رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۳ خرداد ۱۳۸۶

بزرگترین خواننده موسیقی کلاسیک ایران در پایتخت هلند

پژمان اکبرزاده
persia_1980@hotmail.com

شنیدن گزارش و بخش‌هایی از کنسرت

دیشب ۱۹ می یا ۲۹ اردیبهشت، محمد رضا شجریان، همراه با پسرش همایون، خواننده و نوازنده تمبک، مجید درخشانی، نوازنده تار، سعید فرج‌پوری، کمانچه و محمد فیروزی، بربط، در آمستردام کنسرت داشت.

برنامه در تالار بزرگ موزه حاره‌ای (Tropenmuseum) برگزار شد و سازماندهی آن هم با همکاری بنیاد موسیقی ایرانی «پرنیان» در هلند صورت گرفته بود.


محمدرضا شجریان و گروه، تالار بزرگ موزه حاره‌ای، آمستردام (عکس‌ها از پژمان اکبرزاده)

گفته می‌شد بلیت‌های ۳۰ یوروییٍ این برنامه برای تالار حدوداً ۴۰۰ نفریىٍ تروپن از حدود دو ماه پیش تمام شده بوده است. کنسرت اخیر، پس از تور آمریکای شمالی محمدرضا شجریان با گروه استادان موسیقی ایرانی، دومین تور بزرگ این خواننده ایرانی در سال‌های اخیر است که این‌بار در اروپا برگزار می‌شود. در تور پیشین، حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون، شجریان را همراهی می کردند.


از راست به چپ: سعید فرج‌پوری، همایون شجریان، محمدرضا شجریان، محمد فیروزی، مجید درخشانی

کنسرت در آمستردام

کنسرت محمد رضا شجریان و گروهش در آمستردام در دو بخش برگزار شد. بخش نخست، هشت اثر در دستگاه ماهور: «انتظار» (از مجید درخشانی)، «ساز و آواز» و تصنیف «سرو چمان» از شجریان، «چهارمضراب دلکش» از درخشانی و تصنیف «سخن عشق» از شجریان.

بخش دوم در دستگاه شور و افشاری با شش کار به نام‌های «دیدار» از سعید فرج‌پوری، «ساز و آواز» و تصنیف «در بند عشق»، از شجریان، چهارمضراب «رقص» از فرج‌پوری و تصنیف «عهد‌شکن» از شجریان. نکته‌ای که جلب توجه می‌کرد این‌همه علاقه برای کاربرد سروده‌های سعدی در برنامه بود؛ به‌جز تصنیف «سرو چمن» که شعر آن از حافظ بود، بقیه اشعار همگی از سعدی بودند. این کلاسیک‌گرایی در گزینش اشعار، ظاهراً به اجرای استاد هم سرایت کرده بود و برخی از دوستداران وی در برنامه به بسیار کلاسیک بودن بخش‌های آوازی اشاره می‌کردند و فاصله گرفتن آن از جسارت و نوآوری‌های پیشین شجریان.

همایون همچنان در راه پدر؟

همایون شجریان، در کنسرت آمستردام مانند دیگر کنسرت‌های سالهای اخیر محمدرضا شجریان، با پدر همراهی می‌کرد. پی‌گیری مکتب پدر تا بدانجا بود که گاهی اگر به صحنه نگاه نمی‌کردیم تشخیص اینکه پدر می خواند یا پسر دشوار می‌شد. به‌هرحال نمی‌دانم این شیوه تا چه زمان و محدوده‌ای می تواند ادامه داشته باشد؛ ادامهء سبک پدر و قدم برداشتن در راه او - هرچند به شیوه‌ای موفقیت‌آمیز - یا شناخت آواز ایرانی، تکنیک‌ها و کاربرد این دانش در شیوه ای متفاوت. این در حالی‌ست که همایون در سالهای گذشته، چندین آلبوم مستقل ارائه داده است؛ از آن‌جمله، آلبوم «ناشکیبا»، اثری از اردشیر کامکار.

اطلاعات بروشور کنسرت شجریان

در بروشور کنسرت محمدرضا شجریان و گروه‌ش که در موزه حاره‌ای آمستردام برگزار شد علاوه بر اطلاعات درباره قطعات و نام شاعران و سازندگان موسیقی، اطلاعات اندکی درباره خواننده و همچنین موسیقی ایرانی درج شده بود. در بروشور نوشته شده بود شجریان، «صدای ایران» (یا به هلندی: «De Stem van Perzië» ) لقب گرفته ولی اشاره نشده که چه فرد یا نهادی این لقب را به استاد داده‌ است. همچنین نوشته شده بود، «شجریان بزرگترین خواننده ایرانی‌ست که در سال ۱۹۹۹ مفتخر به دریافت نشان پیکاسو از یونسکو شده است.»


موزه حاره‌ای (تروپن) در آمستردام، محل اجرای کنسرت شجریان و گروهش

در بروشور برای هلندیان ناآشنا به اصطلاحات موسیقی ایرانی توضیحاتی کوتاه درباره عباراتی مانند «ساز و آواز»، «تصنیف» و «چهارمضراب» به زبان هلندی ارائه شده بود که البته بدون ایراد نبود؛ مثلاً درباره «تصنیف» صراحتاً نوشته شده «یک لید (Lied)است» ، در صورتیکه این شباهت بسیار کلی‌ست و از لحاظ فرم، تصنیف ایرانی با لید اروپایی بسیار متفاوت است؛ یا مثلاً درباره «دلکش» که یکی از گوشه‌های ردیف موسیقی ایرانی‌ست نوشته شده نام یک «گوشه» (Gusheh) است، در صورتی که مفهوم خود اصلاح «گوشه» هم برای غیرایرانیان مبهم است. فعلاً به اینکه بیشتر ایرانیان هم از مفهوم آن آگاه نیستند کاری نداریم!

نوازندگان کنسرت

در کنسرت آمستردام، به جز همایون شجریان که با تمبک و آواز پدر را همراهی می‌کرد، نوازندگان دیگر، سعید فرج‌پوری، مجید درخشانی و محمد فیروزی بودند.

مجید درخشانی، از تارنوازان خوش ذوق ایرانی‌ست، کارهای متنوعی ضبط کرده و به تازگی پس از سالها زندگی درآلمان برای ادامه فعالیت‌هایش در زمینه موسیقی ایرانی به تهران بازگشته است. من تنها به عنوان یک شنوندهء آشنا به پیشینه کاری مجید درخشانی، انتظار حضور پررنگ تر او را در برنامه داشتم.

نوازنده بربط در برنامه، محمد فیروزی، سالهاست که به عنوان همنواز با گروه‌های معتبر موسیقی ایرانی همکاری داشته و اکنون در تهران به تدریس بربت مشغول است.

سعید فرج‌پوری نیز از فعال‌ترین کمانچه‌نوازان ایرانی در سالهای گذشته بوده که علاوه بر تدریس در هنرستان‌های موسیقی در تهران، انتشار کارهای تکنوازی کمانچه، کنسرت‌های زیادی را در کشورهای گوناگون اجرا کرده است. کمانچهء گیرای سعید فرج‌پوری، جداً بخش عمده ای از کنسرت شجریان در آمستردام را تحت‌تاثیر خود قرار داده بود. در پایان برنامه هم که مردم با تشویق‌ها و ابرازاحساسات‌شان خواستار اجرای قطعه اضافه‌ای بودند، شجریان اثری از سعید فرج‌پوری را خواند.


پایان برنامه...

حاشیه‌های برنامه شجریان در آمستردام

و اما جدا از جنبه‌های هنری کنسرت، حاشیه‌ها گاهی از اصل کار شنیدنی‌ترند! در ورودی تالار موزه، رادیو زمانه میزی داشت برای معرفی و پخش کارت‌ها و کاتالوگ‌هایش. پس از حدود ۱۰ ماه که از آغازبه‌کار رادیو زمانه در آمستردام می‌گذرد و اینهمه سر و صدا حتا در خود رسانه‌های هلندی درباره این رادیو، یک بانوی ایرانی ساکن هلند پس از برداشتن یکی از کارت‌های رادیو گفت: «چیست این رادیو؟ در ایران است؟»
بانویی دیگر، عکس محمدرضا شجریان که آرم رادیو زمانه در گوشه‌اش چاپ شده را برداشت و به یکی از بچه‌های تبلیغات رادیو زمانه گفت: «عکس پسرش را ندارید؟ خیلی ناز است»!

پیش از آغاز برنامه، علی سلطانی‌نژاد، مدیر کانون پرنیان که سازماندهی این کنسرت را به عهده داشت روی صحنه رفت و از مردم خواست که از فیلمبردای جداً خودداری کنند. ولی برنامه که آغاز شد دوربین‌های دستی بود که یکی پس از دیگری روشن می‌شد. چندین‌بار ماموران تالار شخصاً تذکر دادند ولی سپس دیدند که دیگر نمی‌توان کاری کرد.

در حین اجرا در دوربین عکاسی خود من هم ایرادی پیش آمد که مجبور شدم از تالار خارج شوم. زمانی که می‌خواستم دوباره وارد شوم، یکی از ماموران انتظامی که دختر جوانی بود با هزار خواهش و تمنا از من می خواستم وارد تالار نشوم، زیرا در اینصورت دیگر افرادی که باید پس از تنفس وارد شوند هم می‌خواهند داخل تالار شوند! کارت روزنامه‌نگاری را نشان دادم ولی مامور همچنان مانع می‌شد؛ می‌گفت: «ما الان با یه سری آدم‌های مسئله‌دار سر و کار داریم، داد میزنن»! به‌هر‌حال توانستم وارد تالار شوم . در تنفس کنسرت که جریان را برای یکی از دوستا تعریف می‌کردم گفت:«از کجا می‌دانند ما اینجور مواقع داد می‌زنیم؟!»

کنسرت ایرانی بعدی که در موزه تروپن آمستردام برگزار خواهد شد، برنامهء محمد معتمدی (خواننده)، همراه با ایمان وزیری (تار)، احسان ذبیحی‌فر (کمانچه) و علی رحیمی (تمبک) است که در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۷ اجرا خواهد شد. افرادی که می خواهند به آن کنسرت بروند لطفاً اگر به تالار دیر رسیدند «داد نزنند»!

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

Pejman Jan, apart being molaloghati what have you got to say about the actual music?!
Very classical singing and Tar should be pormayetar is not enough for a music review, I believe!


PEJMAN's REPLY: Mahyar jaan, Noghte-haa ma'naaye Vaajegaan raa misaazand. Zemnan in yek gozaaresh baraaye Omum ast, na naghde fannie musighi. Sepaas.

-- Mahyar ، May 20, 2007 در ساعت 07:49 PM

چرا کنسرتی با این اهمیت بطور گسترده اعلام نمیشود و برای عده ی کمی برگزار میشود؟ جای بسیاری از ایرانیان و ایران دوستان در این کنسرت بسیار خالی بوده است.
--------------------------
زمانه: مدتهاست اين کنسرت در بنر ميانی صفحه زمانه تبليغ می شود ولی به هر حال سالن پر بود و بسياری علاقه مندان موفق نشدند بليت تهيه کنند

-- simin ، May 21, 2007 در ساعت 07:49 PM

گزارش در مورد یه کنسرت موسیقی آیا لازم هست که با چنین لحن تحقیر کننده ای همراه باشه?

-- آهو ، May 22, 2007 در ساعت 07:49 PM

پژمان ببينم كسي از ايران نيامد بپرسد حالا اين شجريان كي هست ؟!!!!!!!
يا حتي بپرسيد كنسرت ديگر چيست؟؟
آخه توي ايران وبلاگ شما هم فيلتر شده !!!!
باور مي كني وبلاگت فيلتر شده ، نمي دونم بخندم يا گريه كنم

-- مهدي ، May 24, 2007 در ساعت 07:49 PM