از ایران تا آفریقای جنوبی

شهره جندقیان

انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ سبب مهاجرت موج عظیمی از ایرانیان به خارج از کشور شد. از حدود سه تا چهار میلیون مهاجر ایرانی که در بیرون از مرزهای کشور در پنج قاره‌ی این کره‌ی خاکی زندگی می‌کنند، گروهی هم ''آفریقای جنوبی'' را برای محل سکونت انتخاب کرده‌اند. کشوری که به عنوان ''ملت رنگین‌کمان'' از آن یاد می‌شود. اصطلاحی که نلسون ماندلا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، از آن به عنوان استعاره‌ای برای توصیف پیشرفت‌های جدید تنوعات فرهنگی نشأت گرفته از ایدئولوژی آپارتاید استفاده کرد.

جمهوری آفریقای جنوبی در جنوبی‌ترین بخش قاره‌ی آفریقا قرار دارد که بیش از ۴۱ میلیون نفر از نژادهای سیاه، سفید، رنگین پوست، و آسیایی‌تبار را در خود جای داده است. این کشور در طول ساحل شرقی گرم استوایی، دارای روزهایی گرم و شبهایی سرد است. پایتخت اداری آن پرتوریا Pretoria و پایتخت قانونگذاری‌اش که در عین حال مقر پارلمان کشور نیز هست کیپ تاون Cape Town است. در آفریقای جنوبی تقریباً تمامی مذاهب دنیا پیروانی دارند ولی اکثریت مردم را مسیحیان تشکیل می‌دهند. مردم در این سرزمین به زبان‌های رایج انگلیسی، آفریکانس، و زولو صحبت می‌کنند. این کشور دارای بهترین وضعیت اقتصادی در میان کشورهای آفریقایی است و زیرساخت‌های مدرن به طور مساوی در همه جای کشور بوجود آمده‌اند. تعداد مهاجران در آفریقای جنوبی برابر با یک میلیون و 106هزار نفر تخمین زده شده است که در حدود ۵هزار نفر از این جمعیت را ایرانی‌ها تشکیل می دهند.

جامعه‌ی ایرانیان مقیم در آفریقای جنوبی جامعه‌ای نسبتاً کوچک است که به صورت پراکنده در استان‌های مختلف (خاتنگ، كيپ غربی، كوازلوناتال) زندگی می‌کنند.این افراد اکثراً طی سال‌های اخير به اين كشور مهاجرت كرده‌اند و تعداد آنها نيز رو به افزايش است. اعضای این جامعه عمدتاً در بخش تجارت فرش و صنايع دستی فعاليت دارند و از نظر اقتصادی در حد متوسط هستند. البته تعدادی از ایرانیان مقیم نیز در برخی از مشاغل مهم نظیر مدیریت بانک‌ها، مشاوره‌ی فنی كارخانجات خودروسازی، ساختمان‌سازی و حتی فیلم‌سازی فعالیت می‌کنند.

لیلا و رایان حیدریان

رایان و لیلا حیدریان زوج فیلمساز ایرانی هستند که در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی اقامت دارند. پیش از سکونت در این شهر، لیلا و رایان در لوس‌آنجلس زندگی می‌کردند. در آنجا لیلا برای یکی از معتبرترین ایستگاه‌های خبری به نامKTLA 5 که متعلق به برادران وارنر است، به عنوان روزنامه‌نگار کار می‌کرد و رایان هم کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم‌های مستند، تبلیغاتی، و همچنین سریال‌های تلویزیونی و کلیپ‌های ویدئویی را به عهده داشت. تا روزی که این زوج جوان برای دیدار یکی از دوستانشان به آفریقای جنوبی سفر می‌کنند و پس از اقامتی کوتاه در آنجا، دیگر هرگز به امریکا باز نمی‌گردند.

رایان از انگیزه‌اش برای ماندن در آفریقا می‌گوید: «آمدن به اینجا انگار چشم‌های ما را باز کرد و به یاد آوردیم که چرا آنقدر هر دوی ما شیفته‌ی فیلمسازی هستیم: برای اینکه تغییری به‌وجود بیاوریم. لوس‌آنجلس شهری است که به راحتی می‌شود معنای یک زندگی واقعی را فراموش کرد چون زمینه برای ''خودمحوری‌ها'' و ''خودبینی‌ها'' به شدت فراهم است. آدم فکر می‌کند که در مرکز عالم قرار گرفته است و گاهی فراموش می‌کند که در بیرون از این شهر هم دنیایی پر از مشکلات جدی وجود دارد. مشکلاتی که مهم‌تر از ''مارک ماشین'' یا ''مدل خانه'' هستند. البته این تنها به شهر لوس‌آنجلس محدود نمی‌شود، بلکه در مجموع ایده‌ی ساختن یک زندگی مرفه و مطمئن است که معمولاً همه‌ی ما آن را برای خودمان تصور می‌کنیم و با زندگی در این دنیای مطمئنی که به آن عادت کرده‌ایم، در حقیقت اسباب تنبلی و سستی را برای جلوگیری از رشد شخصیت‌هایمان فراهم می‌کنیم. لیلا و من می‌خواستیم با انگیزه‌ای جدید در یک محیط جدید و متفاوت مثل آفریقا، زندگی را به گونه‌ای دیگر تجربه کنیم.»

لیلا در ادامه‌ی حرف همسرش می‌گوید: «می‌پرسید چرا آفریقا را انتخاب کردیم؟ چون در آفریقا به راحتی متوجه می‌شوید که چقدر مشکلات شما بی‌اهمیت هستند، چون آدم‌های بسیار زیادی در دور و اطراف شما زندگی می‌کنند که در شرایط غیر قابل تصوری با مشکلات بنیادی مثل فقر و بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. از طرف دیگر مردم آفریقای جنوبی از سد مشکلاتی مثل تبعیض نژادی گذشته‌اند و این رنج و ناملایماتی را که متحمل شده‌اند در شکل‌گیری شخصیت و نوع نگاهشان به زندگی بسیار تأثیرگذار بوده است. من فکر می‌کنم وقتی که آدم در محیطی زندگی می‌کند که دائم در تنازع و مجادله با محیط اطراف است، امکان راحت‌تری را برای رشد خصوصیات انسانی‌اش فراهم می‌کند. در لوس‌آنجلس تمرکز آدم بیشتر بر روی لذت و رفاه شخصی‌ست ولی در اینجا می‌شود از این حد فراتر رفت. در آفریقا انگیزه‌ی آدم برای کمک و تغییر در محیط اطراف قوی‌تر است. آدم احساس می‌کند هر کار کوچکی که برای بهبود وضعیت موجود انجام می‌دهد نتیجه‌بخش است و این به آدم آرامش می‌دهد.»

لیلا و رایان حیدریان در آفریقای جنوبی زندگی پرمشغله‌ای را سپری می‌کنند. در حال حاضر رایان مسؤول سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های سینمایی در ''مرکز ملی پشتیبانی مالی از فیلم‌های سینمایی در آفریقای جنوبی'' است. او برای فیلم‌های سینمایی معروفی چون Tsotsi که برنده‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی ۲۰۰۶ بود، و ''هتل رواندا''، برنده‌ی خرس طلایی جشنواره‌ی برلین ۲۰۰۵، سرمایه‌ی ساخت و تولید را فراهم کرده است.

علاوه بر این، لیلا و رایان با همکاری سازمان‌های غیرانتفاعی در آفریقای جنوبی، فیلم‌های مستندی درباره‌ی موضوع‌های اجتماعی حادی مثل ''بیماری ایدز و کودکان یتیم'' تهیه می‌کنند، با توجه به اینکه حدود یک میلیون و 100هزار کودک بی‌سرپرست که قربانی بیماری ایدز هستند در این کشور زندگی می‌کنند.

این زوج فعال در کنار کار فیلمسازی با تهیه‌ی ویدئوهای کوتاه‌مدت و پخش آن بر روی اینترنت زمینه‌ی بحث و گفت‌وگو در مورد مسائل مختلف برای ایرانی‌ها را نیز در هر کجای دنیا که باشند، فراهم می‌کنند. ویدئوی ''عارف'' یکی از همین ابتکارات است. این ویدئو ماجرای یک زن و شوهر مهاجر ایرانی‌ست که سالهاست که در آفریقای جنوبی زندگی می‌کنند و در زمینه‌ی ساختمان‌سازی فعال هستند. ''عارف'' پسر هشت‌ساله‌ی آنها با بچه‌های هم‌سن‌وسالش کمی متفاوت است...

ادامه‌ی داستان را می‌توانید در اين ویدئو ببینید.

--------------------------------------------------
منابع اصلی:

South African Government Online

Wikipedia

دانشنامه‌‌ی رشد

سفارت ایران در آفریقای جنوبی