هری کثیف برمی‌گردد

نادر افراسیابی

کلینت ایستوود یکی از محبوب‌ترین ستارگان سینما و یک چهره‌ی افسانه‌ای در سینمای هالیوود است. او در همه‌ی عرصه‌های سینما فعالیت داشته. در سال‌های دهه‌ی پنجاه در فیلم‌های ایتالو وسترن در نقش «هری کثیف» ظاهر شد و این ژانر را با بازی درخشانش تحت تأثیر قرار داد.

از اواسط سال‌های دهه‌ی هفتاد تاکنون در نقش تهیه‌کننده، کارگردان و حتی آهنگساز آثاری ماندگار از خود به جای گذاشته.

کلینت ایستوود

در اردیبهشت ماه، ایستوود به هشتاد سالگی می‌رسد. او بخشی از تاریخ نیم قرن سینمای هالیوود را تحت تأثیر فعالیت‌های سینمایی خود قرار داده. به مناسبت هشتادسالگی او در آمریکا فیلم‌هایش را در شبکه‌ی تلویزیونی Turner Classic Movies به مدت ۲۴ ساعت به نمایش می‌گذارند و برای نخستین بار فیلم مستند The Eastwood Factor ساخته‌ی مورگان فریمن که به زندگی او می‌پردازد به نمایش درمی‌آید.

خلبانی که چهره‌اش معلوم نیست

کلینت ایستوود در سال ۱۹۳۰ در سانفرانسیسکو متولد شد. پدر او کارگر صنایع فولاد بود. در بحران اقتصادی آن سال‌ها پدر ایستوود کارش را از دست داد و ناگزیر با خانواده‌اش از شهری به شهری دیگر می‌رفت تا شاید کاری پیدا کند. به این جهت ایستوود در شهرهای مختلف بزرگ شده و چند صباحی هم در نزد مادربزرگش از او نگهداری می‌کرده. ایستوود در مدارس مختلف و در شهرهای گوناگون درس خواند. مدتی هم به هنرستان فنی رفت. اما سرانجام به عنوان کارگر ساده در صنایع فولاد در سیاتل مشغولِ کار شد.

در سال ۱۹۵۱ در ارتش استخدام شد و سربازان را تعلیم می‌داد. دو سال بعد از ارتش استعفا داد، به دانشگاه رفت و در رشته‌ی حسابداری صنعتی تحصیل کرد. در لس آنجلس یکی از دوستانش که فیلمبردار بود، راه او را به هالیوود باز کرد و چنین بود که او در چند فیلم‌های بی‌اهمیت در نقش‌های فرعی ایفای نقش کرد. برای مثال در یکی ازین فیلم‌ها (Tarantula) که بعدها به یک فیلم پرطرفدار تبدیل شد او در نقش خلبان یک هواپیمای جنگنده ظاهر می‌شود، ولی از پشت ماسک اکسیژن به سختی چهره‌اش معلوم است.

از گاوچران آمریکایی تا یک پلیس عدالت‌خواه

در سال ۱۹۵۸ ایستوود که در سینمای هالیوود ناکام مانده بود، به سریال‌های تلویزیونی روی آورد. در این سال‌ها در بیش از ۲۵۰ سریال بازی کرد. در یکی ازین سریال‌ها (Rawhide ) در نقش یک گاوچران ظاهر شد و از قضا این فیلم در آن زمان با اقبال جهانی روبرو گشت. تولیدکنندگان ایتالیایی به او پیشنهاد کار دادند: در فیلم «به خاطر یک مشت دلار» نقش اصلی را به عهده گرفت و درخشید.

کلینت ایستوود در فیلم به یاد ماندنی «خوب، بد، زشت»

از آن پس چند فیلم دیگر هم در ادامه‌ی این فیلم ساخته شد و چنین بود که ژانر ایتالو وسترن یا وسترن ایتالیایی پدید آمد.

در سال‌های دهه‌ی هفتاد کارگردان معروف آمریکایی دان سیگل فیلمی ساخت به نام «هری کثیف». ایستوود توانست استادانه نقش یک پلیس کم‌حرف در یک شهر بزرگ را که در پی عدالت است استادانه بازی کند. این فیلم با چنان موفقیتی روبرو شد که نقش هری در چندین فیلم دیگر تکرار شد. در همه‌ی این فیلم‌ها ایستوود در پی عدالت بود.

هری کثیف برمی‌گردد

از دهه‌ی هفتاد به بعد ایستوود به کارگردانی روی آورد. در فیلم Bronco Billy هم ایفای نقش کرد و هم کارگردانی آن را به عهده داشت. در این فیلم ایستوود در نقش یک مرد حساس و زود رنج و اهل فکر ظاهر شده بود. اما تماشاگران به هری کثیف عدالت‌خواه عادت کرده بودند. برای همین ازین فیلم استقبال نکردند. با این حال دو سال بعد ایستوود یک بار دیگر خطر کرد و در نقش مرد اهل فکر در فیلم Honkytonk Man ظاهر شد. مردم از این فیلم استقبال نکردند.

در سال ۱۹۸۳ ایستوود ناچار «هری کثیف برمی‌گردد» را ساخت. او کارگردانی و نقش اول این فیلم و تولیدکنندگی را به عهده داشت. این نخستین بار بود که ایستوود فیلمی تولید می‌کرد. تماشاگران از فیلم In the Line of Fire هم استقبال کردند. ایستوود در این فیلم در نقش یک مأمور اطلاعاتی ظاهر شد که نمی‌تواند مانع از ترور جان اف کندی بشود.

تماشاگران برای نخستین بار ایستوود را روی پرده‌ی سینما دیدند که اشک می‌ریزد. این نخستین قدم بود برای برگذشتن از هری کثیف و رسیدن به چهره‌ای متفکر، اجتماعی، عاطفی اما همچنان کم‌حرف و عدالتخواه. فیلم Absolute Power یک تریلر سیاسی درباره‌ی زد و بندهای سیاسی در کاخ سفید و سوءاستفاده از قدرت است. ایستوود در این فیلم همچنان در نقش یک مرد تکرو و سازش‌ناپذیر، عدالتجو اما عاطفی ظاهر می‌شود.

یک مرد در هم‌شکسته اما همچنان عدالتخواه

مهم‌ترین فیلمی که ایستوود کارگردانی کرد و در نقش اول هم خوش درخشید، بی‌تردید Million Dollar Baby است. این فیلم چهار اسکار را از آن خود کرد و جایزه‌ی گلدن گلوب را هم برد.

این فیلم یک دستاورد است. زیرا به رغم موفقیت گیشه، کلیشه‌های هالیوود را از بین می‌برد. این فیلم پایان خوش ندارد و آدم‌های حاشیه‌ای و بازنده تا آخر در حاشیه‌ی جامعه باقی می‌مانند و هر چه تلاش می‌کنند، تلاش آنها به ثمر نمی‌رسد.

ایستوود در فیلم Gran Torino با راسیسم و پیش داوری‌های نژادی مقابله می‌کند. او اکنون کاملاً یک فیلمساز روشنفکر و اجتماعی است و مردم هم او را در این نقش پذیرفته‌اند. با این حال در این فیلم که پرفروش‌ترین فیلم ایستوود است، ایستوود را در دو نقش می‌بینیم: یک مرد درهم‌شکسته و عدالت‌خواه و یک مرد تکرو. در واقع ایستوود با این فیلم موفق می‌شود سازشی به وجود بیاورد بین هری کثیف و فیلم‌های عاطفی و اجتماعی‌اش. شاید اقبال تماشاگران به این فیلم را ازین طریق بتوان توضیح داد.

فیلم‌های ماندگار

ایستوود مدتی وارد سیاست شد و مشاور آرنولد شوارتسن‌ نگر در امور زیست محیطی بود. اما به دلیل اختلافاتی که بین او و فرماندار به وجود آمد، از سیاست کناره گرفت.

ایستوود در مصاحبه‌ای گفت: فیلم‌هایی ساخته‌ام که به آنها می‌بالم و اطمینان دارم که ماندگار خواهند شد.

او به زودی هشتاد سالگی را پشت سر می‌گذارد و با این حال به هیچوجه به فکر بازنشستگی نیست. در آینده هم او را همچنان در نقش یک پیرمرد اهل فکر، عاطفی، اما تندخو و یکه‌تاز خواهیم دید.