«دنیای ایران» در کتابخانه کنگره آمریکا

پژمان اکبرزاده

فایل شنیداری

کتابخانه کنگره در آمریکا، نظر به مجموعه‌ي غنی خود از آثار فرهنگی جهان، از مهم‌ترین مراکز پژوهشی به‌شمار می‌آید. این کتابخانه، آثار ارزشمند و گسترده‌ای از فرهنگ ایران را نیز در خود جای داده است.

سخنران، هیراد دینوری، کتابدار بخش ایران در کتابخانه کنگره است. از او درباره مفهوم عبارت «دنیای ایرانی» در عنوان سخنرانی‌اش و جزییات آثار فرهنگی موجود از ایران در کتابخانه کنگره پرسیدم:

هیراد دینوری، کتابدار بخش ایران در کتابخانه کنگره

هیراد دینوری: «دنیای ایران» ترجمه‌ای از یک مفهوم انگلیسی است که به روی منطقه‌ای گذاشته شده به نام Iranian World. در فارسی هم لغت خوبی به نام «ایرانشهر» یا «ایران بزرگ» برای آن داریم. در واقع، شامل کشورهایی است که از زبان‌های ایرانی در آنها استفاده می‌شود یا فرهنگ‌هایی که از لحاظ تاریخی در حوزه‌ی فرهنگی ایران قرار می‌گیرند؛ ایران، افغانستان، تاجیکستان و کشورهای دیگری که به ما نزدیک هستند و تحت تاثیر فرهنگ ما هستند مانند آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، آسیای مرکزی و بخش‌های اسلامی شبه قاره هند و قفقاز.

در بخش ایران در کتابخانه کنگره، آثاری که جمع آوری می‌شود بیشتر شامل کتاب‌ها هستند یا اینکه نشریات و فیلم‌ها هم به‌طور جدی گردآوری می‌شوند؟

قاعدتاً بیشتر چیزهایی که جمع می‌کنیم به‌صورت چاپی است. حال یا کتاب است یا نشریات، ولی ما کوشش می‌کنیم که مقدار زیادی از کارهایی که به فرمت‌های دیگر منتشر می‌شود مانند موسیقی، فیلم، پوستر، عکس و حتا وب‌سایت‌های جالبی که در اینترنت درباره‌ي ایران هستند و بعضی وبلاگ‌ها که خیلی نهادینه شده‌اند را جمع آوری کنیم. کار گردآوری گسترده است و برای چیزهایی هم که در خارج از جوامع ایران، افغان، کُرد و غیره چاپ در اروپا، آمریکا و کانادا چاپ می‌شوند هم برنامه داریم.

در سخنرانی که تا چند روز آینده خواهید داشت، تنها در مورد کمیت این آثار صحبت خواهد شد؟

همه فکر می‌کنند صحبت از کتابهایی خواهد بود که به ایران مربوط می‌شود. صحبت ما یک چیز بزرگ‌تر و کلی‌تر است که به فرمت‌های گوناگون خواهد بود. تنها کتاب و تنها به فارسی نیست. زبان‌های دیگر منطقه هم هست و در کنار آن، برنامه‌ای که ما برای فهرست کردن این کارها داریم، کمک به پژوهشگران است که چگونه بتوانند از کامپیوتر و کاتالوگ فهرست کتابخانه برای پیدا کردن مطالب، تیترها و کتاب‌هایی که می‌خواهند، استفاده کنند. سیستمی وجود دارد برای لاتین کردن حروف فارسی‌–‌عربی که دوستان باید یاد بگیرند تا بتوانند آن چیزی که می‌خواهند را درست پیدا کنند. توضیحی که خواهم داد اولاً یک چیز کلی از کتابخانه است، بعد شیوه‌ي پژوهش و استفاده از کاتالوگ کتابخانه.

چه عاملی باعث شد که این سخنرانی در کتابخانه کنگره برگزار شود؟

کاملاً جنبه فرهنگی دارد. ما می‌خواهیم با جامعه‌ي بزرگ ایرانی که اکنون در شرق آمریکا زندگی می‌کنند و باعده‌ي زیادی که به کتاب‌های فارسی علاقه‌مند هستند صحبت کنیم و توضیح دهیم که کتابخانه‌ای در اینجا وجود دارد و ما مایل هستیم که دوستان از آن استفاده کنند. می‌خواهیم نحوه استفاده کردن از کتابخانه را به آنها بگوییم. عده‌ی زیادی از کسانی که می‌آیند، سن بالایی دارند و نحوه استفاده از کامپیوتر هم بسیار مهم است؛ نشان دادن راه کاربرد برای هموطنان و همزبانان از این سرمایه بزرگی که در واشینگتن داریم.

فکر می‌کنید با توجه به مجموعه‌ي غنی که در کتابخانه کنگره از فرهنگ ایران در زمینه‌های مختلف موجود است، به همان اندازه، استقبال هم می‌شود؟

استقبال زیادی می‌شود و خوشبختانه در این دو-سه سال هم دانشگاه‌های منطقه شروع به برنامه‌گذاری روی ایران کرده‌اند؛ تدریس و کلاس درباره‌ی ایران شناسی و زبان فارسی. تعدادی هم دانشجوی ایرانی‌تبار داریم که می‌خواهند با فرهنگ خودشان در تماس باشند و عده‌ای دیگر هم آمریکایی‌ها هستند که از افغانستان می‌آیند و برایشان جالب است که در خاورمیانه چه می‌گذرد. دوست دارند که فرهنگ و زبان را یاد بگیرند؛ به اینجا می‌آیند و از کتابها و مراجعی که داریم استفاده می کنند.

الان مجموعه‌ي آثار ایرانی که در کتابخانه کنگره وجود دارد در چه وضعیتی است؟ آیا همچنان تکمیل و به آنها اضافه می‌شود؟

بله. این امری که درباره‌اش صحبت کردید بسیار مهم است. ما هر سال حدود 6 تا 8 هزار عنوان کتاب داریم که به فارسی از ایران و افغانستان می‌گیریم. همچنین کتاب‌هایی که در آمریکا و اروپا برای دوستانی که در خارج زندگی می‌کنند چاپ می‌شود. ما همه‌ی اینها را ذره ذره اضافه می‌کنیم. رویهم‌رفته، در سال پیش، در ایران حدود 40 هزار عنوان کتاب چاپ شده ولی تقریباً نصف این رقم، ترجمه بوده است. ما به دنبال کتاب ترجمه نیستیم. ما دنبال تالیف و زبان اصلی می‌گردیم. در نتیجه تعداد کتاب‌هایی که اصلی هستند و به درد ما می‌خورد، بین 6 تا 10 هزار عنوان در سال است. در کنار این، تعداد زیادی از دوستان در داخل و خارج از ایران، کتاب‌هایی که می‌نویسند و چاپ می‌کنند، برای ما به عنوان هدیه می‌فرستند. ما واقعا ممنون هستیم و خوشحال می‌شویم که هر کس انتشاراتی دارد و یا کتابی نوشته اگر مایل است برای ما بفرستد. این کار، مجموعه را غنی تر می‌کند.

الان آثاری که در بخش ایران کتابخانه کنگره وجود دارد، نسبت به فرهنگ‌های همسایه‌مان - کارهای ترکی یا عربی - در چه موقعیتی است؟

دقیقاً مشابه هم است. برای ترکیه نمایندگانی هستند که با آنها کار می‌کنیم و برای بیست و دو کشورعربی، کتابخانه کنگره در قاهره نمایندگی دارد. در طول سال کتاب‌ها را جمع‌اوری و برای ما می‌فرستند. در واقع سعی می‌کنیم هر اثری که پژوهشی و جالب باشد را بگیریم. از همسایه‌های دیگر مانند قفقاز و آسیای مرکزی هم تعدادی زیادی کتاب می‌آید که از طریق یک نمایندگی در مسکو این کتاب‌ها را می‌گیریم. دو نمایندگی هم در ارمنستان و گرجستان داریم که تعدادی از کتاب‌های ارمنی و گرجی که در آنجا چاپ می‌شود و حتی روسی را گردآوری می‌کنند. کلاً اگر از بابت شماره و تعداد بخواهید، ایران و ترکیه در یک سطح هستند. البته من صحبت از مجله، روزنامه، فیلم و موسیقی نمی کنم. از بابت عربی، مجموعه بزرگتر است زیرا 22 کشور عرب زبان وجود دارد و در کنار آن، از لحاظ قدمت تاریخی و فرهنگی، کتابهای مذهبی، فلسفه و خیلی از کارهایی که در منطقه نوشته شده و حتی در ایران، ترکیه و آسیای مرکزی در قرون وسطی به زبان عربی نوشته شده است. کتاب‌های عربی ما بیشتر از کتاب‌های فارسی‌مان است ولی الان می‌توانم بگویم کتاب‌های فارسی و ترکی که می‌گیریم تقریباً در همان سطح کتاب‌های عربی است.

پیوندهای مرتبط

تارنمای کتابخانه کنگره

راهنمای لاتین کردن حروف فارسی

راهنمای مجموعه «دنیای ایرانی» در کتابخانه کنگره