«نمایش فیلم‌های مبلغ سیاسی، وظیفه جشنواره فیلم نیست»

مجید روشن‌زاده

جشنواره بین‌المللی برلیناله، دیروز پنجشنبه، پنجم فوریه در شهر برلین پایتخت آلمان گشایش یافت. در همین ارتباط گفت‌وگویی با دیتر کاسلیک، رئیس این جشنواره از نظرتان می‌گذرد.

آقای کاسلیک، شما سال‌هاست به ایران سفر می‌کنید و فعالیت فیلم‌سازان ایران را زیر نظر دارید. سیر تحول سینمای ایران را چگونه می‌بینید؟

فکر کنم این را قبلا به شما گفته‌ام که من در دوران جوانی بارها به ایران سفر کرده‌ام و هنوز هم به تهران سفر می‌کنم. من در تهران دوستان زیادی دارم و مانند بسیاری از مردم به سینمای ایران علاقه‌مند هستم.

در هفت سال اخیر متوجه شدم که چگونه همه چیز تغییر کرده است. در گذشته وقتی از سینمای ایران صحبت می‌شد، گفت‌وگوها اغلب حول استادان بزرگی مانند کیارستمی دور می‌زد. اما اکنون پس از هفت سال اوضاع تغییر کرده است.

به طور مثال فیلمی که ما در بخش مسابقه برلیناله نمایش می‌دهیم چنان ویژه و منحصر به فرد است که به جرات می‌توانم بگویم تا کنون در ایران و یا در کشورهای دیگر ندیده‌ام. این فیلم سیاسی نیست بلکه فیلمی درباره زندگی جوانان ایران ست. این فیلم تاثر ما را برانگیخت و نظر مارا به جنبه‌هایی از سینمای ایران توجه داد که تا کنون برای ما شناخته شده نبود.

فکر نمی‌کنید این فیلم سیاسی است ولی مانند اکثر فیلم‌های ایرانی به طور غیر مستقیم به مسایل سیاسی می‌پردازد؟

البته به نوعی سیاسی هم هست. این فیلم داستان رابطه دو دختر و پسر ایرانی را روایت می‌کند. این دو جوان از یک طرف در نحوه انتخاب لباس و رفتار متقابل متاثر از معیارهای غربی‌اند. این معیارها الزاما درست نیست، اما به هر حال غربی ست. از طرف دیگر شکل معاشرت و منش آنان سنتی است و ریشه در فرهنگ خودی و بومی دارد. در کنار هم بودن و هم‌خوانی این دو وجه متفاوت و به ظاهر نامتجانس، جالب و قابل توجه است. من خوشحالم که این فیلم در بخش مسابقه اصلی برلیناله نمایش داده می‌شود.

در باره فیلم دیگر ایرانی نظرتان چیست؟

فیلم دیگر، یعنی فیلم «نامه‌هایی به رییس جمهور»، یک فیلم مستند است. در این فیلم مردم ایران نامه‌هایی به رییس جمهور می‌نویسند. یکی دونامه هم نشان داده می‌شود که در آن‌ها چه نوشته شده است. این کار بسیار جالب ست، زیرا کجا می‌توان دید که این نوع کارها در هیات یک فیلم نمایش شود؟ فیلم «نامه‌هایی به رییس جمهور» در بخش «فوروم» برلیناله نمایش داده می‌شود و بسیار دیدنی است.

برلیناله معروف به جشنواره سیاسی است. اما اخیرا شمار فیلم‌های اجتماعی این فستیوال افزایش یافته است. آیا به نظر شما حضور دایمی ایران در برلیناله ناشی از چرخش به سمت افزایش گزینش فیلم‌های اجتماعی نیست؟

دیتر کاسلیک، رییس فستیوال برلیناله

خیر، ما با ایران و سینمای ایران رابطه بسیار قدیمی داریم. مدتی در این رابطه گسست ایجاد شد، زیرا جشنواره فجر در ماه‌های ژانویه و فوریه برگزار می‌شود. از این رو بسیار مشکل بود که فیلم‌های ایرانی را در ماه فوریه در برلیناله داشته باشیم. به همین خاطر من یک بار به تهران سفر کردم و با دست‌اندرکاران سینما به گفت‌وگو نشستم و برنامه‌هایمان را هماهنگ کردیم. از آن زمان به بعد، امکان حضور مدام فیلم‌های ایران در برلیناله فراهم شد.

موضوع نمایش فیلم‌های ایران به رابطه ما با فیلم‌سازان ایران برمی‌گردد. اما اینکه جشنواره ما سیاسی‌ست و به سمت فیلم‌های اجتماعی تغییر کرده‌ایم در مورد ایران الزاما صدق نمی‌کند. در صورتی که یک فیلم صرفا هنری از ایران داشته باشیم که برای ما جالب باشد، بی‌شک آن را نشان خواهیم داد. وظیفه ما در اینجا نشان دادن فیلم‌های مهیج و تبلیغاتی نیست. اصولا نمایش فیلم‌های مبلغ تحکیم ثبات سیاسی این و یا آن کشور، وظیفه یک جشنواره فیلم نیست.

آخرین بار کی در تهران بودید؟

من سه سال پیش به تهران سفر کردم و با هفت فیلم برای برلیناله برگشتم. برای بدست آوردن فیلم‌ها باید به ایران سفر کرد.

اما یک بار مثل اینکه دست خالی برگشتید.

بعضی وقت‌ها هم پیش می‌آید که فیلم ایرانی نداشته باشیم، ولی نباید هیاهو کرد، چون ممکن است بقیه فیلم‌ها را هم بدست نیاوریم.