رسانه‌ها و دمکراسی در جشنواره فیلم حقوق بشر پاریس

ایرج ادیب‌زاده

پنجمین فستیوال جهانی فیلم حقوق بشر از ۲۸ مارس تا سوم آوریل در پاریس برگزار شد.

نمایش ۳۰ فیلم مستند، که برای نخستین بار نشان اکران می‌شد، به همراه گفت‌وگو میان کارگردانان و چهره‌های شناخته شده در زمینه حقوق بشر و مردم، فستیوال فیلم حقوق بشر را به مهمترین رویداد فرهنگی فرانسه در زمینه مسائل حقوق بشر تبدیل کرد.

موضوع فیلم‌ها متنوع بود. همه‌ی جنبه‌هایی که با حقوق انسانی، یا زیر پا گذاشته‌شدن آن ارتباط پیدا می‌کرد در این فیلم‌ها که از پنج قاره آمده بود، دیده می‌شد.

انتخابات آزاد اخیر در جمهوری دمکراتیک کنگو، مقاومت جوانان و جنبش‌های دانشجویی در «بلا روس» در آخرین دیکتاتوری قاره‌ی اروپا، نقش شگفت‌آور یک رادیو در گسترش دمکراسی در قلب قاره سیاه، نگاهی به بحران آب، دفاع از فرهنگ‌های سنتی، و شیوه‌ای که یک گروه زنان خیابانی در گواتمالا، برای متوجه کردن رسانه‌ها به سختی‌های حرفه‌ای خود برگزیدند، از موضوعات این فیلم‌ها بود.

استقبال مردم از نمایش این فیلم‌ها در سینمای کریستین پاریس نشان داد که مسایل حقوق بشر برای فرانسوی‌ها، اهمیت فراوان دارد.

در بخش «Democratisaion» و «موسیقی و سیاست» فیلم «درس بلاروس» نمایش داده شد که یادآور جنبش‌های دانشجویی در ایران بود. این فیلم ۵۵ دقیقه‌ای ساخته‌ی میروسلاو دمبینسکی، کارگردان لهستانی به اوضاع پس از فروپاشی شوروی پیشین می‌پرداخت: باد آزادی وزیدن گرفته‌ و جنبش دانشجویی در دانشگاه «مینسک» پر و بال گشوده و در نتیجه افق روشن دموکراسی دیده می‌شود، اما با قدرت گرفتن دوباره «Lukashenka»، دیکتاتوری به «بلا روس» باز می‌گردد. با این وجود جوانان دانشجو به خوبی مقاومت می‌کنند و روشنفکران و چهره‌های برجسته، از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند. آن‌ها به شکل گروهی شعار «بلاروس دموکراتیک» را سر می‌دهند، به ویژه در موسیقی و ترانه‌ها، تاکید می‌کنند که یک روز «بلاروس» کشوری آزاد خواهد شد.

در بخش خاورمیانه، سه فیلم با موضوع اسراییل و فلسطین، حضور داشت.
فیلم «9 star hotel»وضعیت هزاران کارگر فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی را نشان می‌دهد. این مستند ۷۸ دقیقه‌ای، ساخته «IDO HAAR» کارگردان اسراییلی زندگی کارگران فلسطینی احمد و محمد را دنبال می‌کند، که روزها در کارگاه‌های ساختمانی کار می‌کنند، و شب‌ها روی تپه در آلونک‌ها می‌خوابند. تضاد میان این آلونک‌ها و آپارتمان‌های لوکس که روزها در آن کار می‌کنند، سرگیجه‌آور است.

در فیلم «گل رویایی» Goal dreams تیم فوتبال فلسطین، نشان داده می شود، که به گونه‌ای کمی متفاوت با تیم‌های ملی دیگر کشورهاست. بدون کشور، بدون لیگ قهرمانی، بدون زمین بازی و بازیکنانی که در چهار گوشه‌ جهان پراکنده‌اند. آسان نیست در چنین وضعیتی، برنده جام جهانی فوتبال شد. از سوی دیگر فدراسیون فوتبال فلسطین، در سال ۱۹۲۸ به وجود آمده یکی از قدیمی‌ترین‌ها در منطقه است.
از زمان شناسایی دوباره از سوی فیفا در ۱۹۹۸ تیم فلسطین، ۷۰ مرحله از رده‌بندی فیفا بالا رفته و به یک موفقیت چشمگیر برای تیمی که هرگز در خانه بازی نکرده، رسیده است.

نمایی از فیلم هتل ۹ ستاره

در بخش رسانه‌ها و دموکراسی، مستند ۵۲ دقیقه‌ای «رادیو اوکاپی،رادیو زندگی» نقش شگفت‌آور یک رادیو در قلب آفریقا را نشان می‌دهد. از سال ۲۰۰۲ این رادیو به صدای صلح در منطقه پرآشوب مرکز آفریقا، مبدل شده است. با هشت ایستگاه منطقه‌ای، صدها روزنامه‌نگار، تهیه کننده و تکنیسین، برای هفت روز هفته، به پنج زبان محلی و فرانسه برنامه پخش می‌کند. بودجه این رادیو توسط سازمان ملل و یک نهاد غیر دولتی سوئیسی تأمین می‌شود. این فیلم مستند به خوبی نقش رسانه‌های آزاد، برای ایجاد دموکراسی در یک سرزمین آشوب‌زده را نشان می‌دهد.

در جریان برپایی جشنواره فیلم حقوق بشر پاریس گفت‌وگویی داشتم با «جمشید گلمکانی» فیلمساز ایرانی مقیم پاریس، که در دومین دوره این جشنواره با فیلم «قتل‌های زنجیره‌ای» در بخش مسابقه حضور داشته و یک بار نیز از داوران آن، بوده است. آخرین ساخته وی در زمینه حقوق بشر، مستند «من گریه نمی‌کنم٬ نقاشی می‌کنم» بود که ماه پیش در جشنواره سینمای ایران در تبعید، در پاریس نشان داده شد.

برای شنیدن گزارش کامل و این گفت‌وگو اینجا را کلیک کنید.