گزارشگران بدون مرز: ۲۰۰۶، سال سخت روزنامه‌نگاران جهان

AFP PHOTO

سازمان گزارشگران بدون مرز، که دیده‌بانی آزادی بیان و پشتیبانی از روزنامه‌نگاران را در سراسر جهان بر عهده دارد، در تازه‌ترین گزارش خود وضعیت آزادی بیان و فعالان رسانه‌ای در در سال 2006 را بررسی کرده است.
در این گزارش آمده است:

"در سال ٢٠٠٦ دست کم ٨١ روزنامه نگار به هنگام انجام وظيفه و يا ابراز نظر خود در ٢١ کشور جهان کشته شده اند. نزديک ترين آمار به اين تعداد در سال ١۹۹٤ است. در اين سال ١٠٣ روزنامه نگار در نسل کشی روندا، جنگ داخلی در الجزاير و يوگسلاوی کشته شدند. در سال ٢٠٠٦ همچنين ٣٢ همکار مطبوعات (مترجم، تکنسين و....) نيز کشته شده اند اين تعداد در سال گذشته ٥ نفر بود.

آمار گزارشگران بدون مرز فقط روزنامه نگارانی که مرگ شان در ارتباط مستقيم با وظيفه اطلاع رسانی روی داده است، را در بر می‌گيرد. ده ها مورد مرگ نيز يا در دست تحقيق قرار دارند و يا به دليل مشخص نشدن علت مرگ به طور موقت از آمار کنار گذاشته شده اند.

برای چهارمين سال متوالی عراق خطرناکترين کشور برای روزنامه نگاران است ٦٤ روزنامه نگار و همکار مطبوعاتی در سال ٢٠٠٦ در اين کشور به خاک افتاده اند. در عراق از آغاز جنگ تا به امروز ١٣۹ همکار رسانه ها کشته شده اند. آماری که دو برابر کشته شدن خبرنگاران درجنگ بيست ساله ی ويتنام است. ( ٦٤ روزنامه نگار در طی جنگ ويتنام از ١۹٥٥ تا ١۹٧٥ کشته شده اند.) نزديک به ۹٠ درصد کشته شدگان روزنامه نگاران عراقی هستند. در اين رابطه يا هيچ تحقيق قضايی انجام نمی گيرد و يا اين تحقيقات به نتيجهای نمی رسند.

دومين کشور خطرناک برای روزنامه نگاران مکزيک است یا ۹ روزنامه نگار کشته شده که در ليست کشورهای قاره امريکا در صدر و پيش از کلمبيا قرار دارد. اين روزنامه‌نگاران درباره قاچاقچيان مواد مخدر تحقيق می کرده اند و يا خشونت عليه جنبش های اجتماعی را تحت پوشش قرار داده اند. در ايالت اوکخاکا که جنبش اجتماعی با شدت ادامه دارد و گاه به رويارويی نظامی می‌انجامد، چندين روزنامه نگار زخمی و بارد ويل فيلم بردار امريکايی با شکليک گلوله به قتل رسيد. در ۹ اگوست در ايالت چيوهاهوا، پيکر بی جان مدير مسئول ماهنامه "دو چهره و يک حقپيقت" که متخصص در امر پرونده های جنايات روشن نشده و مواد مخدر بود در کنار جاده‌ای در شمال مکزيک پيدا شد.

در فيليپين ٦ روزنامه نگار در سال ٢٠٠٦ کشته شده اند ( در سال ٢٠٠٥ اين تعداد ٧ روزنامه نگار بوده است) در اواخر ماه می، فرناندو باتول مفسر راديو دی پی آر به هنگام عزيمت به محل کارش با ضرب گلوله از پای درآمد. به گفته مقامات فيليپينی اين روزنامه نگار به دست مامور پليسی که از وی به دليل رفتار خشونت آميزش در برنامه ای راديويی انتقاد شده بود، به قتل رسيده است. از سوی ديگر دو عامل قتل سرمقاله نويس و روزنامه نگار مارلن اسپرات که در ماه مارس ٢٠٠٥ به قتل رسيده بود، در دادگاهی به حبس ابد محکوم شدند. اما آمران قتل از مجازات مصمون مانده اند. با اين حال در اين کشور که مصونيت از مجازات قاعده است اين نمونه بايد سرمشق قرار گيرد. در روسيه سه روزنامه‌نگار در طی سال ٢٠٠٦ کشته شده اند. ( ٢١ روزنامه نگار از تاريخ به قدرت رسيدن ولادمير پوتين در مارس ٢٠٠٠) قتل آنا پوليتوکفسکاپا روزنامه نگار هفته نامه نوويا گازتا نشان داد که حتی روزنامه نگاران سرشناس و مورد حمايت جامعه بين‌المللی نيز از خشونت مرگبار در امان نيستند. مراحل تحقيقات در اين باره با گروه ١٥٠نفری تعيين شده از سوی مقامات ادامه دارد. کشورهای دمکراتيک از روسيه خواسته‌اند که از همه امکانات خود را برای روشنی ساختن هويت قاتلان بکار گيرد. در ترکمنستان وضعيت آزادی مطبوعات هر روز وخيم تر می‌شود. اوغلوسپار مرادف خبرنگار راديو اروپای آزاد، سه ماه پس از دستگيری، احتمالا در اثر ضربات وارده در سپتامبر ٢٠٠٦ در زندان درگذشت. عليرغم درخواست های مکرر اتحاديه اروپا ترکمنستان از تحقيق در باره چگونگی مرگ اين روزنامه نگار سر بازمی‌زند. در لبنان در طی جنگ با اسرایيل در تابستان گذشته يک عکاس و يک تکنسين تلويزيون کشته و بيش از دها روزنامه نگار زخمی شدند.

تبليغات انتخاباتی خشونت بار

در سال ٢٠٠٦ بيش از ١٤٠٠ مورد تهاجم و تهدید روزنامه‌نگاران در سراسر جهان از سوی گزارشگران بدون مرز آمارگيری شده است. که خود رکوردی ديگر از خشونت عليه روزنامه نگاران است. بيش از نيمی از اين موارد به هنگام انتخابات روی داده‌اند. در کشوری چون بنگلادش که حمله به روزنامه‌نگاران امری روزمره است در آخرين ماه های سال و همزمان با انتخابات پارلمانی در اين کشور اين خشونت ها به اوج خود رسيد. در قاره امريکا چندين کشور انتخابات مختلفی را برگزار کردند. در پرو يک ماه پيش از انتخابات گزارشگران بدون مرز ده‌ها مورد تهديد و تهاجم را به ثبت رسانده است. در ايالت ماريلا در شمال برزيل دفتر يک روزنامه توسط هواداران يک کانديدا به کلی ويران شد. در کنگو هواداران هر دو کانديدا رياست جمهوری به شکل منظم به روزنامه نگاران حمله می‌کردند. در اوگاندا و اتيوپی هم روزنامه‌نگاران و فرستادگان ويژه رسانه‌های خارجی قربانی تهاجم و تهديد بودند.

سانسور، دستگيری سرکوب رسانه ها و روزنامه نگاران

آمار سانسور نسبت به سال گذشته اندکی کاهش داشته است ۹١٢ مورد نسبت به ١٠٠٦ مورد در سال ٢٠٠٥ در سال گذشته کشور نپال سردمدار سانسور و دستگيری روزنامه نگاران بود. اما با آتش بس وضعيت آزادی مطبوعات در نپال نسبت به درگيری نظامی که در سال‌های اخير کشور را می‌لرزند، به شکل مطلوبی تغيير کرده است. " انقلاب دمکراتيک" در آوريل گذشته آزادی های بنيادين را در کشور گسترش داده است. روزنامه‌نگاران زندانی آزاد شده اند و ده‌ها راديو آزاد در سراسر کشور به کار مشغولند.

امسال تايلند رکوددار بيشترين تعداد سانسور است. در فردای کودتای نظامی در ١۹ سپتامبر بيش از ٣٠٠ راديو محلی و چندين سايت اينترنت تعطيل شدند. اما چند هفته بعد وضعيت به حالت عادی بازگشت.

درباره وضعيت سانسور در چين، کره شمالی و برمه بدست آوردن آمار ناممکن است و در اين کشورها موازينی کلی عليه رسانه‌ها اتخاذ می‌گردد که گاه در يک آن صدها رسانه و خبرنگار را شامل می‌شود.

در طی سال ٢٠٠٦ شبکه اينترنت در بسياری از کشورهای جهان کنترل و سانسور شده است. گزارشگران بدون مرز در نوامبر سال جاری ليست ١٣ کشور دشمن اينترنت در جهان عربستان سعودی، روسيه سفيد، برمه، چين، کره شمالي، کوبا، مصر، ايران، ازبکستان، سوريه، تونس، ترکمنستان، ويتنام، را معرفی کرد. آنچه که در بسياری از کشورهای جهان امری آسان و آزاد محسوب می‌شود در ١٣ کشور جهان ممنوع است. وبلاگ نويس‌ها و وب نگاران معترض دستگير و سايت های اينترنتی فيلتر و مسدود می‌شوند. در مجموع در سال ٢٠٠٦ بيش از ٣٠ وبلاگ نويس از جمله در ايران، چين، مصر، دستگير و طي هفته ها در بازداشت بسر بردند. مصر برای اولين برای سرکوب وبلاگ نويسانی که به حسنی مبارک و يا اسلام انتقاد می‌کنند به ليست کشورهای دشمن اينترنت پيوسته است.

دست کم ٨٧١ روزنامه نگار در طی سال ٢٠٠٦ و در سراسر جهان و از جمله در ايران، ازبکستان، سوريه، تونس، چين برای انجام وظيفه خود دستگير و از آزادی محروم شدند. تعدادی از اين افراد ساعت ها در بازداشت بسر برده اند و بسياری به حبس های سنگين محکوم شده اند.

ریودن روزنامه نگاران نگرانی تازه ای است، برای دست اندرکاران رسانه‌ها، در سال ٢٠٠٦ تعداد روزنامه نگار ربوده شده ٥٦ نفر بوده است. دو منطقه عراق با ١٧ خبرنگار و نوار غزه با ٦ روزنامه‌نگار ربوده شده و به گروگان گرفته شده خطرناک ترين مناطق برای روزنامه‌نگاران هستند. در نوار غزه خوشبختانه همه روزنامه‌نگاران ربوده شده آزاد، اما در عراق ٦ تن از اين خبرنگار به قتل رسيدند. گزارشگران بدون مرز در سال ٢٠٠٦ در ديدارهايی جداگانه با آقايان جلال طالبانی و محمود عباس روسای جمهور عراق و مناطق خود مختار فلسطين خواهان بکار گيری همه امکانات برای پايان دادن به دستگيری، قتل و تعرض به خبرنگاران شده است".