هانيبال الخاص درگذشت

هانيبال الخاص، نقاش مطرح ايران، نويسنده، منتقد هنری، مترجم و مدرس ايرانی، شب گذشته، در ۸۰ سالگی و بر اثر پيشرفت بيماری سرطان در آمريکا درگذشت.

هانيبال الخاص متولد ۱۳۰۹ در کرمانشاه و از يک خانواده آشوری بود. آموزش نقاشی را در نوجوانی در اراک آغاز کرد.

پس از انتقال خانواده به تهران هانيبال در کلاس نقاشی جعفر پتگر، از نقاشان بنام ايران که پنج سال پيش در سن ۸۵ سالگی درگذشت، شرکت کرد.

وی دو سال و نيم در کلاس پتگر آموزش کلاسيک نقاشی ديد و سپس به آمريکا رفت. او که قصد داشت در آمريکا پزشکی بخواند، ابتدا فلسفه و سپس نقاشی خواند.

هانيبال الخاص، در آمريکا نقاشی آموخت و در رشته ايلوستراسيون ليسانس و فوق ليسانس گرفت. در سال ۱۹۵۶ ميلادی ليسانس هنرهای تجسمی و در سال ۱۹۵۸ فوق ليسانس همين رشته را از انستيتوی هنر شيکاگو (ايلی نوی) گرفت.

در بازگشت به ايران ابتدا گالری «گيل گمش» را به مدت دو سال راه انداخت و مديريت کرد و سپس به تدريس پرداخت. وی ۳۵ سال به تدريس مشغول بود، از جمله پنج سال در هنرستان پسران، شش سال در دانشکده مانتيسلو ايالت ايلينويز آمريکا با سمت مدير گروه و دانشيار، ۱۷ سال در دانشکده هنرهای زيبای دانشگاه تهران، هفت سال به طور موقت در دانشکده هنر دانشگاه آزاد.

هانيبال الخاص از سال ۱۳۵۳ به مدت چهار سال در روزنامه کيهان نقد هنری نيز نوشت.

الخاص تا کنون بيش از ۱۰۰ نمايشگاه اختصاصی و بيش از ۲۰۰ نمايشگاه گروهی در ايران، اروپا، کانادا، آمريکا و استراليا داشته‌ است.

وی برای ده‌ها کتاب روی جلد کشيد، شعر مصور کرد و خود نيز چهار کتاب آموزش هنری نوشت.

او به شعر و ادبيات نيز علاقه‌مند بود و به زبان آشوری، هزاران بيت، دوبيتی، هايکو، قصيده، منظومه و غزل سرود و ۱۵۰ غزل حافظ را به زبان آشوری، با حفظ وزن و قافيه و معنا و طنز، ترجمه کرد. از نيما يوشيج، ايرج ميرزا، ميرزاده عشقی و پروين اعتصامی نيز آثاری را به آشوری برگرداند.

هانيبال در نمايشگاه‌هايش با طنز و ابتکارهای مختلف مانند برقراری هپنينگ‌ها، انتخاب محيط انبار برای نمايشگاه، نقاشی‌های پر از هزليات عبيد زاکانی و مولوی، کوشيد تا توجه مردم را به نمايشگاه‌های نقاشی جلب کند.

الخاص به جز هزاران تابلوی کوچک و بزرگ، ۳۰۰ متر مربع نقاشی ديواری و نيز ۳ پردهٔ ۱۵ قطعه‌ای و ۴ پردهٔ ۸ قطعه‌ای آفريد.

هانيبال الخاص پيش از انقلاب با آشنايی با نويسندگان و شاعران مطرح ايران به عضويت کانون نويسندگان ايران در آمد و پس از انقلاب به همراه گروهی از اعضای اين کانون، شورای نويسندگان و هنرمندان ايران را در سال ۱۳۵۸ بنياد گذاشت که از انقلاب ايران دفاع می‌کرد.

يکی از کارهای الخاص در اين دوران، نقاشی مشترک او و امير ضرغام ادهم، از نقاشان بنام ايران، بر روی ديوار سفارت سابق آمريکا در تهران بود.

الخاص در مطلبی با نام «گزارشی از نقاشی بر ديوار لانه‌ جاسوسی» که در دفتر اول شورای نويسندگان و هنرمندان ايران، در پاييز ۵۹ منتشر شده‌است، چنين نوشت:


«اصل اين است که به اين مردم غارت زده و به حق قهر(کرده) از هنر، نشان داد که نقاشی زبانی است بس گويا، زبانی مال همه‌ی ملل و بی‌نياز از ترجمه. در اين‌جا بود که من آرزومندانه مثال زدم که: اگر بگذارند بر ديوار لانه‌ جاسوسی پرده‌ای بزرگ بکشيم، به مردم در حال عبور نشان دهيم که با تصوير می‌توان تسخير لانه‌ جاسوسی را توسط جوانان دلير پيرو خط امام، راهپيمايی مردم ايران در دفاع از اين حرکت بزرگ و... همه را با تصويری واضح نشان داد! اگر بگذارند چه قدم درستی خواهد بود در راه نقاشی و چه هديه‌ای به ما؟...»