دور دنیا در ۱۱ روز

عارف محمدی

پس از یازده روز، فستیوال فیلم تورنتو که از ۹سپتامبر آغاز شده بود با حضور بیش از ۲۰۰۰ میهمان و نمایش ۳۰۰ فیلم کوتاه و بلند در ده‌ها سالن نمایش و فروش نزدیک به ۳۰۰۰۰۰ بلیت در بخش‌های مختلف روز یکشنبه ۱۹ سپتامبر طی مراسمی در هتل بین‌المللی مرکز تورنتو به سبک سال‌های قبل با اعلام اسامی برندگان به کار خود پایان داد.

طی صحبت‌هامان روبا نادا، رییس هیئت داوران نیز به جمع ما پیوست. جالب این‌که با هر سه اینها طی چند سال گذشته مصاحبه کرده بودم. از روبا نادا که دختری سوری‌تبار و بزرگ‌شده‌ی کاناداست، درباره‌ی دیدگاه کلی‌اش نسبت به فستیوال پرسیدم. در پاسخ با چشمانی سرخ و خستگی حاکی از ساعت‌ها فیلم دیدن پاسخ داد: « فضای خیلی خوبی بوده و کلاً فستیوال تورنتو را دوست دارم.» او اضافه کرد که تصمیم‌گیری در مورد فیلم‌های برتر کار بسیار دشواری است به اضافه‌ی اینکه هنوز تماشای فیلم‌ها پایان نیافته است. با هم قراری گذاشتیم تا پس از فراغت از فستیوال در مورد دیدگاه‌اش به فستیوال و جنبه‌های مختلف آن گفت و گویی داشته باشیم.

اسامی برندگان

جوایز جشنواره‌ی فیلم تورنتو شامل چهار بخش است: سینمای کانادا – فیلم کوتاه، سینمای جهان و جایزه‌ی فیلم منتخب تماشاگران. به جز بخش آخر که با آرای تماشاگران انتخاب می‌شود، هر بخش داوران ویژه‌ی خود را داراست.هیئت داوران سینمای کانادا به ریاست روبا نادا، فیلم‌ساز کانادایی ( صبا، به زمان قاهره) و با ترکیبی از نیک – د - پنسیر، تهیه کننده و فیلم‌ساز( یک هفته- چهار بال و یک نمازگزار)، لوسی امیوت خبرنگار کهنه کار تی.اف.او ، بروس سوینی ، کارگردان ( آخرین عروسی- هیجان زده) برندگان سینمای کانادا را به این شرح اعلام کردند:

بهترین فیلم اول کانادایی:

هزینه گزاف زندگی، ساخته دبورا چو ( جایزه نقدی ۱۵۰۰۰ دلاری از طرف skyy (Vodka

«هزینه گزاف زندگی» داستان زنی باردار است که در شبی تاریک در اثر تصادف با اتومبیل جوانی که دلال مواد مخدر است و به طور غیرقانونی در کانادا زندگی می‌کند، فرزندش را از دست می‌دهد. جوان مهاجر به دلیل مشکلات بزرگی که دارد از صحنه می‌گریزد ولی به خاطر عذاب وجدانی که بعداً گرفتار آن می‌شود، تصمیم می‌گیرد نشانی زن را پیدا کند.هیئت داوران فیلم را به لحاظ به تصویر کشیدن حس قوی نیروی عاطفه قابل تقدیر شناخت.

هزینه گزاف زندگی

بهترین فیلم بلند کانادایی:

حریق‌ها، ساخته‌ی دنیس ویلنو ( جایزه تقدی به مبلغ ۳۰۰۰۰ دلار از طرف شهرداری تورنتو)

«حریق‌ها» بر اساس نمایشنامه‌ای از وجیدا موود نویسنده لبنانی ساخته شده است و داستان مادری است که پس از مرگش وصیت نامه‌ای برای دو فرزند پسر و دخترش باقی می‌گذارد و در وصیت‌نامه‌اش رازی را آشکار می‌سازد. فرزندان او با خواندن نامه متوجه میشوند پدرشان که تصور می‌کردند سال‌ها پیش درگذشته، زنده است و برادری هم دارند که در کشوری در خاورمیانه زندگی می‌کند. آنها طبق وصیت مادر به سفری مکاشفه‌آمیز قدم می‌گذارند.

حریق ها

هیئت داوران «حریق‌ها» را داستانی از جنگ و مهاجرت با این مضمون که هرگاه نسلی هویت خود را پنهان و فراموش کند، نسل بعد از او در جستجوی آن هویت فراموش‌شده برخواهد آمد، دانست و فیلم را به خاطر انتخاب یک درام خانوادگی پر پیچ و تاب و کارگردانی نفس‌گیرش در به تصویر کشیدن خشونت واقعی جنگ، شایسته‌ی این جایزه دانست.

جایزه بهترین فیلم کوتاه کانادایی

داوران این بخش عبارت بودند از: شلی سایول ( نویسنده و مستندساز)، نوآ رایشلر (خبرنگار و تهیه‌کننده‌ی فیلم‌های مستند)، سودز ساترلند (نویسنده و کارگردان).هیأت داوران جایزه‌ی این بخش را (۱۰۰۰۰ دلار پول نقد) به فیلم کوتاه «گل‌های کوچک» ساخته‌ی وینست برون اهدا کرد.

«گل‌های کوچک» درباره‌ی یک روز تابستانی گروهی از بچه مدرسه‌ای‌ها و حال و هوای بچه هایی در این سن و سال است، با زبانی تند و نیشدار و تصاویری همذات‌پندارانه از تجربه‌های مکاشفه‌آمیز زندگی نوجوانان. «گل‌های کوچک» به این ترتیب قلب داوران را تسخیر کرد. داوران فیلم را به خاطر نگاه فیلم‌ساز به یک تابستان معمولی بچه‌ها و به تصویر کشیدن آن به وسیله یک فرم هنری فراموش نشده شایسته‌ی این جایزه دانستند.

گل های کوچک

جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی)

داوران امسال این بخش که برای نوزدهمین سال متوالی جوایز مستقل خود را اعلام کردند عبارت بودند از: لطفی بن خلیفه (رییس هیئت داوران) از تونس، مدو آراوانکارا از هند، ژانوی روبلفسکی از لهستان، نجات سونمز از ترکیه، پیر پاگو و آلیس شی از کانادا

جایزه بخش کشف

پسر خوشگل، ساخته شان کو (آمریکا)

«پسر خوشگل» داستان زن و شوهری است که در آستانه‌ی جدایی از هم باخبر می‌شوند پسر هجده‌ساله‌شان در یک کشتار جمعی در مدرسه دست داشته و خودش را نیز کشته است.داوران این فیلم را به خاطر به تصویر کشیدن ماهرانه‌ی این پیام به مردم که در دنیای پر هرج و مرج و دیوانه‌وار امروز تنها راه رهایی، انسانیت است شایسته‌ی این جایزه دانست.

پسر خوشگل

جایزه برای ارائه ویژه

عشق دیوانه، ساخته پیر ثورتون ( فرانسه)

«عشق دیوانه» فیلم مستندی است از زندگی ایو سنت لورن یکی از مشهورترین امپراطورهای صنعت مد.
داوران «عشق دیوانه» را به خاطر تیزبینی عاطفی و بیان سینمایی از زندگی و عمر یک هنرمند مطرح بین‌المللی و کشف تنهایی مطلق و مفهوم هنری آن ستودند.

عشق دیوانه

جایزه کادیلاک برای فیلم منتخب تماشاگران (۱۵۰۰۰ دلار نقدی)

نطق پادشاه ساخته تام هوپر ( انگلستان و استرالیا)
«نطق پادشاه» داستان جورج ششم پادشاه انگلستان است. در زمانی‌ که رادیو قدرت مطلق و یکی از مهم‌ترین ابزار سیاسی است، قرار است پادشاه نطق‌های مهمی را در کشوری در آستانه جنگ ایراد کند. او که در خود این توانایی را نمی‌یابد به مردی خطیب که در سخنرانی تخصص دارد، معرفی می‌شود.

برنده دوم : کلاس اولی‌ها ساخته‌ی جاستین چادویک (انگلستان)

وقتی دولت کنیا اعلام می‌کند که برای اولین بار تحصیلات ابتدایی رایگان را به مردم ارائه می‌دهد، در مدرسه‌ای دورافتاده پیرمردی هشتاد و چهارساله که هیچگاه از موهبت سواد داشتن برخوردار نبوده برای حضور در کلاس درس به مدرسه می‌رود.

کلاس اولی ها

جایزه منتخب مردم در بخش جنون نیمه‌شب

Stake Land ، ساخته جیم میکل (آمریکا)

متعاقب یک اتفاق همه‌گیر خون‌آشامانه نوجوانی با یک خون‌آشام شکارچی در سفری جاده‌ای و در فضایی آخرالزمانی در آمریکا همراه می‌شود.

stake land

برنده دوم : فوبار ۲ ساخته‌ی مایکل دوس ( کانادا)

داستان دو دوست قدیمی و به اصطلاح کله‌خراب که در امتداد جاده‌های میادین نفتی آلبرتا در کانادا به دنبال پول، خوشبختی و آبجوهای بیشتر هستند!

جایزه کادیلاک برای بهترین فیلم مستند به انتخاب تماشاگران

زور طبیعت ساخته استورلا گونارسون (کانادا)

مستندی درباره‌ی زندگی دیوید سوزوکی پژوهشگر و مدافع محیط زیست که در آستانه‌ی هفتاد و پنج‌سالگی نیز آثاری از کندی و سالخوردگی در او دیده نمی‌شود. در این فیلم گیرا، ابعاد نادیده و زوایای شخصی و عمیقی از زندگی او آشکار می‌گردد.

زور طبیعت

برنده دوم: حس غربت برای نور، ساخته پاتریشیا گازمن (فرانسه،آلمان، شیلی)

مستندی زیبا و اثرگذار که با تلفیق فلسفه و زندگی ابتدا از نظرات و دیدگاه‌های ستاره‌شناسان و چشم‌انداز فلسفی آنان به زندگی مقدمه‌ای ارائه می‌دهد و آن‌گاه سراغ گروهی از زنان می‌رود که در صحرایی دورافتاده در میان شن و خاک به دنبال بقایای اجساد عزیزان‌شان هستند که در کشتار دسته جمعی پینوشه، دیکتاتور شیلی به قتل رسیده‌اند. در سکانسی از فیلم یکی از مادران که فقط یک پای فرزندش را پیدا کرده است، با چشمانی اشک‌آلود می‌گوید:«اگر تلسکوپ‌ها می‌توانند در اعماق آسمان ستارگان را کشف کنند، کاش در اعماق این خاک نیز بقایای جسد فرزندم را بیابند.»

حس غربت برای نور

در پایان با یک جمع‌بندی کلی و با توجه با اینکه حدود ده سال است که در جشنواره‌ی فیلم تورنتو شرکت می‌کنم، عقیده دارم که این جشنواره، امسال نسبت به سال‌های قبل از نظم و ترتیب بیشتری برخوردار بود و سالن‌های نمایشی که به فستیوال اضافه شده بودند، حداقل در مورد بخش منتقدان و خبرنگاران از ازدحام کاسته بود و تقریباً امکان دیدن اکثر فیلم‌های مورد نظر فراهم بود.

جوایز هم صرف‌نظر از دیدگاه‌ها و سیاست‌هایی که معمول هر فستیوال در جهان است منصفانه به نظر می‌رسید. به هر حال این یازده روز فرصتی بود تا به کشورهای دیگر دنیا سفری کنیم و با زندگی مردمی از جنس خودمان در گوشه و کنار دنیا، چه خیلی دور و چه خیلی نزدیک و زوایای پنهان زندگی آنان آشنا شویم.