بازگشت ایران به دوسالانه ونیز

بیژن روحانی

پنجاه و سومین دوسالانه هنر ونیز از شانزدهم خرداد برابر با ششم ماه ژوئن کار خود را آغاز خواهد کرد. «ساختن دنیاها» نام این دوره‌ی جشنواره ونیز است که میزبان صدها اثر هنری از نود هنرمند از سراسر جهان خواهد بود.

در این دوره از دوسالانه هنر ونیز که تا ماه نوامبر ادامه دارد، ایران نیز بعد از یک دوره غیبت با سه هنرمند حضور خواهد داشت. روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است که آثار هنری ایرج اسکندری، حمید‌رضا آویشی و صداقت جباری در غرفه ایران در ونیز به نمایش درخواهند آمد.

در دوره گذشته دوسالانه هنر ونیز، ایران علی‌رغم این‌که می‌توانست نمایندگانی را به این رویداد معتبر جهانی اعزام کند به دلایل متعددی نتوانست حضور داشته باشد. در آن زمان رییس وقت مرکز هنرهای تجسمی نداشتن بودجه کافی و معاون هنری وزیر ارشاد، ارائه ندادن برنامه مشخص از سوی هنرمندان و مركز هنرهای تجسمی را دلیل اصلی این غیبت ذکر کردند.

محل برگزاری دوسالانه هنری ونیز

اما در این دوره محمد شالویی، مديركل دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد اعلام کرده است که برای نخستين بار در محل دوسالانه ونيز مكانی به منظور برپايی نمايشگاه و اقامت هنرمندان ايرانی به مدت چهار سال اجاره شده است.

هنرمندان ایرانی که از سوی نهادهای هنری رسمی در ایران برای شرکت در این دوره از جشنواره ونیز انتخاب شده‌اند در زمینه نقاشی، مجسمه‌سازی و خطاطی فعالیت می‌کنند.

ایرج اسکندری با مجموعه‌ نقاشی‌هایش با نام «زروان»، صداقت جباری با پنج اثر خط و نقاشی‌خط و حمیدرضا آویشی با سه مجسمه به نام‌های «‌آدم و حوا»‌،‌ «گفت‌ و گوی تمدن‌ها»‌ و «‌سيمرغ» به محل برگزاری این جشنواره خواهند رفت.

نمونه‌ای از آثار ایرج اسکندری (این اثر به جشنواره ونیز ارسال نشده است)

دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد تأکید کرده است آثار ارائه شده به این جشنواره قرار است از سویی بیانگر دستاوردهای هنری مدرن و از سوی دیگر نشان‌دهنده سنت و هنرهای سنتی باشد.

همچنین قرار است هنرمندان برگزیده نخستین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز برای بازدید از این رویداد هنری به ونیز اعزام شوند. مصطفی دشتی، هریش شیوا، مرتضی نعمت‌اللهی، فرزین هدایت‌زاده، مهدی محمدی، مهدی منعم ، امیررستمی، محمد امین آقایی، محمود آزادنیا و عباس اخوین هنرمندانی هستند که برای بازدید از رویدادهای هنری دوسالانه ونیز به ایتالیا خواهند رفت.

نمونه‌ای از آثار حمید رضا آویشی (این اثر به جشنواره ونیز ارسال نشده است)

این سومین بار است که ایران در سال‌های پس از انقلاب در این رویداد هنری جهانی شرکت می‌کند. در سال ۲۰۰۳ احمد نادعلیان‌، حسین‌ خسروجردی‌ و بهروز دارش‌ و در سال ۲۰۰۵ ماندانا مقدم و بیتا فیاضی نمایندگان ایران در جشنواره ونیز بودند. پیش از انقلاب نیز کامران دیبا، سهراب سپهری، بهجت صدر و هنرمندان دیگری از ایران به صورت انفرادی در این نمایشگاه شرکت کرده بودند.

دوسالانه هنر ونیز که از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین رویدادها در زمینه هنرهای تجسمی محسوب می‌شود از اواخر قرن نوزدهم پایه‌گذاری شده است. فکر ایجاد چنین جشنواره‌ای در سال ١٨٩۵ توسط جمعی از هنرمندان و روشنفکران ونیزی و با حمایت شهردار این شهر شکل گرفت.

یوکو اونو و جان لنون

نهاد یا موسسه دوسالانه ونیز، نهادی است گسترده که به جز برگزاری نمایشگاه هنرهای تجسمی، رویدادهای دیگری از جمله جشنواره فیلم ونیز، نمایشگاه معماری، جشنواره رقص، موسیقی و تئاتر را نیز زیر پوشش خود دارد.

امسال و در روز افتتاحیه این جشنواره، شیر طلایی یک عمر فعالیت هنری به یوکو اونو (Yoko Ono) هنرمند ژاپنی و جان بالدساری (John Baldessari) هنرمند آمریکایی اهدا می‌شود. خانم یوکو اونو، هنرمند آوانگارد و موزیسین ژاپنی الاصل، در جوانی عضو گروه هنری فلوکسوس، متاثر از مکتب هنری دادایسم بود. او همچنین همسر جان لنون، ستاره مشهور گروه موسیقی بیتلز بوده است.

جان بالداساری نیز شیر طلایی را به دلیل فعالیت‌های هنری پیگیرش در زمینه هنرهای مفهومی کسب خواهد کرد. آثار هنری بالداساری شامل عکس‌های تغییر یافته و ویدیو‌آرت‌ها، طی دهه‌های گذشته به رشد هنر مفهومی به خصوص در آمریکا کمک کرده است.

یکی از آثار جان بالدساری

به جز شیرهای طلایی برای یک عمر فعالیت هنری، شیرهای دیگری نیز به هنرمندان منتخب اهدا خواهد شد. شیر طلایی به بهترین کشور شرکت کننده، شیر طلایی به بهترین هنرمند جشنواره و شیر نقره‌ای به بهترین هنرمند جوان، جوایز اصلی هستند که توسط هیأت داوران بین‌المللی به منتخبان این بخش‌ها تعلق می‌گیرد.

حضور هفتاد و هفت کشور در این دوره از جشنواره رکورد جدیدی محسوب می‌شود. در این جشنواره به مناسب یک صد سالگی جنبش هنری فوتوریسم، که ابتدا در ایتالیا پا گرفت، مروری ويژه بر خصوصیات این جنبش هنری و تأثیرات آن بر حیات هنری سده بیستم صورت می‌گیرد.

در کنار جشنواره اصلی بیش از سی و هشت نمایشگاه و اتفاق هنری دیگر نیز توسط نهادها و موسسات هنری بین‌المللی در ونیز ترتیب داده می‌شود که همه آن‌ها با هم برای مدتی این شهر را در کانون توجه هنرمندان و دوستداران هنر از سراسر جهان قرار می‌دهد.