ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ

نادر افراسیابی

ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ که در میان جشنواره‌های سینمایی متعدد در جهان از اهمیت چندانی برخوردار نیست به پایان رسید. چشم طلایی، مهم‌ترین جایزه‌ی این جشنواره به فیلم «زنی با بینی شکسته» ساخته‌ی سرخن کولخلیک ( Srdjan Koljevic ) تعلق گرفت. در این جشنواره بیش از ۳۰ فیلم با هم رقابت داشتند. جشنواره‌ی فیلم زوریخ با وجود سازماندهی خوبی که دارد، محلی برای کشف استعدادهای سینمایی نیست. بیش از آنکه یک جشنواره‌ی جدی و قابل تأمل باشد، محلی است برای جذب مخاطب و تبلیغ فیلم‌های محلی. در این جشنواره به جای فرش قرمز از فرش سبز رنگ استفاده شد.

در ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ، امسال بیش از ۳۵۰ هزار نفر شرکت کردند

در جشنواره‌ی فیلم زوریخ ستارگان سینما، کسانی مانند اولیور استون، پتر فوندا حضور داشتند و با شرکت در این جشنواره‌ی کم‌اهمیت به آن رونق دادند. جشنواره‌ی فیلم زوریخ پس از بازداشت رومن پولانسکی در سال ۲۰۰۹ در سوئیس که به حبس خانگی او انجامید و اعتراض گسترده‌ی سینماگران را در پی داشت، مطرح شد. پولانسکی در آن سال در جشنواره‌ی فیلم زوریخ شرکت کرده بود که به اتهام سوءاستفاده‌ی جنسی از سامانتا گیمر ۱۳ ساله در فرودگاه زوریخ بازداشت شد و به جای حضور در جشنواره‌ی زوریخ سر از زندان درآورد.

هدف اینگونه جشنواره‌های نه چندان بااهمیت بیش از هر چیز حمایت از فیلم‌های محلی است. برای همین جای تعجب نیست که فیلم « Sennentuntsch» ساخته‌ی میشائیل اشتاینر که در واقع یک فیلم محلی در قالب سینمای وحشت است و بر اساس یکی از افسانه‌های محلی کوه‌نشینان سوئیسی در کوهستان آلپ ساخته شده، در افتتاحیه‌ی ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ به نمایش گذاشته شد.

« Sennentuntsch»ساخته‌ی میشائیل اشتاینر؛ در قالب سینمای وحشت

بر اساس این افسانه، چوپانان برای آنکه تنها نباشند، با پارچه عروسکی می‌سازند و در مدتی که برای چرای گوسفندان در کوه‌ها سرگردان هستند، با این عروسک پارچه‌ای به جای همسر و معشوقه‌شان صحبت می‌کنند و حتی با او معاشقه می‌کنند. اما بعد از آنکه فصل چرا تمام می‌شود، عروسک زنده می‌شود و انتقام همه‌ی آن کارهای غیراخلاقی را از چوپان می‌گیرد.

در ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ، امسال بیش از ۳۵۰ هزار نفر شرکت کردند. این عده تماشاگر به برکت رسانه‌ای شدن ماجرای پولانسکی چندین برابر سال‌های گذشته است و دست‌اندرکاران جشنواره‌ی زوریخ را ذوق‌زده کرده بود، تا آنجا که آنها اهداف بلندپروازانه‌ای را برای سال‌های آینده در نظر گرفته‌اند و آرزو دارند که ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ مقدمه‌ای برای هرچه مهم‌تر شدن این جشنواره در سال‌های آتی باشد.

کارل شپوری (Karl Spörri ) مدیر هنری جشنواره‌ی فیلم زوریخ در بروشور جشنواره این اهداف جاه‌طلبانه را به این شکل بیان می‌کند: «هدف جشنواره‌ی فیلم زوریخ این است که در کشورهای آلمانی‌زبان بعد از جشنواره‌ی فیلم برلین به مهم‌ترین جشنواره سینمایی تبدیل شود. هدف ما این است که فیلم‌های بزرگ و کوچک در کنار هم به نمایش گذاشته شوند و از اینجا به سینمای جهانی راه پیدا کنند.»

در راستای این هدف جاه‌طلبانه تعداد فیلم‌هایی هم که در ششمین جشنواره‌ی فیلم زوریخ به نمایش درآمد، دو برابر تعداد فیلم‌های به نمایش‌گذاشته شده در سال گذشته بود. در این جشنواره، فیلم‌هایی که در جشنواره‌های مهم‌تر مانند ونیز شرکت کرده‌اند، در مسابقه شرکت داده می‌شوند. والنتین آبی (Blue Valentine )، ساخته‌ی درک چانفرانس (Derek Cianfrance ) که به رابطه‌ی عاشقانه و ناکام یک زن شهرستانی و یک مرد شهری می‌پردازد که تصادفاً با هم آشنا می‌شوند و پس از پنج سال از نظر درونی از هم جدا می‌شوند، اما هیچکدام نمی توانند با این واقعیت کنار بیایند، در جشنواره‌ی فیلم ونیز به نمایش گذاشته شده بود و این روزها در سینماهای غرب هم اکران شده است.

فیلم معروف «وال استریت، پول هرگز نمیخوابد» ساخته‌ی اولیور استون و بازی مایکل داگلاس که در آمریکا هم پرفروش‌ترین هفته‌ی گذشته بود، در جشنواره‌ی فیلم ونیز خبرساز شد و با این‌حال در جشنواره‌ی فیلم زوریخ هم در مسابقه شرکت داده شد. سیاست برگزارکنندگان جشنواره‌ی زوریخ بیش از آنکه حمایت از فیلم‌های هنری باشد، این است که از فیلم‌های موفق سینمای جهان برای مطرح کردن فیلم‌های محلی که کسی به آنها توجه‌ای ندارد استفاده کند. بسیاری از فیلمسازان جوان سوئیسی، اطریشی و آلمانی که خواهان سینمای هنری و استقلال از سینمای تجاری هستند، از این سیاست انتقاد کرده‌اند.

در نهایت جایزه‌ی چشم طلایی به فیلم «زنی با بینی شکسته» ساخته‌ی سرخن کولخلیک تعلق گرفت. در این فیلم زنی که بچه‌ای به بغل دارد و بینی‌اش به دلیل نامعلومی شکسته است، سوار تاکسی می شود و وقتی که تاکسی روی پلی توقف می‌کند، بچه‌اش را روی صندلی عقب تاکسی جا می‌گذارد، به‌طور غیرمنتظره در را بازمی‌کند و از روی پل خود را به رودخانه می‌اندازد. سه نفر (دو مرد و یک زن) که در تاکسی نشسته‌اند، تحت تأثیر خودکشی این زن داستان زندگی‌شان را برای هم تعریف می‌کنند.

زنی با بینی شکسته» ساخته‌ی سرخن کولخلیک،

در جشنواره‌ی فیلم زوریخ علاوه بر نمایش فیلم‌های شرکت داده شده، سمینارهایی هم برای سینماگران جوان برگزار شد. هدف از برگزاری این سمینارها تبادل تجربه بین نسل‌ها بود. در بخش « Masterclass » سینماگران جوان با کهنه‌کارها آشنا شدند و تبادل تجربه کردند. در بخش « Film Finance Forum » تولیدکنندگان با سرمایه‌ی اندک فرصت کردند با تولیدکنندگان بزرگ‌تر آشنا بشوند و از تجربه‌های آنها بیاموزند.

به رغم این ترفندها جشنواره‌ی فیلم زوریخ در میان جشنواره‌های سینمایی متعدد که در جهان برگزار می‌شود، یک جشنواره‌ی درجه‌ی سه است. در رده‌ی نخست جشنواره‌های سینمایی در اروپا، کن، ونیز و برلین قرار دارند؛ در رده‌ی دوم لوکارنو، کارلوویواری، سن‌سباستین و مسکو، و در رده‌ی سوم: لندن، رم و زوریخ. زوریخ قصد دارد از هر وسیله‌ای استفاده کند و خود را تا حد لوکارنو بالا بکشد.

ابتکار جالب در این جشنواره استفاده از فرش سبز به جای قرمز بود. با این ترفند دست‌اندرکاران جشنواره حتی از دستاویز حمایت از محیط زیست هم برای رسانه‌ای کردن جشنواره‌شان نگذشتند. جشنواره‌ی فیلم زوریخ با وجود سازماندهی خوبی که دارد، محلی برای کشف استعدادهای سینمایی نیست. بیش از آنکه یک جشنواره‌ی جدی و قابل تأمل باشد، محلی است برای جذب مخاطب و تبلیغ فیلم‌های محلی.