هوشنگ چالنگی: رادمنش سرآمد شعر موج ناب بود

مجتبا پورمحسن

در کجای دل است
او که مینا‌های شکسته را به یاد می‌آورد
و توفان آبگینه را
در طرحِ هزار دستانه‌ی آن قُمریانم
که رفتند و شاید نمی‌دانستند
که من نیز
به هر رفتنی، «مشایعت مرگ خود» می‌گشتم.

‌این آخرین شعری است که از سیروس رادمنش، یکی از شاعران مطرح دهه‌ی ۵۰ در وبلاگ‌اش منتشر شده است. وبلاگی که پس از مرگ او در روز یکشنبه ۱۷ شهریور ماه ۱۳۸۷، دیگر هرگز به‌روز نخواهد شد.

هوشنگ چالنگی، یکی از شاعران مطرح موج ناب که البته به موج نو هم تعلق داشت درباره‌ی شعر رادمنش می‌گوید:

سیروس رادمنش (عکس: وبلاگ دهکده)

«به لحاظ شعر و آن چیزی که بتوان برای تعریف شعر تلقی کرد، سیروس کار سطح بالا و خوبی داشت و می‌توان دو کلمه‌ی هستی‌شناسی و زیبا‌شناسی را در مورد سیروس به کار برد.»

چالنگی، به جایگاه شعر سیروس رادمنش در جریان موج ناب اشاره می‌کند:

ما طبق عادت شعری از رودکی خواندیم و طبق عادت به این بچه‌های جوان رسیدیم. کارهای او را همیشه می‌خواندم و با او حشر و نشر داشتم. او از همه بهتر بود.

سیروس بود، علی‌ مراد موری بود، علی مقیمی بود، این‌ها در یک دوره بودند،هرمز علی‌پور، یارمحمد اسدپور هم بودند. کار آن‌ها آوانگارد بود و کاری بود که به دقت و به حق هم شعر مدرن ایران نامیدند. سیروس جزو بهترین آن‌ها بود.

اگر بخواهیم با زمان ما مقایسه کنیم که دسته‌ای شدیم و بیژن الهی از لحاظ سطح دانش و سطح هستی‌شناسی و زیباشناسی‌، بالاتر از ما و بقیه بود و به همین دلیل منتقدین، کار او را قبل از این‌که به ما برسد، در سطح بالایی می‌دانستند. به همین شکل سیروس در بین شاعران موج ناب، از همه بالاتر بود.

شعر موج ناب، به گفته‌ی خود شاعران این جریان و منتقدین، جریانی بود که خاستگاه آن مسجد سلیمان بوده است. چالنگی هم این مساله را تایید می‌کند:

موج ناب را اولین بار دکتر فرامرز سلیمانی عنوان کرده بود. همین الان یک آنتولوژی دارند که اگر نگاه کنید می‌بینید کارهایشان نسبت به خیلی‌های دیگر در سطح بالا است.

در هر گوشه و کنار ایران کار آن‌ها در سطح خیلی بالایی است. کار علی مقیمی، یار‌محمد اسد‌پور که همه روی آن‌ها شناخت دارند و کارهای‌شان را در سطح بالا می‌دانند، به حق هم کار سطح بالایی است.

البته کل خوزستان هم بچه‌های شاعر خوبی دارد، ولی ما مسجدسلیمانی‌ها چون عادت داشتیم که از ۱۰ سالگی شعر می‌خواندیم، روی آن‌ها شناخت داریم.

در هرجای ایران این مساله را تایید می‌کنند. اهل فارس همه همین حرف من را می‌زنند. گیلانی‌ها و مازندرانی‌ها هم همین را می‌گویند. سیروس، در این دسته یک مقدار سطح بالاتری داشت.

هوشنگ چالنگی، شاعر

دیروز شاعران زیادی از جای جای ایران راهی مسجد‌سلیمان و روستای هفت‌کل شدند تا در مراسم خاکسپاری سیروس رادمنش شرکت کنند.

علی قنبری، شعر سیروس رادمنش را از دریچه آغاز صنعتی شدن ایران و از دروازه‌ی مسجد‌سلیمان ارزیابی می‌کند:

رادمنش جزو نحله‌ای از شعر معاصر ایران با نام شعر ناب بود که به سهم خودشان صدای خاص خود را داشتند. همه شاعران این نحله هم اهل مسجد‌سلیمان بودند.

درواقع با توجه به این‌که مسجد‌سلیمان یکی از اولین شهرهای ایران بود که روند صنعتی شدن در آن آغاز شد، این شهر وضعیت خاصی هم داشت.

یعنی این جریان مدرنیته، روابط تولیدی جدید، افکار جدید؛ همه‌ی این‌ها در تقابل با وضعیتی که مسجد‌سلیمان در گذشته داشت، یک موقعیت خاصی را ایجاد کرده بود.

در تقابل با مدرنیته، شعر سیروس رادمنش، گرایش عجیبی داشت که در واقع یک‌جور شعر خاص را شامل می‌شد. البته یک مقدار متفاوت بود. درواقع شعر دیگر بود.

او لحن شعر بیژن الهی را داشت که‌ به نوعی مدرن است و تمایل شدیدی به واژگان آرکاییک دارد و در آن ‌هم‌نشینی عناصر نامتجانس خیلی برجسته است. رادمنش در زمان حیاتش کتابی چاپ کرده بود و کلیه شعرهایش را برای بعد از مرگش گذاشته بود.

علی قنبری، شاعر

عزت قاسمی، شاعر و یکی از دوستان نزدیک سیروس رادمنش هم درباره‌ی او می‌گوید:

متاسفانه این حادثه‌ی بسیار غم‌انگیزی برای من بود. دوستی من با او به سال‌های ۵۰ برمی‌گردد. زمانی که من دانشجوی پزشکی بودم و ایشان هم محصل بود.

معتقد هستم که ایشان از بنیان‌گذاران حقیقی شعر ناب بودند. چون اعتقاد دارم شعر او یک شعر زبانی بود. کمتر کسی را دیدم که مثل او به موسیقی کلاسیک علاقه داشته است.

برای شاعری که علی‌رغم تاثیرگذاری‌اش در شعر معاصر ایران، چاپ شعرهای‌اش را به پس از مرگ‌اش موکول کرده بود، چه می‌توان گفت جز از زبان خودش که‌:

بیا‌موز و بخواه
که از دروازه‌‌ی عشق نخواهی دید،
جز پیگرد باد
و ارابه‌های باژگون.