یا توقف مترو، یا نابودی سی و سه‌پل!

مینو صابری

چند سالی است که پروژه‌ی مترو اصفهان از سوی علاقه‌مندان به میراث فرهنگی حرکتی در جهت تخریب آثار تاریخی عنوان شده است.

و از طرف دیگر مسئولین امور میراث فرهنگی چگونه باخبر شدند که عبور مترو از چهارباغ باعث تخریب آن محدوده - که آثار تاریخی در آن است - می‌شود؟

تقریبآ از روز اولی که بحث این پروژه پیش آمد، یعنی سال ۱۳۷۶ چالش‌هایی در باره‌ی مسیر مترو وجود داشته است. مخصوصا این‌که مسیری که در مورد این پروژه انتخاب شده «چهارباغ» بوده است.

دلایل فنی آن هنوز هم در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

آن‌چه که مشخص است این مسیر، بدترین مسیری است که برای این پروژه انتخاب شده. البته مسئولان شهر اصفهان عنوان می‌کنند که این به‌ترین مسیر انتخابی بوده است، در حالی‌که چنین نیست.

این مسیر به غیر از این‌که بافت جمعیت شهر را به‌هم می‌ریزد؛ مشکل دیگر آن این است که از کنار بافت تاریخی اصفهان، از کنار مدرسه‌ی چهارباغ و سی‌وسه‌پل عبور می‌کند.

مجتبی کنعانی

علاوه بر این، بافت خاک این منطقه، بافتی شنی و لجنی است و بناهایی که در این مناطق ساخته شده بسیار متفاوت‌اند با بناهایی که مثلآ در «پاریس» و «فلورانس» وجود دارد.

رانش زمین در اثر حرکت مترو، در دراز مدت آسیب جدی به این بناهای تاریخی وارد می‌کند.

اما مساله اصلی بحث انحرافی است که دقیقآ مماس به سی‌وسه‌‌پل اتفاق افتاده است.

این که سوال کردید میراث فرهنگی چقدر از این موضوع مطلع بوده آقای «امین‌پور» رئیس سابق اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، خودشان عنوان کردند که بارها درخواست کردیم از تونل بازدید کنیم اما مسئولان قطار شهری عنوان می‌کردند که پروژه متوقف بوده و نقشه هنوز تهیه نشده است.

بعد از چند ماه به آقای امین‌پور اطلاع داده‌اند که تونل‌های مترو از چهارباغ عباسی عبور کرده و الآن نزدیک سی‌وسه‌پل است.

آقای امین‌پور با شنیدن این خبر - به گفته‌ی خودشان - شوکه می‌شوند و استعفا می‌دهند - یا برکنار می‌شوند - به هرحال ایشان این‌طور عنوان می‌کنند که اطلاع نداشته‌اند.

حتی به بازپرس پرونده‌ی شاکیان خصوصی که تعدادی از شهروندان اصفهان هستند؛ اجازه ندادند در محدوده‌ای که در موردش ایشان دستور صادر کردند رفته و بازدید کنند تا ببنند وضعیت از چه قرار است.

مجتبا کنعانی می‌گوید: ما اکنون در مقابل آزمایشی تاریخی قرار گرفته‌ایم. یا باید سی‌وسه‌پل را انتخاب کنیم یا مترو. هیچ‌یک در کنار آن یکی نجات پیدا نمی‌کند

اشاره کردید به شاکیان خصوصی این پرونده که شهروندان اصفهانی می‌باشند؛ این شاکیان چند نفر هستند؟

همه‌شان صرفآ شهروندان اصفهانی نیستند؛ اکثرشان اصفهانی بودند. روزی که این پرونده توسط وکیل مدافع، آقای دکتر «محمدعلی دادخواه» و حدود ۱۰۰ نفر نمایندگان شاکیان پرونده به دادگاه ارجاع می‌شود؛ بیش از ۱۷۰۰ شاکی روی این پرونده شکایت خودشان را مطرح می‌کنند که به مرور زمان تعداد شاکیان اضافه می‌شود.

بالای ۲۰۰۰ نفر شهروند عادی روی این پرونده شکایت کرده‌اند. این نوع شکایت از نظر قانونی هیچ مشکلی برای شاکی ایجاد نمی‌کند.

در این میان تنها دادستان اصفهان است که - به هر دلیلی - قانون را اجرا نمی‌کند. بازپرس علاقه‌مند است قانون اجرا شود.

خود دادگستری هم باید این مورد را پی‌گیری کند که به چه دلیل قانون از طرف دادستان اصفهان اجرا نمی‌شود.

با توجه به این که شهروندان اصفهانی همیشه به آثار تاریخی شهر خود توجه داشته‌اند تعداد افرادی که روی این پرونده شکایت دارند خیلی کم است.

متاسفانه چیزی که باید بپذیریم این است که سیستم اطلاع‌رسانی گسترده‌ای نداریم. اکثر کسانی که در این زمینه فعالیت دارند، فعالیت‌شان از طریق اینترنت است و روزنامه.

پرتیراژترین روزنامه‌ی ما در سراسر ایران ۵۰۰۰۰۰ نسخه بیشتر نیست که از این تعداد مقدار زیادی هم به فروش نرفته و برگشت می‌خورد.

تعداد اندکی از مردم اصفهان اهل روزنامه خواندن هستند. همه روزنامه‌های محلی و سراسری هم نمی‌توانند به‌صورت مستمر به این موضوع بپردازند؛ هم از نظر مالی و هم از نظر فشارهایی که روی آن‌ها است نمی‌توانند این مورد را پی‌گیری کنند.

کما این‌که هر روزنامه و مجله‌ای که خواسته این موضوع را پی‌گیری کند از نظر قضایی در حال دست و پنجه نرم کردن با افرادی است که در مسیر آن نشریه سنگ‌اندازی می‌کنند.

فضای عمده‌ای که ما از طریق آن اطلاع‌رسانی می‌کنیم اینترنت است که آن‌هم مخاطبین خاص خودش را دارد.

متاسفانه صدا و سیما هم زیاد به این موضوع نمی‌پردازد. رسانه‌ی ملی متاسفانه وظیفه‌ی خودش را انجام نمی‌دهد. و مردم هم خیلی از اتفاقاتی که افتاده خبر ندارند و نمی‌دانند چه اتفاقاتی در شهر اصفهان در حال وقوع است.

گویا این روزها، روزهای سرنوشت‌سازی برای این پرونده است.

خط شمال و جنوب اصفهان که از محور چهارباغ و کنار مدرسه چهارباغ و تقریبآ از زیر پل تاریخی سی‌وسه‌پل عبور می‌کند دو تونل هست. تونل‌های رفت و برگشت.

البته در ایران تنها شهری که تونل رفت و برگشت احداث شده شهر اصفهان بوده است. تونل شرقی که نزدیک‌تر می‌باشد از کنار سی‌وسه‌پل فاصله‌ای را گرفته است.

در خیابان چهارباغ عباسی و چهارباغ پایین به شکلی به خیابان چهارباغ بالا می‌رسد که داخل خط و محور قرار ندارند و توسط یک قوسی می‌بایست سر دو تونل به‌هم می‌رسید.

متاسفانه بنا به هر دلیلی توی تونل شرقی دستگاه هم به‌صورت افقی هم به‌صورت عمودی منحرف می‌شود. یعنی از مسیر خودش هم به سمت شرق در طول ۴۰ متر حدود ۹ درجه خارج شده است. و هم این‌که حدود ۸ متر به سمت سطح زمین می‌آید.

دستگاهی که با آن مشغول به کار هستند مسیری را که به جلو می‌برد امکان برگشت ندارد. چون حدود هر یک متری را که حفاری می‌کند؛ بلافاصله یک سری بلوک‌های بتونی دیواره‌ی پشت سر خودش را چیده و پشت‌اش را از بتون تزریق می‌کنند.

پس اصلآ امکان ندارد که به عقب برگردد. اگر به سمت زمین منحرف نشده بود می‌توانستند مسیر را ادامه دهند و از زیر تعدادی ملک‌های مسکونی عبور کرده و داخل خط شرقی ایستگاهی را حذف کنند. و نیازی نبود که بخواهند دستگاه را همان‌جا با جرثقیل بلند کرده و بعد از حفاری آن‌را در مسیر اصلی خود قرار دهند.

مجتبی کنعانی معتقد است: اگر مسئولین تصمیم بگیرند سی‌وسه‌پل آسیب نبیند هیچ راهی وجود ندارد مگر این‌که دستگاه همین‌جا که هست بماند و این قسمت از تونل بلا استفاده شود

متاسفانه ما اکنون در مقابل آزمایشی تاریخی قرار گرفته‌ایم. یا باید سی‌وسه‌پل را انتخاب کنیم یا مترو. هیچ‌یک در کنار آن یکی نجات پیدا نمی‌کند. اگر تصمیم بگیرند مترو را نجات دهند قطعآ ما بافت تاریخی سی‌وسه‌پل را از دست می‌دهیم.

اگر تصمیم بگیرند که سی‌وسه‌پل آسیب نبیند هیچ راهی وجود ندارد مگر این‌که دستگاه همین‌جا که هست بماند و این قسمت از تونل بلااستفاده شود.

همان بحثی که از یک سال پیش تا کنون صحبت‌اش بوده و معاون میراث فرهنگی هم این اختیار را داده که اگر کوچک‌ترین خطری سی‌وسه‌پل را تهدید کند این‌جا را تبدیل به موزه‌ی تاریخ می‌کنند.

من بنا بر اطلاعات فنی‌ای که به‌دست آورده‌ام راهی به غیر از این دو انتخاب وجود ندارد. یا شهرداری و مسئولان شهر اصفهان تصمیم می‌گیرند که هر اشتباهی که کرده‌اند را همین‌جا متوقف کنند.

یا تصمیم می‌گیرند کلنگی را بزنند که جز سرافکنده‌گی و روسیاهی و نابودی - بیش‌تر برای خودشان - چیزی به دنبال ندارد.