مقایسه موضوعی وبلاگ های فارسی و انگلیسی

رضا شوقی

یکی از پرجاذبه ترین هدیه های اینترنت به دنیای جوانان وبلاگ ها هستند. وبلاگ نویسی و وبلاگ خوانی چنان رونقی به این بازارداده است که طبق برخی آمار، در هرثانیه ۲ وبلاگ جدید متولد می شود.(۱) وبلاگ برای ما ایرانی ها هم از جذابیت به خصوصی برخوردار است تا آنجا که ایران را چهارمین کشور برتردارنده وبلاگ در دنیا دانسته اند.(۲)

جدید بودن و نیز پیچیدگی برخی زوایای وبلاگ سبب شده است که در بررسی های متعدد، تقسیم بندی های متفاوتی برای این پدیده در نظر گرفته شود مثل تقسیم وبلاگ به فردی یا گروهی یا تقسیم آن به تخصصی و غیرتخصصی و...

آنچه اما دراین میان می تواند جالب توجه باشد بررسی موضوعات وبلاگستان فارسی و مطالعه تطبیقی آن با موضوعات وبلاگ های انگلیسی زبان است. از گذر این بررسی تطبیقی می توان از نقاط بیشتر یا کمتر مورد توجه قرارگرفته توسط وبلاگ نویسان ایرانی و وبلاگ نویسان انگلیسی زبان آگاه شد و به مقایسه این دو جامعه وبلاگ نویس پرداخت.

مشکلات مقایسه موضوعی وبلاگ ها
بررسی موضوعی وبلاگ ها به خصوص به صورت تطبیقی با مشکلاتی چند روبرو است.از جمله این مشکلات می توان به موارد زیراشاره کرد:

۱- تعیین موضوع وبلاگ
واقعیت امر آن است که تعیین موضوع برای وبلاگ ها کاری دشوار است و حتی برخی آن را ناممکن می دانند. چرایی این مسئله را باید درموانع پیش روی آن جستجو کرد.

اولین و مهم ترین مشکل در راه تعیین و سپس بررسی موضوعی وبلاگ ها مربوط به ماهیت وبلاگ است. ماهیت سیال و گاه ناپایدار وبلاگ باعث می شود که تعیین موضوع برای آن چندان ساده نباشد. وبلاگ یک کتاب یا یک مقاله نیست که نویسنده تمرکز خود را از ابتدا تا انتها برموضوعی خاص معطوف کرده و آن را بررسی کند. ماهیت مدام نو شونده و ارتباط تنگاتنگ وبلاگ با تغییرات و تحولات روحی، فکری و عاطفی وبلاگ نویس از سویی، و نیز ارتباط آن با موضوعات متغیراجتماعی - به معنای وسیع کلمه - سبب گریز هرچه بیشتر وبلاگ از تن دادن به دایره بسته موضوعی خاص می شود. از همین روست که عده ای تفاوت اصلی وبلاگ با سایت را دراین امرمی دانند که یک سایت اینترنتی "موضوع محور" ولی وبلاگ "فرد محور" است.

ایوان ویلیامز، یکی ازخالقین ابزار وبلاگ نویسی یعنی بلاگر در این باره می گوید: "مفهوم وبلاگ برای من سه چیز است؛ تداوم، ایجاز و فرد محور بودن".(۳) دو ویژگی تداوم و فرد محور بودن که در این تعریف به کاررفته است هر دو به نوعی به مسئله سخت بودن تعیین موضوع برای وبلاگ اشاره دارند؛ "تداوم" از آن رو که یکی از فرق های اصلی وبلاگ و کتاب یا مقاله را بیان می کند ونا مشخص بودن پایان مطلب را می رساند و "فرد محور بودن" هم با اشاره اش به ذات چند بعدی و کثیر الاضلاع وبلاگ که در ماهیت انسانی وبلاگ نویس ریشه دارد و سبب می شود وبلاگ در فرایندی متداوم به زوایای گوناگون حیات به معنای عام آن بپردازد.

از این گذشته مشکل دیگری که بر سر راه استحصاء موضوعی وبلاگ ها قرار دارد عدم جامعیت فهرست های موضوعی بلاگر های فارسی است. در حال حاضر هیچ گونه دسته بندی جامع و کاملی که تمام موضوعات وبلاگستان فارسی را در بر بگیرد وجود ندارد. این مسئله باعث می شود که گاه وبلاگ نویسان به ناچار و در اثر عدم وجود سرفصل مناسب با موضوع وبلاگشان، وبلاگ خود را تحت عناوین مشابه و نه سرفصل ها و عناوین کاملا مرتبط و منطقی ثبت کنند و به این ترتیب ضریب محروم ماندن جستجو کننده از دست یابی به این دسته ازوبلاگ ها - که تعدادشان هم کم نیست - افزایش پیدا می کند.

ناگفته نماند همان قدر که عدم جامعیت فهرست های موضوعی در این زمینه مشکل زاست، عدم ثبت وبلاگ در فهرست موضوعی یا اشتباه برخی از وبلاگ نویسان در تعیین درست موضوع وبلاگ خود و ثبت آن در دسته بندی صحیح و منطقی نیز مشکل آفرین است. این اشتباه هم چنین صلابت و صلاحیت فهرست موضوعی را نیز خدشه دارمی کند به گونه ای که قابلیت اطمینان فهرست از جانب کاربران با تردید مواجه می شود.

از سوی دیگر گروهی ازوبلاگ نویسان اصولا از تعیین موضوعی خاص برای وبلاگ خودشان سر باز می زنند و خود را مق ید به نوشتن در دایره موضوعی خاص نمی کنند. موضوع این گروه از وبلاگ ها "از هر دری سخنی" و در واقع بی موضوعی است و آن را با نام هایی چون "بیا تو هرچی بخوای اینجاست" یا "از همه جا، از همه چیز" و نام هایی از این قبیل اعلام می کنند. البته این پریشان نویسی تنها به وبلاگستان فارسی اختصاص ندارد وطبق نتایج تحقیقی که شرکت AOL با همکاری Digital Marketing Services (۴) در سپتامبر سال ۲۰۰۵ انجام داده است نزدیک ۶۶ درصد از وبلاگ نویسان امریکایی هم در وبلاگ خود بر موضوع خاصی تمرکز ندارند.

مسئله زمانی پیچیده تر می شود که توجه کنیم آن گروه از وبلاگ نویسان هم که موضوع خاصی را برای وبلاگ خود انتخاب کرده اند و سعی می کنند در آن مورد بنویسند، همواره نسبت به موضوع اعلام شده وفادار نمی مانند و چه بسا که در روند کار و به تبع تحولات امورشخصی خویش یا به علت تغییرات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... وگاه حتی به درخواست مخاطبان و خوانندگانشان به سوی سایر موضوعات سوق پیدا کرده و در واقع تحت لوای یک موضوع، به موضوع یا موضوعاتی کاملا متفاوت می پردازند.

۲- فقدان ملاک مقایسه
دومین مشکل که به ویژه در راه مقایسه موضوعی وبلاگ های فارسی با وبلاگ های انگلیسی قرار دارد آن است که دسته بندی واحدی که هر دو وبلاگستان را تحت پوشش قرارداده و وبلاگ نویسان هردو زبان برای تعیین موضوع وبلاگ خود به آن دسته بندی مراجعه داده شوند وجود ندارد. درواقع در هر یک از این زبان ها به تنهایی نیز فهرست موضوعی معینی وجود نداشته و هر سرویس دهنده وبلاگ یا هر دایرکتوری وبلاگ دسته بندی خاص خود را ارائه می کند. مثلا در وبلاگستان فارسی ۴ سرویس دهنده وبلاگ پرشین بلاگ، بلاگفا، میهن بلاگ و پارسی بلاگ هریک دارای فهرست موضوعی متفاوت و منحصر به فرد خود هستند وبلاگ اسکای و ایراکس بلاگ هم دارای هیچ گونه دسته بندی نیستند. بعضی وبلاگ ها نیز که خود اقدام به تهیه دسته بندی موضوعی برای وبلاگ ها کرده اند چندان مورد توجه وبلاگ نویسان نیستند که بتوان از آنها به عنوان یک مرجع در زمینه جستجوی موضوعی استفاده کرد.

در وبلاگستان انگلیسی زبان نیز همین پراکندگی در ارائه لیست های موضوعی به چشم می خورد. به عنوان مثال سایت "بلاگر" که یکی از مهم ترین سرویس دهندگان وبلاگ است دارای هیچ گونه فهرست موضوعی نیست و در مراحل ثبت نام برای ایجاد وبلاگ نیز به شما پیشنهاد نمی کند که وبلاگ خود را در گروه بخصوصی ثبت کنید. سایر بلاگر ها مانند: live journal ،Moveable Type ،World press هم فهرست موضوعی ندارند.
اما در عوض در زبان انگلیسی تعداد فراوانی دایرکتوری وبلاگ وجود دارد که هر یک طبق ذوق و سلیقه خود فهرستی از وبلاگ ها را در اختیار جستجو کنندگان قرار می دهند.

ادامه دارد...