از ابزار استفاده کنند و بنابراین مهاجرت خیلی زودتر از یک میلیون سال پیش از افریقا شروع شده است

این تنها نوع هومو ارکتوس بود که برای اولین‌بار از آفریقا مهاجرت کرد. انواع دیگر انسان‌نماها هم بعدا از آفریقا به اروپا رفتند. حال با کشف انسان دمانیسی دو نوع تئوری شکل گرفته است. به این معنا انسان‌هایی با محتوای جمجمه‌ای کم‌تر از ۱۰۰۰ سی‌سی هم می‌توانستند از ابزار استفاده کنند و بنابراین مهاجرت خیلی زودتر از یک میلیون سال پیش از آفریقا شروع شده است.

دومین نظریه می‌گوید که مهاجرت در دو جهت انجام شد. بنابراین اجداد هومو ارکتوس از افریقا به آسیا رفتند و هزاران سال بعد دوباره برگشتند و سرانجام از آسیا به اروپا رسیدند. با کشف انسان دمانیسی در گرجستان محققان به کندوکاوهای جدیدی در آسیا ادامه خواهند داد.

ناگفته نماند که قدیمی‌ترین اثر ساخته‌شده به‌دست بشر تکه‌سنگی است که نزدیک به سه میلیون سال قدمت دارد. عصر سنگ تا دوازده هزار سال پیش ادامه داشت. و در واقع ۹۹.۵ درصد از تاریخ زندگی بشر را در برمی‌گیرد. و شگفت‌انگیز است که اکثر پیش‌رفت‌های بشر تنها در ۰/۵ درصد از تاریخ زندگی او اتفاق افتاده است.

و اما قدیمی‌ترین اثر هنری دو گردن‌بند است که از گوش‌ماهی ساخته شده و آن را در اسراییل فعلی پیدا کرده‌اند، و متعلق به ۱۳۰ هزار سال پیش هستند. در سال ۱۸۷۹ در غاری در اسپانیا نقاشی‌های دیواری از حیوانات وحشی کشف شد. نظیر این نقاشی‌ها بعدا در فرانسه هم یافت شدند و به نظر می‌رسد که این آثار شانزده هزار سال قدمت دارند.

قدیمی‌ترین مجسمه‌ی جهان ونوس وی لن دورف است که مجسمه‌ی یازده سانتی‌متری زنی با پستان‌ها و باسنی بزرگ است و ۲۲ تا ۲۴ هزار سال قبل از میلاد مسیح شاخته شده است

قدیمی‌ترین مجسمه‌ی جهان ونوس وی لن دورف است که در محلی به همین نام در اتریش پیدا شد. این مجسمه‌ی یازده سانتی‌متری زنی با پستان‌ها و باسنی بزرگ است و ۲۲ تا ۲۴ هزار سال قبل از میلاد مسیح شاخته شده است.