روز قیامت

گردآوری و برگردان: شهره جندقیان

پستر فیلم آپوکالیپتو

"آپوکالیپتو" یا به عبارتی "روز قیامت"، فیلم جدید مل‌ گیبسون کارگردان صاحب نام هالیوود از ۸ دسامبر نمایش عمومی خود را در سالن های سینما در ایالات متحده آغاز می کند. این فیلم شرح چگونگی سقوط تمدن باشکوه مایاها در اوج شکوفایی خود در قرن هشتم میلادی، پیش از ورود اسپانیایی ها به قاره امریکا است.

مل گیبسون، کارگردان ۵۰ ساله استرالیایی– امریکایی و سازنده فیلم جنجالی "رنج های مسیح" که نامزد سه جایزه اسکار در سال ۲۰۰۴ شد، این بار مجذوب تمدن عظیم مایاها شده است و داستانش را در بستر این فرهنگ باستانی شگفت انگیز روایت می کند.

داستان فیلم درباره یک مرد روستایی جوان به نام "پنجه پلنگ" است که پس از حمله وحشیانه یکی از قبایل همسایه، که حتی از کشتن زنان و کودکان نیز دریغ ندارند، به اسارت گرفته می شود. پس از یک سفر طولانی و پر خطر، "پنجه پلنگ" به همراه اسرای دیگر به شهری متمدن تر که حاکمانی ظالم بر آن فرمانروایی می کنند، برده می شود تا در بالای یک معبد عظیم برای خدایان مایا قربانی شود. اما قهرمان داستان با کشتن یکی از نگهبانان و فرار به سمت روستایش، جایی که هنوز زن باردار و پسر کوچکش منتظر او هستند، سرنوشت دیگری را برای خود انتخاب می کند.

فیلمنامه "روز قیامت" را مل گیبسون با فرهاد صفی نیا، تهیه کننده دیگر این فیلم به نگارش در آورده است. فرهاد صفی نیا، چهره ای جدید در هالیوود است که ظاهرا پیش زمینه سینمایی ویژه ای ندارد مگر یک مورد دستیار تهیه کنندگی در یک سریال تلویزیونی امریکایی که در سال ۲۰۰۵ تولید شده است. به هر حال صفی نیا و گیبسون برای نگارش فیلمنامه "روز قیامت"، تحقیقات وسیع و مطالعات دقیقی را درباره اسطوره های مایا، ظهور و سقوط تمدن مایایی و همچنین کتاب مجموعه قوانین مایاها انجام دادند و از متخصصانی چون دکتر ریچارد هنسن، کارشناس فرهنگ و تمدن مایایی در دانشگاه ایداهو برای نوشتن فیلمنامه مشاوره گرفتند.

به اعتقاد مل گیبسون، دلیل انحطاط فرهنگ عظیم مایاها را باید در درون خود این تمدن جستجو کرد.
مایاها دارای فرهنگ و تمدنی پیشرفته و غنی بودند، اما فساد موجود در میان اقوام حاکم نواحی شهری و تحت ستم قرار دادن جوامع سنتی و روستایی سبب بوجود آمدن ضعف و کاستی دردرون جامعه مایایی شد. به گفته بسیاری از محققین، ضایع کردن محیط زیست، تجارت از راه جنگ با اقوام دیگر و یا قربانی کردن برده ها و اسرای جنگی در معابد مایایی سهم به سزایی در سقوط ناگهانی تمدن مایاها داشته است. مل گیبسون و فرهاد صفی نیا امیدوارند که دیدن این فیلم باعث بالا بردن آگاهی جوامع پیشرفته غربی نسبت به شرایط جاری سیاسی باشد. مقایسه داستان فیلم با آنچه که امروزه به ویژه در ایالات متحده اتفاق می افتد غیر قابل چشم پوشی است. دخالت آگاهانه در تخریب و بر هم زدن تعادل محیط زیست و یا از طرف دیگر، فرستادن سربازان به جنگ عراق بی شباهت به قربانی آدم ها در معابد مایایی نیست.

مل گیبسون برای افزودن به اعتبار تاریخی و حماسی این فیلم ماجراجویانه که به سبک تعقیب و گریز ساخته شده، از بازیگران ناشناس مکزیکی و بومیان منطقه وراکروز، یکی از ایالات مکزیک که محل اصلی فیلمبرداری هم بوده، استفاده کرده است. همچنین زبان اصلی فیلم را یوکاتکو انتخاب کرده که زبان معمول مایاها بوده و بیش از یک میلیون نفر از مردم مکزیک و بخشی از شمال گواتمالا به این زبان صحبت می کرده اند. مل گیبسون پیش از این نیز فیلم مذهبی "رنج های مسیح" را که روایت آخرین ساعات زندگی حضرت عیسی پیش از مصلوب شدنش است، به زبان های آرامی، لاتین و عبری ساخته بود و بر خلاف نظر بسیاری از رسانه ها و منتقدین که این انتخاب را برای فروش فیلم نامعقول می دانستند، فیلم با استقبال جهانی کم نظیری مواجه شد. مل گیبسون معتقد است که هیجان و تحرک موجود در فیلم "روز قیامت" نیز به همراه زیبایی و اصالت فرهنگ و زبان مایایی، تماشاگران زیادی را به سالن های سینما خواهد کشاند.

با این که هنوز تا نمایش عمومی "روز قیامت" چند روزی فاصله است ولی در حال حاضر نظرات مثبت و منفی بسیاری را درباره فیلم می توان در وبلاگ های سینمایی مشاهده کرد. یک مرد جوان مکزیکی که مخالف فیلم است نظرش را اینطور بیان می کند:
"یک سفید پوست مسیحی چه حرفی داره که درباره تمدن مایاها بزنه؟ او (مل گیبسون) هیچ چیزی درباره فرهنگ ما نمی دونه! باید یاد بگیره که به بعضی مقدسات احترام بگذاره!"

و یکی از طرفداران فیلم که او هم مکزیکی است می نویسد:
"نباید این فیلم را با یک فیلم مستند تاریخی و دقیق درباره فرهنگ مایاها اشتباه گرفت! این فیلم داستان مردی (که هر کسی می تواند باشد) را روایت می کنه که به خاطر عشق به آدم هایی که دوستشان داره تلاش می کنه تا از قید ستم و نا برابری جان سالم به در ببره. این "تلاش برای زنده موندن" در محتوای تمدن زیبا و اسرار آمیز مایاها که مثل تمام تمدن های بزرگ دیگه، در عین جلال و شکوه دارای کاستی ها و بی عدالتی هایی در درونشون بودند، بیان شده. این داستان می تونه در قالب هر تمدن و یا در هر زمان دیگری هم گفته بشه."

"روز قیامت" به خاطر نشان دادن تصاویر خشونت بار برای افراد زیر هفده سال مگر با حضور پدر و مادر و یا قیم، ممنوع است.
------------------------------------

منابع اصلی:
رولینگ استون
ویکی پدیا
روزنامه تایم
وبلاگ آپوکالیپتو

منبع فارسی:
سایت رشد