| رادیو زمانه > خارج از سیاست > گفتگو > مسجد سلیمان در آستانه صدسالگی اکتشاف نفت | ||
مسجد سلیمان در آستانه صدسالگی اکتشاف نفت
بيژن روحانیrohani@radiozamaneh.comخردادماه سال آینده، صدمین سالگرد اکتشاف نفت در ایران است. رویدادی که شئون مختلف زندگی ایرانیان را دگرگون کرد و از اقتصاد تا سیاست و فرهنگ را به نوعی تحت تاثیر خود قرار داد. تصور سرنوشت ایران امروزی بدون وجود نفت کمی دشوار است.
فوران نفت از چاه شماره یک مسجد سلیمان نه تنها ایران را وارد مرحله جدیدی از تاریخ خود کرد بلکه چهره این منطقه باستانی را نیز به کلی دگرگون ساخت.
مسجد سلیمان در دوران کهن، محل زندگی قومی به نام "پارسوا" بوده که در سده های نهم تا هفتم پیش از میلاد به این منطقه کوچ و سپس شهر پارسوماش را پایه گذاری کردند. از کهن ترین آثار مسجد سلیمان می شود به صفه «سرمسجد» که برخی آن را بقایای یک آتش‌کده یا نیایش‌گاه و عده‌ای دیگر آن را بقایای کاخ می‌دانند اشاره کرد. در صدمین سالگرد اکتشاف نفت در ایران، علاوه بر آن که از سوی نهاد های دولتی مراسم مختلفی برگزار خواهد شد، اما از هم اکنون دوست داران این شهر نیز به تکاپو افتاده اند تا در مدت زمان باقی مانده، اسناد تاریخی و فرهنگی مربوط به این شهر و دوران صنعتی شدن آن را جمع آوری کنند. این فراخوان وب لاگی تا به حال با استقبال فراوانی رو به شده و تعداد زیادی عکس، فیلم، خاطرات شفاهی و مکتوب گرد آوری شده است. با این حال اشتیاق به این فراخوان میان خوزستانی ها و غیر خوزستانی ها یکسان نبوده : " بعد از این فراخوان می توانم به جرات بگویم که در سه چهار هفته گذشته بیش از هفتصد تا هشتصد ای میل دریافت کردم و از این تعداد شاید حتا ده درصد اینها یا خیلی کمتر، در حد چند عدد ای‌میل از هموطنان غیر خوزستانی داشتم. تمام هموطنان غیر خوزستانی با این مساله اصلا طور دیگری برخورد می کنند. خیلی ها مثلا معتقدند نفت باعث بدبختی ما بوده و ما برای چه این روز را بزرگ بداریم. ولی ]برعکس[ چقدر ما جنوبی ها و خوزستانی ها با این مساله رابطه عاطفی داریم. به دلیل این که با آن بزرگ شده ایم، با بوی آن، با دیدنش در جویبارهای شهر و با دکل هایی که اطراف شهر می‌دیدیم." مسجد سلیمان که تا پیش از کشف نفت محل سکونت افراد محلی و بیشتر محل قشلاق اقوام بختیاری کوچ‌نشین بود، ناگهان با حضور کارگران مختلف ایرانی و انگلیسی هایی مواجه شد که در صنعت نفت شاغل بودند: "پیدایش نفت و این که چاه ها و کارخانه هایی احداث شد و کارگرانی به این منطقه کشیده شدند شهر را به سوی صنعتی شدن پیش برد. حضور خود انگلیسی‌ها در این شهر باعث شد که آنها بتوانند تمدن خودشان را به نوعی آنجا بیاورند. به این صورت که مثلا سینماهایی احداث کردند یا باشگاه هایی ساختند. باشگاه نفتون الان نزدیک به صد سال عمر دارد. باشگاهی که هنوز هم وجود دارد"
حضور خارجی ها، در معماری متفاوت این شهر نیز کاملا محسوس است. معماری ويژه ای با سبک و سیاق معماری انگلیسی: "مسجد سلیمان الان مناطقی با معماری کاملا انگلیسی دارد. می توان از مناطقی نام برد که هنوز نام های انگلیسی را از صد سال پیش تا به حال حفظ کرده اند. به عنوان مثال منطقه ای هست به نام کمپ کرسنت و اسکاچ کرسنت. خیلی دیگر از این مناطق را می شود نام برد با اسامی و معماری انگلیسی. من خودم یادم می آید که اولین باری که به لندن رفتم، در بعضی مناطقش من ناگهان گریه کردم. احساس کردم که در مسجد سلیمان هستم. یعنی واقعا همان معماری را من در لندن دیدم."
صنعت نفت در مسجد سلیمان، به جز تاثیر بر بافت ويژه معماری آن، تابلو رنگینی از اختلاط قومی را نیز در این شهر به وجود آورده بود. کارگرانی از نقاط مختلف ایران: "این به نظر من یکی از بهترین خصوصیات مسجد سلیمان و در حقیقت شانس آن بود. این که بتواند از تمام مختلف ایران نیرو جذب کند. واین رنگارنگی به این دلیل بود که تمام مردم ایران هرکدام در هرصورت فرهنگ بومی خودشان را دارند، غذای خودشان را دارند، زبان و لباس خودشان را دارند و مسجد سلیمان توانست از همه اینها بگیرد. ارامنه هم در مسجد سلیمان حضور داشتند و از اقلیت های بسیار خوب مسجد سلیمان و عمدتا انسان های هنرمندی بودند و بخش زیادی از فرهنگ خودشان را به مسجد سلیمانی ها منتقل کردند. کلیسایی هم در مسجد سلیمان بود با چندین دهه عمر که متاسفانه شنیدیم که این کلیسا که بخشی از تاریخ شهر بود را خراب کردند. "
با این حال قاسمی به رادیو زمانه توضیح می دهد که هدف او سوگواری کردن برای شهری نیست که رو به فراموشی می رود و دیگر رونق گذشته خود را ندارد، بلکه می خواهد توجه مجدد همه را به این منطقه جلب کند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به وب لاگ " از هر دری سخنی" مراجعه کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد تاریخ نفت:  |
||
نظرهای خوانندگان
من به عنوان یک غیر خوزستانی از زحمات خانم قاسمی سپاسگزارم و برایشان آرزوی موفقیت دارم. کاش ما ایرانیها تعداد بیشتری از این قاسمی ها و از این مسجد سلیمانی ها داشتیم!
-- hootan farmanara ، Mar 3, 2008 در ساعت 03:59 PMصد سال از نفت می گذرد. اما گاهی انسان آرزو می کند که ايکاش ما نفت نداشتيم. روزی يک غربی گفته بود ما در اروپا نفت نداريم ولی انديشه، چرا داريم! و ما نيز ايکاش چنين می بود. نفت ما را تن پرور و لوس و ننر و حتا لوث کرد، گروهی از ما را به ثروتهای بادآورده رساند و گروهی ديگر خاکستر نشين کرد. ايران و منطقه ی ما تبديل به کشاکش نيروهای خارجی شد. نه ما مستعمره بوديم و نه مستقل، قدرتها از ترس همديگر مارا نيمه مستعمره کرده بودند. اين نيمه مستعمرگی البته در تماميت ايران يک استحمار کامل عيار را داشت و آن اسلام بود و که چندين بار عود کرد تا در دوره ی انقلاب چنين واترکيد و «شکوفا» شد. و البته شايد بايد گفت که بدبختانه ما به طور کامل مستعمره ی غرب نشديم!! البته شنيدن اين برای يک غيرت سطح پايين دردآور است، ولی شما به هند نگاه کنيد، هند همداستان با ايران کمتر از سد سال مستعمره انگليس بود او کجاست و ما کجاييم. مايی که بايد بنشنيم و سنگسارهامان را شماره کنيم در حالی که او، هند ارزانترين اتومبيلش را «تا تا» شماره می کند و خوش شانسی او و بد شانسی ما را باش که اردشير و کوروش تاتا زرتشتی و ايرانی تبارند. و شايد هم بد نباشد که ما رهبر کبير انقلابمان آيت الله خمينی را و محل درسش را و کسوتش را و هجرتش را و دستاويزش را با مهاتما گاندی و محل درسش و کسوتش و هجرتش و دستاويزش مقايسه کنيم. و آنگاه آرزو کنيم که کاشکی نفت نداشتيم و يا کاشکی از چند طرف نه بلکه از يک سو مستعمره شده بوديم!!
-- بدون نام ، Mar 3, 2008 در ساعت 03:59 PMمن خودم اهل مسجدسلیمان هستم. مبحث مسجدسلیمان و سیر شکل گیری و سپس افول این شهر بدلیل نبود زیر ساختهای لازم انسانی و در واقع نمونه بارزی از استعمار را میتوان بسیار مطالعه و تحلیل کرد. نتیجه ای که بیگمان گریبانگیر ایران فعلی و در صورتی پیشرفته تر گریبان کشورهای امارات عربستان و کویت را خواهد گرفت. آینده براحتی بما خواهد گفت که توسعه بدون زیرساختهای انسانی چیزی جز میمون بزک شده ای نیست.
-- امیر ، Mar 3, 2008 در ساعت 03:59 PMدرود
-- کیارش ، Mar 5, 2008 در ساعت 03:59 PMمن ضمن سپاسگزاری از بانو اخترقاسمی، از دیگر دوستان خواهشمندم تا این مسئله ی عاطفی را به مورد انتقادی و سیاسی تبدیل ننمایند.برای اعتراض و گلایه هزاران سال وقت بوده و خواهد بود.هرکس بوی شرجی و بوی نفت را حس کرده و روی آسفالت داغ فوتبال بازی کرده باشد حس نوستالوژیک جنوب را خواهد داشت. ما همه از یک تانکی آب خورده ایم و تا ابد با هم خواهیم بود.
برادر شما از جنوب-کیارش
با سلام
-- محمد داودي ، Mar 5, 2008 در ساعت 03:59 PMاميد وارم رويكرد كلي به مسجدسليمان عوض تا شايد از اين رهگذر شهر ي كه اولين تازيانه هاي استعمار را بر گرده خود لمس كرد ، با افتخار فرياد بر آورد زنده باد ايران .
زحمات و تلاش خانم قاسمي قبل تقدير است و براي تمام بچه هاي مسجدسليمان به ياد ماندني و ارزشمند خواهد بود .
با سلام
-- علی سلیمانی ، Apr 11, 2008 در ساعت 03:59 PMامیدوارم روزی برسد که مجددا شاهد شکوفایی شهری باشیم که باعث شکوفایی بسیاری از شهرهای ایران شد.
از این حرکت ارزنده خانم قاسمی سپاسگزارم.