کشف قدیمی‌ترین اسکلت از اجداد انسان

احسان سنایی

کشف اخیر اسکلتی ۴.۴ میلیون ساله در اتیوپی، دانشمندان را امیدوار ساخته تا رد پای نخستین گام‌های تکامل اجداد انسان را که سبب انشعاب آن‌ها از شامپانزه‌های امروزی شد، بیابند.

اسکلت ۴.۴ میلیون ساله «آردی» به همراه تصویر شبیه‌سازی‌شده او

این فسیل که گمان می‌رود متعلق به یکی از قدیمی‌ترین اجداد انسان باشد، موجودی چهارشانه، خشن و قوزکرده، پوشیده از مو، با چهره‌ای برآمده و دستان کشیده را نشان می‌دهد. بیایید از این به بعد این موجود را با نامی که دانشمندان برایش انتخاب کرده اند بشناسیم: آردی.

آردی، قدیمی‌ترین نمونه کشف‌شده از شاخه هومونیدهاست؛ گونه‌ای از انسان‌های تکامل‌یافته که بقایایشان هنوز هم از زیر خاک بیرون کشیده می‌شود.

اسکلت معروف «لوسی» که در سال ۱۹۷۴ از زیر خروارها خاک دره آواش اتیوپی بیرون آورده شد، یک میلیون سال از اسکلت آردی جدیدتر است. دکتر «تیم وایت» سرپرست تیم اکتشافی لوسی، پیش از این جمله‌ای را به نقل از چارلز داروین گفته بود: «تنها راه پی بردن به شکل و قواره قدیمی‌ترین جد ما این است که برویم و آن را بیابیم.»

و حالا بعد از ۴.۴ میلیون سال، آردی نزدیک‌ترین نمونه کشف‌شده به همان قدیمی‌ترین جد ماست. این موجود، ترکیبی از ویژگی‌های انسان و شامپانزه را در خود جای داده؛ به طوری که دانشمندان هیچ‌گاه قادر به حدس زدن آن نبودند.

جمجمه نسبتاً کوچک آردی، نشان می‌دهد که سطح هوشی این موجود، قابل مقایسه با شامپانزه‌های امروزی بوده است. زاویه قرارگیری سر و گردن او نیز نسبت به ستون فقرات، اشاره به توانایی وی در راه رفتن به حالت ایستاده دارد؛ البته به صورت دولا و قوزکرده.

هر چند بازوان کشیده، دستان پهن و انگشتان شست پای چنگال مانند او که بیشتر شبیه اجداد بسیار قدیمی‌تر ماست، او را در بالا رفتن از موانع طبیعی (همچون سنگ و درخت) توانمند ساخته بود، اما با این وجود نمی‌توانسته مانند شامپانزه‌ها و «اوران اوتان»‌ها دستان را قلاب کرده و از درختی به درخت دیگر بپرد.

اسکلت تقریباً کامل آردی در خاکسترهای آتشفشانی منطقه عفر واقع در دره بزرگ شمال شرق کشور اتیوپی پراکنده شده بود و در خلال سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ تکه به تکه توسط دانشمندان آمریکایی و اتیوپیایی از زیر خاک بیرون آورده شد. قریب به ۱۵ سال هم طول کشید تا دانشمندان قطعات را به هم متصل کرده و به تحلیل اسکلت بپردازند.

در همین هفته، گروهی از ۴۷ دانشمند با انتشار ۱۱ مقاله علمی در نشریه ساینس، به بررسی و تفسیر دقیق‌ترین جزئیات این اسکلت و شواهد گویای آن مبنی بر ارتباط او با اجداد اولیه انسان‌ها پرداخته‌اند.

این فسیل، دانشمندان را مجبور ساخت تا بار دیگر در خصوص سیر تکامل و تکوین شامپانزه‌ها بیندیشند. بسیاری بر این عقیده اند که شامپانزه‌ها، تکامل بسیار کندتری نسبت به انسان‌ها داشته‌اند.

دکتر وایت می‌گوید: «بسیاری از دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند که اگر چیزی از ۴.۴ میلیون سال پیش پیدا شود، آن موجود شبیه شامپانزه خواهد بود.»

با این حال، وجود آردی خود گویای این مسأله است که قدیمی‌ترین اجداد ما، همان طور که اصلاً مشابه انسان امروزی نبوده‌اند، ارتباطی با شامپانزه‌ها نیز نداشته‌اند.