وبلاگستان؛ زمستانی که گذشت

رضا شوقی

مرگ اوریانا فالاچی

وبلاگ‌نویسان نتوانستند از کنار حادثه‌ی مرگ اوریانا فالاچی، روزنامه‌نگار ایتالیایی که مصاحبه‌های او با شخصیت‌های بین‌المللی مشهور است، و سال‌های دراز در ایران در ردیف معتبرترین و جذاب‌ترین روزنامه‌نگاران قرار داشته است، بی‌تفاوت بگذرند. او، در روزگاری که پارادایم چپ بر اندیشه‌ی روشنفکران ایران سیطره داشت، الگویی موفق برای جوانان بود. «فالاچی که زمانی نمونه یک زن جسور چپ به شمار می رفت و جذابیت خود را به میزان زیادی مدیون این چپ گرایی بود،بعدها که چپ جذابیت اش را از دست داد،به راست گرائید ... او هم مثل بسیاری دیگر از ژورنالیست های غربی نتوانست واقعیت های جاری جوامع مسلمین را تشخیص دهد.او هرگز نتوانست از کلیشه های رایج خبری کنار بایستد». (+)
«نام او یاد آور دو مقوله تلاش های پی گیرانه و مسئولیت پذیری است ... آوازه صداقت او خیلی زود از مرزهای ملی فراتر رفت "بسیاری از صاحب نظران ادبیات به کار رفته در ۲ کتاب آخر اوریانا فالاچی را از شدت نفرت نسبت به اسلام،مسلمان و مسلمانی با ادبیات دهه ۳۰ و ۴۰ آلمان نازی و یهود ستیزی آن برابر می دانند». (+)

خاموشی عمران صلاحی

سال ۸۵ سال خاموشی عمران صلاحی، شاعر، نویسنده و طنزپرداز معاصر بود که سال‌ها در نشریات مختلف، و به‌ویژه در مجله‌ی «گل آقا» قلم می‌زد. وبلاگ‌نویسان، با ذکر گاه‌شمار زندگی و تورق آثار صلاحی، یک عمر تلاش فرهنگی او را ارج نهادند. «اما چیزی که جای افسوس بیشتری دارد مرده پرست بودن ما ایرانی ها است. همین عمران صلاحی تا قبل از مرگش کدام وبلاگ از او مطلبی نوشت». (+)
«صلاحی ازآن ها بود که طنز را با جانش می نوشت.شاید بشود گفت تنها کسی که طنز را با منش روشنفکرانه جدی گرفت صلاحی بود...او معتقد بود که طنز نباید طوفان ایجاد کند». (+)

انتشار رسمی نامه‌ی آیة‌الله خمینی، در باره‌ی علت پذیرش قطعنامه

انتشار رسمی نامه آیة‌الله خمینی به مسئولان نظام، برای اعلام آتش‌بس در جنگ، شوکی تکان‌دهنده بر پیکر جامعه و نیز هشداری اساسی به مخالفان هاشمی رفسنجانی بود تا قدرت او را دست کم نگیرند. وبلاگستان اما علاوه بر این، به بخش حذف‌شده‌ی نامه هم توجه کرد: «انتشار این نامه این ادعا را مطرح کرده که ایران به دنبال دست یابی به سلاح هسته ای برای پیروزی در جنگ با عراق بوده است». آیة‌الله خمینی(+)؛ «وقتی نامه منتشر شد به جز یکی از خبرگزاری ها بقیه متن سانسور شده را منتشر می کنند و آن خبرگزاری هم پس از اندک زمانی کلمات تسلیحات لیزری و اتمی را سانسور می کند...این سانسور فقط علیه مردم ایران است». آیة‌الله خمینی(+)؛
"انتشار نامه مرحوم امام نشان داد که نگاه ما به اطلاعات و اسناد مختلف نگاهی شخصی و غیر علمی است و آن ها را ملک طلق خود می دانیم». آیة‌الله خمینی(+)

انتشار این نامه در تقدس‌زدایی از جنگ هم مؤثر بود: «حالا هر کسی با خود صداقت داشته باشد فهمیده است که آن ۸ سال جنگ،جنگ بود، فقط جنگ بود و دفاع مقدس نبود. هیچ جنگی مقدس نیست». (+)

افسوس بر آرمان‌های بر باد رفته هم واکنش تلخ بعضی دیگر از وبلاگ‌ها بود: «این نامه برای نوجوانی گم کرده ها و جوانی گم کرده ها در جنگ،برای جوان گم کرده ها و پدر گم کرده ها و شوهر گم کرده های جنگ فقط یک نامه نیست، دیوار ستبری است زبر از بتنی سخت که با صورت به آن می خورند». (+)

انتخابات خبرگان رهبری و شوراهای شهر

پس از تجربه تلخ انتخابات ریاست جمهوری، بار دیگر انتخابات خبرگان رهبری و شوراهای شهر مجالی برای اهالی وبلاگ پدید آورد تا باز پیرامون سیاست و انتخابات به گفت‌وگو بپردازند.
در این انتخابات اما علی‌رغم اهمیت بیشتر خبرگان رهبری، آن‌چه بیشتر در وبلاگ‌ها انعکاس یافت، انتخابات شوراها بود. یکی از محورهای اصلی بحث انتخابات در وبلاگ‌ها فهرست‌های انتخاباتی، و به‌خصوص فهرست نهایی ائتلاف اصلاح‌طلبان و ضعف‌ها و قوت‌های آن بود: «در ائتلاف‌هایی که طیف متنوعی حضور دارند معمولا سهم مناسب وزن به برخی گروه ها و احزاب داده نمی شود ... به نظرم در باره ۲ حزب مشارت و سازمان مجاهدین انقلاب چنین اتفاقی افتاده است». (+)؛

«یکی از عیب های اساسی اصلاح طلبان تقلیل همه چیز به سیاست بود.مروری بر فهرست کاندیداهای اصلاح طلبان نشان می دهد که این نگاه سیاسی کم رنگ شده و نگاه اجتماعی به اصلاحات پر رنگ تر می شود». (+)

در مجموع باید گفت وبلاگستان در سال ۸۵ سالی سیاسی را پشت سر نگذاشت و دغدغه‌های آن بیشتر غیرسیاسی بود. به همین دلیل، علاقه‌ی چندانی به بحث در مورد انتخابات در وبلاگ‌ها به چشم نمی خورد.

طرح ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی

بر اساس آیین‌نامه‌ی مصوب دولت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دارندگان سایت‌ها و وبلاگ‌ها دو ماه فرصت داده است تا، برای ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی ایرانی، سایت و وبلاگ خود را ثبت کنند و در غیر این‌صورت مسدود می‌شوند. بر اساس این آیین‌نامه، «انتشار مطالب الحادی، ترویج اعمال مغایر با امنیت ملی، اشاعه‌ی منکرات، توهین به اقوام و اقلیت‌های مذهبی و آموزش مقابله با فیلترینگ» تخلفاتی هستند که با استناد به آنها می‌توان جلو فعالیت سایت‌ها و وبلاگ‌ها را گرفت.
این طرح را می‌توان بزرگ‌ترین چالش پیش روی وبلاگستان در سال جاری دانست که با اعتراض گسترده‌ی وبلاگ‌نویسان روبه‌رو شد و هم‌چنان مسأله‌ی روز وبلاگ‌هاست. «ثبت وبلاگ درست مانند این است که از شما بخواهند اگر دفتر خاطراتتان را به بیش از 3 نفر می دهید که بخوانند باید یک کپی اش را هم به وزارت ارشاد بفرستید».

برخی وبلاگ‌ها کوشیدند با ابداع لوگوی ویژه، یا انتشار یک شعار مثل «فیلترینگ وقیح است» یا «وبلاگم را ثبت نمی‌کنم» نوعی هماهنگی میان وبلاگ‌ها در برخورد با طرح ساماندهی ایجاد کنند.

بازی شب یلدا در وبلاگستان

بازی یلدا، که در زمستان ۸۵ تعداد فراوانی از وبلاگ‌نویسان را به خود مشغول کرد، در اصل از یک بازی وبلاگی به نام «بلاگ تگ» در وبلاگ‌های انگلیسی گرته‌برداری شد. این بازی به این ترتیب آغاز می‌شود که کسی پنج نکته از اموری را که احتمالا خوانندگان وبلاگش در مورد شخصیت و زندگی او نمی‌دانند می‌نویسد و در آخر هم پنج وبلاگ‌نویس دیگر را معرفی می‌کند تا آنها نیز ناگفته‌هایی از خود را برای اولین بار در وبلاگشان فاش کنند. در این بازی، کسانی از تجربه خودکشی، تجارب عشقی، ندانم کاری‌ها و کنف شدن‌های خود و... چیزهایی نوشتند که اسباب سرور و تفریح و گاه تعجب دیگران شد. بازخوانی این یادداشت‌ها می‌تواند خواننده را ساعت‌ها به خود مشغول کند.
ایده‌ی اصلی این بازی مبتنی بر «ایجاد ارتباط، با توسل به فاش کردن موضوعاتی‌ست که عموما برای ناشناس‌ها بیان نمی‌کنیم، تا به این وسیله دوستانی تازه بیابیم». (+) بیشترین مطالبی که به این منظور، و تحت عنوان بازی شب یلدا در وبلاگ‌ها ذکر شد، عبارت بودند از: «خاطرات، رازهای شخصی و خصوصیات فردی» (+)

بازداشت فعالان جنبش زنان

بازداشت طلعت تقی‌نیا، منصوره شجاعی و فرناز سیفی، روزنامه‌نگار، فعال جنبش زنان و عضو مرکز فرهنگی زنان، هنگام خروج از کشور جهت شرکت در یک کارگاه آموزش روزنامه‌نگاری در هند، خبری بود که برای دومین بار در سال جاری، به ویژه وبلاگ‌های زنان و مدافعان حقوق زن را به شدت متأثر کرد. واکنش‌ها هم‌چنان دارای جنبه‌ی اطلاع‌رسانی، احساسی، تدافعی و ترغیب به کنش متقابل بود: «برایتان مهم است؟ تعجب کرده‌اید؟ ترسیدید؟ خوشحال شده اید؟ اصلا واکنشی دارید؟... بله، بنده بسیار ناراحت و عصبانی هستم از این وضعیتی که نمی شود تکان خورد و اصلا دوست ندارم تبدیل شوم به سیب زمینی». (+)

روز جهانی زن

سال ۸۵ سال پر تکاپویی برای فعالان حقوق زنان بود: «مروری بر وقایع مربوط به زنان در یک سال گذشته نشان می دهد که علاوه بر تداوم تبعیض علیه زنان،از یک سو سیاست های دولت مبتنی بر به خانه راندن زنان شدت گرفته و از سوی دیگر فشار بر فعالان جنبش مستقل زنان ،از فیلترینگ گسترده سایت های زنان گرفته تا تهدید، ممنوع الخروج کردن،احضار،بازجویی وبازداشت آنان به طور چشم گیری افزایش یافته است». (+)
به خشونت کشیده شدن تجمع زنان، در روز جهانی زن، اگرچه احساس همدلی و هم‌رأیی بسیاری از وبلاگ‌نویسان را برانگیخت، بعضی دیگر از آنان هشدار دادند که: «زنان گام در راه خطایی ننهند که دانشجویان پیش از آنان رفته اند.راه مطالبه حقوق برابربا مردان تجمعات خیابانی که طبعا به خشونت کشیده می شود نیست».

بمب گوگلی ۳۰۰

«باز در وبلاگستان غوغایی دیگر به راه افتاده است .این بار موضوع بر سر فیلم 300 است.داستان فیلم درباره نبرد خشایار شاه در ترموپیل و مقاومت یک لشگر 300 نفره در برابر سپاه ایران است.اما چیزی که باعث برانگیخته شدن احساسات ایرانیان بعد از دیدن این فیلم می شود چهره زشت و غلطی است که از ایرانیان ارائه می شود،چه در بعد ظاهری و چه از لحاظ منش و شیوه رفتار آن ها». (+)
اهالی وبلاگستان، طبق روش اعتراضی که در مورد تحریف نام خلیج فارس به کار گرفته شد، سایتی برای مقابله‌ی اینترنتی با این فیلم راه‌اندازی کردند و این صفحه در نتایج جست‌وجوی سایت گوگل، تا «رتبه سوم صفحه اول» (+) هم بالا رفت.

برخی دیگر هم تقاضا کردند در رأی‌گیری، کمترین امتیاز به آن فیلم داده شود. اما از سوی دیگر، گروهی از وبلاگ‌نویسان با این روش‌ها مخالفت کردند و نظری دیگر بیان داشتند: «اولین قدم در اعتراض کردن، یاد گرفتن شیوه‌ی درست بیان اعتراض است». (+)؛

«چند نفر از بیننده‌های فیلم ۳۰۰ به گوگل مراجعه می‌کنند تا ۳۰۰ را سرچ کنند؟ هنوز در بین پر استفاده‌ترین وب‌سایت‌ها در امریکا نیویورک تایمز و واشنگتن پست هم قرار دارند.برای آن ها کاری کرده ایم؟» (+)

مجادلات وبلاگی

وبلاگ‌ها عرصه‌ی نوینی هستند که امکان گفت‌وگو به طریق مدرن را فراهم می‌کنند. این‌که ابزار گفت‌وگوی این رسانه «نوشتن» است، خود بیان‌گر سطح بالای مدنیت آن است. اما گفت‌وگو علاوه بر ابزار (اعم از مدرن یا غیر مدرن) نیازمند آدابی نیز هست. در واقع اخلاق گفت‌وگو نقش قواعد این بازی دو جانبه را بر عهده دارد. رعایت نکردن قواعد سبب می‌شود که گفت‌وگو به قال و مقال و جار و جنجال تبدیل شود؛ اتفاقی که در سال گذشته چندین بار تکرار شد. تا جایی که یکی از وبلاگ‌نویسان در نوشته‌ای تحت عنوان «مرگ اخلاق در وبلاگ‌نویسی» گفت: «اخلاق مرده است اما این خبر تازگی ندارد. دوستی به دوست دیگر اتهامات ناروایی منتسب می کند و دیگری از برخی دروغ های در گوشی سخن می گوید.هر کس با هر لحنی فقط وبلاگ را محلی برای توهین به دوستان خود قرار داده است. بیاییم نقد پنهان را آشکار کنیم و واقعا بگوییم درد ما چیست»؟ (+)
دیگری «نقد در وبلاگستان را مساوی با مرگ» (+) دانست، و سومی گفت: «پای زندگی شخصی آدم‌ها را پیش نکشیم. هرکس برنامه‌ها و توقعاتی گوناگون از وبلاگ‌نویسی دارد. یادمان باشد باب گفت و گو را نباید ببندیم درعین این که حواسمان باشد این فرایند پیچیده را پیچیده تر نکنیم». (+)

سایر وقایع وبلاگیه پائیز و زمستان

فیلتر شدن سه ساعته‌ی پرشین بلاگ
اعلام نتایج مسابقه وبلاگ‌نویسی رادیو دویچه وله.
برنده: وبلاگ «وب نوشت»، متعلق به سید محمدعلی ابطحی
نخستین جایزه‌ی ویژه‌ی گزارشگران بدن مرز به دو وبلاگ ایرانی: «کسوف» به خاطر انتشار عکس‌های خبری و وبلاگ «طنین سکوت» متعلق به حامد متقی، روزنامه‌نگار از قم، به خاطر فعالیت مستمر در دفاع از حقوق بشر
راه‌اندازی بخش اخبار وبلاگ در ایسنا
راه‌اندازی بخش اخبار وبلاگ در فاوا نیوز
میتینگ انتخاباتی وبلاگ‌نویسان با حضور نامزدهای اصلاح‌طلب انتخابات شوراهای شهر
راه‌اندازی هفته نامه‌ی اینترنتی چلچراغ
گردهمایی شب یلدای وبلاگ‌نویسان و چلچراغ
فیلتر شدن بخش عکس‌های بلاگر
افتتاح باشگاه وبلاگ‌نویسان تهران
راه‌یابی یک وبلاگ‌نویس به مجلس خبرگان (سایت شخصی آیةالله نجمی، عضو مجلس خبرگان رهبری، که شامل روزنوشت نیز هست)
برگزاری همایش نقش و جایگاه وبلاگ‌ها در مدیریت شهری
اختصاص عنوان یک پایان‌نامه‌ی دانشجویی به بررسی انگیزه‌های وبلاگ‌نویسی
فعال شدن سرویس اس ام اس بلاگ پارسی بگس
فیلتر شدن بزرگ‌ترین آرشیو قالب‌های ورد پرس
فیلتر شدن دسته‌جمعی ۵۹۷ وبلاگ متعلق به سرویس میهن بلاگ
برگزاری نخستین جشنواره‌ی وبلاگ‌نویسی فجر
مسابقه وبلاگ‌نویسی «از دل‌های‌مان برای حسین (ع) بگوییم»
برگزاری کارگاه‌های آموزشی وبلاگ‌نویسی پرستاری
آغاز به کار دفتر توسعه‌ی وبلاگ دینی در قم

________________________

مطالب پیشین:
ـ وبلاگستان در بهاری که گذشت
ـ وبلاگستان؛ تابستانی که گذشت