کنترل اطلاعات در وبلاگستان

لیدا حسینی‌نژاد

چندی پیش خبری مبنی بر فروش مخفیانه دستگاه‌های شنود، توسط شرکت نوکیا به ایران منتشر شد که پس از آن بسیاری از ایرانی‌ها نسبت به این اقدام نوکیا موضع‌گیری کردند و خواستار روشن شدن ابعاد موضوع شدند.

در سایت «ایران گلوبال» آمده: «هرچند هیچ جمعیت یا گروه رسمی در كشور هنوز نسبت به این اقدام نوكیا موضع‌گیری نكرده است اما به نظر می‌رسد مصرف كنندگان به صورت خودجوش درباره محصولات نوكیا تصمیم گرفته‌اند. نشان این حرکت، گفته‌های فعالان بازار درمورد ریزش قیمت انواع گوشی‌های نوكیا و موج پس فرستادن و تعویض گوشی‌های نوكیا پس از انتشار اخبار شنود است.»

در همین رابطه در سایت خبری «آفتاب» می‌خوانیم: «واحد مرکزی خبر در گزارشی به نقل از شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی عربی به تشریح چگونگی شنود از تلفن‌های همراه حتی در حالتی که خاموش هستند، پرداخت...
بر اساس این گزارش، خالد حسن در مصاحبه با شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی عربی،درباره جاسوسی بعضی شرکت‌های مخابراتی از تلفن‌های همراه مشترکان گفت:... بعضی از پیام‌ها یا فایل‌هایی که برای کاربران گوشی تلفن همراه ارسال می‌شود، حاوی نرم افزارهای جاسوسی است... افرادی که پست الکترونیکی خود را با گوشی تلفن همراه چک می‌کنند، با خطر بیشتری روبه‌رو هستند. زیرا باز کردن نامه‌های الکترونیکی می‌تواند باعث نصب شدن این برنامه‌ها روی گوشی تلفن همراه افراد شود.»

خالد حسن در ادامه اضافه کرد: «نرم‌افزارهایی وجود دارد که می‌تواند حتی در صورت خاموش بودن یا "آف‌لاین" بودن گوشی تلفن همراه، به کار خود ادامه دهد. این بسیار خطرناک است که فرد تصور می‌کند، گوشی تلفن همراه وی خاموش است و خطری ندارد، اما در عمل گوشی او در دسترس نفوذگران است. امکان ردیابی و شناسایی محل افراد حتی در صورت خاموش بودن گوشی تلفن همراه یا استفاده نکردن از آن هم، وجود دارد.»

طرح: هادی حیدری

نویسنده وبلاگ «دیگلی» هم در مطلبی به تفصیل به توضیح موقعیت‌های یک گوشی همراه و امکان کنترل آن می‌پردازد. بخشی از آن اختصاص دارد به خاموش بودن گوشی موبایل که نویسنده این وبلاگ معتقد است گوشی در حال خاموش بودن اصلاً توانی برای ارسال سیگنال ندارد. او با یک توضیح ساده در پایان مطلبش می نویسد:

«ماجرا دو طرف داره یک طرف مخابرات یک طرف گوشی شما. هر طرف اگر بخواد با طرف دیگه ارتباط برقرار کنه نیاز به یک آنتن برای دریافت یا ارسال سیگنال داره. مخابرات کنار هر بی‌تی‌اس «BTS»(‌اولین ایستگاه برقراری ارتباط با مرکز مخابرات که در کنار آنتن های بلند قرار دارد) یک آنتن داره گوشی شما هم برای خودش یک آنتن داره‌. این آنتن‌ها برای ارسال یا دریافت سیگنال احتیاج به باطری دارند‌. وقتی گوشی شما خاموش است آنتن موبایل شما توسط باطری تغذیه نمی‌شه‌. بنابراین هرگونه ارتباط با شما از طرف مخابرات به هر منظوری مقدور نیست. وقتی موبایل رو خاموش می‌کنید در مخابرات ثبت می‌شه که در فلان منطقه موبایل خاموش شد و در اصطلاح شما dark می‌شید‌. چون دیگه ارتباط با شما مقدور نیست‌. حالا به هر نیت خیر یا شری که باشه.»

اما کنترل ارتباطات و اطلاعات تنها محدود به گوشی‌های موبایل نمی‌شود بلکه کنترل اطلاعات در فضای وب هم باعث نگرانی بسیاری شده است.

در وبلاگ «خدایی که سقوط کرد» راهکارهایی برای جلوگیری از شنود اطلاعاتی در فضای وب ارائه شده است. نویسنده این وبلاگ می‌نویسد:

«با توجه به این‌که اینترنت مهم‌ترین ابزار ارتباطی‌مان در حال حاضر می‌باشد و تنها این ابزار است که به سبب ماهیت پیچیده و چند شکلیش سیستم‌های جاسوسی و امنیتی نمی‌توانند به سادگی و به‌طور یک "روش برای همه" به شنود آن دست بزنند برخی راهکارها را فراهم نموده‌ام که به توسط آن می‌توان امکان شنود را به حداقل رساند. »

عدم استفاده از فیلترشکن‌هایی که مشکوک به نظر می‌رسند و یا استفاده از اچ‌تی‌تی‌پی‌اس «https» به جای اچ‌تی‌تی‌پی «http» از جمله راهکارهایی هستند که نویسنده این وبلاگ مطرح می‌کند.

همین‌طور مدیر بلاگفا، علیرضا شیرازى در وبلاگش به دغدغه های ایرانی‌ها در فضای اینترنت در این روزها می‌پردازد. او در این مطلبش به برخی سوال‌هایی که برای کاربران وب پیش آمده است پاسخ می‌دهد. یکی از این سوال‌ها این است که «آیا نوشتن یا فعالیت در سایت‌های و ارائه کننده خدمات در وب ایرانی (مانند سرویس‌های وبلاگ‌نویسی یا شبکه‌های اجتماعی و...) می‌تواند خطرناک باشد؟‌»

جواب علیرضا شیازی به این سوال این است: «حقیقت این است که فعالیت در وب همانند تلفن‌ها و خطوط تلفن همراه قابل شنود است... حقیقت دیگر آن است که اگر قرار به شناسایی فرد یا فعالیتی در اینترنت باشد همواره کارشناسانی هستند که این کار را بلد هستند. به دست آوردن آی‌پی یک وبلاگ‌نویس حتی در یک سرویس وبلاگ خارجی برای فردی که آشنا با مسائل شبکه و امنیت است کار سختی نیست.»

علیرضا شیرازی در ادامه مطلبش به موضوع امنیت بیشتر سایت‌های خارجی به نسبت سایت‌های ایرانی می‌پردازد و می‌گوید: «شناسایی نویسنده یک وبلاگ یا کاربر یک شبکه اجتماعی ربطی به استفاده از سایت ایرانی یا خارجی نداشته و ندارد و اگر قرار باشد فردی شناسایی و احیاناً برخوردی صورت گیرد، این کار انجام خواهد شد.»

او البته در پایان مطلبش به عنوان یک وبلاگ‌نویس و مدیر یک سرویس وبلاگ به کسانی که نگران این موضوع هستند پیشنهاد استفاده از یک سایت خارجی را برای مدیریت یک وبلاگ با ادبیات سیاسی تند می‌دهد.