«رییس جمهور، به اصل پنجاهم قانون اساسی عمل کند»

مینو صابری

در حالی که ۱۷ روز به انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری باقی مانده است، بحث محیط زیست و منابع طبیعی ایران، کمتر در شعارها و برنامه‌های کاندیداها دیده می‌شود.

آقای دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه و شکاربان گفتند:

اگر جای رئیس جمهور آینده باشم تمام کارهایی که آقای احمدی‌نژاد انجام دادند، آن ‌اشکالات و اشتباهات را تکرار نخواهم کرد. اولین جمله‌ای که آقای احمدی‌نژاد به محض این‌که آمدند گفتند این بود: «توسعه پایدار یک عبارت خارجی است و ما قبولش نداریم.»

تمام دنیا قبول دارند، ایشان قبول ندارند! ما یک شورای عالی محیط زیست داشتیم که طرح‌های بزرگ مثل پتروشیمی، گاز، فرودگاه‌‌، جاده و غیره را آن‌جا می‌بردند و اگر این شورا تصویب نمی‌کرد‌، اجرا نمی‌شد.

آقای رئیس جمهور اول رئیسش شدند و گفتند ریاستش با خودم است ما هم خوشحال شدیم گفتیم لابد به این موضوع اهمیت می‌دهند، بعد این شورا را منحل کردند. می‌خواهیم که رئیس جمهور بعدی این شورا را فعال کند، یعنی به جایی ببرد که نقشش را در دولت هشتم داشت.

دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه و شکاربان

آقای رئیس جمهور در مشهد فرمودند: «محیط زیست در این مملکت مانع رشد و آبادانی است.» ما انتظار داریم رئیس جمهور آینده به مسأله‌ی محیط زیست، محوریت، مرکزیت نیز اهمیت بدهد.

آقای احمدی‌نژاد در زمان صدارتشان به‌راستی منفعل‌ترین رئیس را برای سازمان حفاظت محیط زیست تعیین کردند و ایشان هم چون کارشناسی و تخصص‌ نداشتند ـ رشته تحصیلی‌شان به این مسأله نمی‌خورد و احتمالاً علاقه‌ای هم نداشتند ـ فقط به‌صورت یک مقام و منسب نگاه می‌کردند و از افراد برجسته‌ی مملکت که الحمدالله در زمینه‌ی محیط زیست کم نداریم اصلاً استفاده نکردند.

مشاورهاشان، عزل و نصب‌هاشان، هر شش ماه یک مدیر عوض کردن‌هاشان (گاه حتی کمتر از این) موجب شد که وضع محیط زیست در مملکت به‌راستی بسیار وخیم شده است. مسأله‌ی دیگر این است‌ که در مملکت‌مان، بهترین قوانین را در زمینه محیط زیست داریم اما اجراها بدترین‌ها است.

بنده با آگاهی عرض می‌کنم، چند کشور می‌شناسید که در قانون اساسی‌شان، اصلی تحت عنوان محیط زیست داشته باشند‌؟ اصل پنجاهم قانون اساسی خط را مشخص کرده است و می‌گوید در این مملکت محیط زیست مسأله‌ی محوریت دارد و توجه به آن منعقد شود و هر عملیاتی که مغایر با محیط زیست و موجب تخریب آن است باید متوقف شود. آخر کدامش این‌جا متوقف شده است؟

بنابر‌این یکی دیگر از کارهایی که می‌شود کرد و ما انتظار داریم، مسأله‌ی زنده کردن و احیای اطاعت از اصل پنجاهم قانون اساسی است. مسأله‌ی دیگری که انتظار داریم این است ‌که به مردم آگاهی داده شود، این سانسور و خفقان و این کم‌فروشی اخبار از بین برود.

سازمان محیط زیست باید یک سخن‌گو داشته باشد که این سخنگو با صراحت از شکست برنامه‌ها، از اشتباهات با مردم صحبت کند، مردم را ولی‌نعمت خودش بداند. یک سفارش کلی و یک درخواست کلی (به قول شما مطالبات! هرچند در مملکت‌هایی مثل ما، مطالبات نداریم، باید درخواست کنیم) درخواستم این است که رئیس جمهور باید خالص، راستگو و صادق باشد و در همه‌ی امور، به‌خصوص در زمینه‌ی محیط زیست ناب و بی‌نظیر مملکت عزیزمان ایران به ولی‌نعمتان خودش یعنی کمر خدمت مردم ببندد.

مهندس محمد درویش، عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع

جناب مهندس محمد درویش، عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در این باره چنین پاسخ دادند:

فکر می‌کنم مهم‌ترین انتظاری که طرفداران محیط زیست از عالی‌ترین مقام اجرایی کشور دارند آن است که مکانیزم‌های حمایت از اصل پنجاه قانون اساسی را شفاف بیان کند. در حقیقت یکی از اصول مترقی قانون اساسی ما اصل پنجاه قانون اساسی است که در آن قید شده، حفظ محیط زیست لازمه‌ی حیات اجتماعی رو به رشد مردم ایران است.

ولی عملاً هیچ تلاشی برای صیانت از این اصل نه تنها به عمل نیامده بلکه همواره ملاحظات محیط زیستی در پای ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی در این مملکت ذبح شده است. نمونه‌های بسیاری را می‌شود نام برد: شرنوشت تلخی که پارک ملی گلستان پیدا کرد، سرنوشت تلخی که پارک ملی نایبند در خلیج فارس پیدا کرد و قربانی توسعه‌ی منطقه عسلویه شد.

مجوزهایی که برای پتروشیمی‌ها و صنایع آلوده کننده‌ی دیگر در نزدیکی تالاب‌های بین‌المللی ما صادر شد، تغییر کاربری شدید اراضی و هجوم بی‌رویه به اراضی، یکی دیگر از نشانه‌های این است که عملاً دولت‌هایی که تا کنون مسند قدرت را در اختیار داشتند آن‌گونه که سزاوار بوده از ملاحظات زیست محیطی دفاع نکرده‌اند.

یکی از انتظارات مهم ما این است که حتماً یک فرد مدیر و کارآمد و کار بلد در رأس سازمانی قرار بگیرد که قرار است متولی محیط زیست باشد. یک انسان مدیری که از آن شجاعت لازم برخوردار باشد که بتواند از حق محیط زیست دفاع کند.

دکتر احمد رحمانی، رئیس انجمن اعضای هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع

آقای دکتر احمد رحمانی، رئیس انجمن اعضای هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در این باره گفتند:

انتظار ما از رئیس جمهور آینده این است که واقعاً به‌صورت خیلی جدی به محیط زیست نظر داشته باشند. متأسفانه در سال‌های گذشته آن‌طور که باید و شاید به صورت جدی به مقوله‌ی محیط زیست نگاه نمی‌شده است.

باید به صورت تخصصی از کارشناسان خبره در این مورد استفاده شود. ما شورای عالی محیط زیست را در کشور داشتیم که باید این شورای عالی محیط زیست مجدداً احیا شود و بدان توجه شود، به‌خصوص از ان‌جی‌او‌ها در این شورا به‌کار گرفته شود تا آن‌ها هم نظر بدهند.

نکته بعدی این است ‌که به محیط زیست، چه محیط زیست طبیعی و چه محیط زیست شهری چیزی است که ما دائم با آن سر و کار داریم و با زندگی روزمره‌ی مردم رابطه‌ی تنگاتنگ دارد، به‌صورت جدی و اساسی نگاه شود نه به عنوان یک مطلب فرعی و حاشیه‌ای، که تا کنون متأسفانه این‌چنین بوده است.

پیشنهاد دیگر ما این است‌که در رابطه با محیط زیست و منابع طبیعی هماهنگ‌تر عمل بشود. یا به عنوان یک معاونت رئیس جمهور (محیط زیست و منابع طبیعی) و یا به عنوان یک وزارت‌خانه مستقل جدای از وزارت کشاورزی که بتواند عمل‌کرد خودش را بهتر نشان دهد و اهداف خودشان را بهتر پیگیری کنند. دو بخش منابع طبیعی و محیط زیست می‌توانند با هم ارتباط بسیار نزدیک و خوبی داشته باشند.