| رادیو زمانه > خارج از سیاست > نجوم > مریخ‌نورد «فرصت» در گودال ویکتوریا | ||
مریخ‌نورد «فرصت» در گودال ویکتوریا
بر اساس اطلاعات دریافت شده در اواخر وقت سه‌شنبه، مریخ‌نورد «فرصت» (Opportunity) به اولین هدف مشخص شده توسط تیم علمی هدایت‌گر خود در دهانهی «ویکتوریا» رسید.
«فرصت» از دامنه‌ی عریض نیم مایلی (۸۰۰ متری) برای آزمایش سنگ‌ریزه‌های نسبتآ روشن قرار گرفته در راه، پایین آمد. مریخ‌نورد در موقعیت دسترسی به تخته‌سنگ انتخاب‌شده برای آزمایش قرار دارد تا با ابزارهای موجود در انتهای بازوی روباتیک خود و پس از گذراندن مراحل چکاپ ایمنی بر روی آن کار کند. این چکاپ ایمنی برای مریخ‌نورد ضروری است. زیرا در شیب ۲۵ درجه‌ای قرار گرفته است. دانشمندان کار بر روی تخته سنگ را اواخر این هفته آغاز خواهند کرد. استیو اسکوایرز (Steve Squyres) از دانشگاه کرنل با اشاره به مراحل دسترسی به تخته‌سنگ می‌گوید: «این نخستین توقف و قدم از سلسله مراحل دسترسی به مجموعه‌ی سنگ‌هاست.» اسکوایرز می‌افزاید: «با نمونه‌گیری از سنگ‌های دهانه طی چندین مرحله، ما امیدواریم تا چگونگی فرآیندهای منجر به شکل گیری آن را دریابیم.» فرصت برای رسیدن به قطعه سنگ مورد نظر ۲.۲۵ متر را در ۲۵ سپتامبر طی کرده است که هزار و سیصد و پنجمین روز مریخی مأموریت طرح‌ریزی شده برای ۹۰ روز محسوب می‌شود.
جان کالاس (John Callas) مدیر پروژه‌ی مریخنوردها در آزمایشگاه جت ناسا (JPL) در ارتباط با حرکت «فرصت» می‌گوید: «فرصت چندین حرکت موفق را در دهانهی ویکتوریا انجام داده است.» وی سپس ادامه می‌دهد: «مریخ‌نورد دامنه‌های مختلف با شیبی مانند ۲۵ درجه را تجربه کرده است؛ اما چرخ‌های آن حداکثر ۱۰ درصد لغزیده‌اند.» در سوی دیگر سیاره و همراه با «فرصت» جفت دوقلوی آن «روح» (Spirit) در حال اکتشاف بر روی سطح فوقانی فلات «Home Plate» است. جایی که مدارکی در ارتباط با یک فوران سلسله ایی آب و آتشفشان وجود دارد. درباره‌ی مریخنوردها
«روح» و «فرصت» ابتدا قرار بود ۹۰ روز مریخی (که کمی بیشتر از روز زمینی به طول می‌انجامد) به فعالیت بپردازند؛ اما با طراحی فوق العاده‌ای که برای آن‌ها انجام شده بود و به کمک برخی شرایط محیطی مریخ، تا کنون توانسته‌اند بیش از ۱۳۰۰ روز مریخی را پشت سر بگذازند و بیش از هفتصد هزار عکس را به زمین مخابره کنند. البته در این بین از بلایا و خطرات نیز مصون نماندند. برای مثال تکه سنگ‌هایی که در بازوی روباتیک گیر کرده بودند یا از کار افتادن یکی از چرخ‌های «روح» از جمله‌ی این حوادث و مشکلات هستند. جدی‌ترین مشکلی که برای مریخنوردها به وجود آمد، وقوع طوفان عظیم مریخی بود که به مدت بیش از شش هفته ادامه داشت و مانع از رسیدن نور به صفحات خورشیدی مریخنوردها می‌شد که تقریبآ انرژی دریافتی کل مریخنوردها به نصف، یعنی چیزی حدود ۱۵۰ وات کاهش یافت و ادامه‌ی هرگونه فعالیتی را از آنان سلب می‌کرد.
دانشمندان برای جلوگیری از خاموشی و از کار افتادگی کامل مریخنوردها بیشتر ابزارآلات آن‌ها را خاموش کردند تا انرژی کم‌تری مصرف شود. پس از شش هفته، به تدریج از شدت طوفان کاسته شد و مریخنوردها توانستند دوباره فعالیت خود را از سر گیرند. زمستان مریخی بسیار سرد و طولانی است زیرا به علت فاصله‌ی زیاد مریخ از خورشید (بيش از ۲۲۰ میلیون کیلومتر) و کاهش انرژی و گرمای نور خورشید به این علت، طول روز و سال زیاد می‌شود. مریخنوردها به سلامت زمستان را پشت سر گذاشتند و تا به حال توانسته‌اند بیش از ۱۰هزار متر مسیر سنگلاخ را طی کنند. بزرگ‌ترین کشف آن‌ها، به دست آوردن شواهدی قاطع از حضور آب جاری در گذشته‌ی مریخ بوده است که بزرگ‌ترین کشف سال ۲۰۰۳ لقب گرفت.
نیروی کمکی تازه‌نفس از راه می‌رسد به دلیل موفقیت‌های چشمگیر دو مریخ‌نورد «روح» و «فرصت» در سیاره‌ی سرخ، ناسا مریخ‌نورد دیگری را چهارم اوت ۲۰۰۷ به سوی مریخ روانه کرد که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید در ۲۵ می ۲۰۰۸ در مریخ فرود بیاید. کاوشگر جدید «آزمایشگاه علمی مریخ» یا «ققنوس» (Phoenix) نام دارد. ققنوس جزيی از پروژه‌ی «اسکات مریخ» (Mars Scout) است که قصد دارد پس از پروژه‌ی «روح» و «فرصت» هر دو سال یک‌بار، مریخ‌نورد و مدارگرد‌های ارزان‌قیمت و با کارآیی بالا را روانه‌ی مریخ کند. این کاوشگر برای یافتن نشانه‌های آب و حیات میکروبی در گذشته و حال سیاره مریخ، می‌تواند خاک و سنگ‌های مریخی را به میزان سه برابر بیشتر از کاوشگر‌های قبلی جمع‌آوری و تحلیل کند.
این مأموریت، حاصل همکاری بین‌المللی در زمینه اکتشافات فضایی است. آژانس فضایی فدرال روسیه، وزارت علوم و تحقیقات اسپانیا، آژانس فضایی کانادا و مؤسسه ماکس پلانک آلمان از جمله مراکزی هستند که در این پروژه جدید نقش دارند.این کاوشگر قصد دارد برای اولین بار روش‌های دقیق فرود را بر روی سطح مریخ به کار ببرد. آزمایشگاه علمی مریخ با شش چرخ و یک دوربین به کاوش خواهد پرداخت.این کاوشگر برخلاف کاوشگر‌های دوقلو، یک دستگاه لیزر را برای تبخیر لایه نازکی از سطح صخره و تحلیل ترکیب عناصر مواد زیرین آن حمل خواهد کرد. سپس قادر خواهد بود تا نمونه‌های صخره و خاک این سیاره را جمع‌آوری و خرد کند و آن‌ها را برای تحلیل شیمیایی به محفظه آزمایشِ همراه کاوشگر منتقل کند. طراحی این کاوشگر به گونه‌ای است که یک سری از ابزارهای علمی را برای شناسایی ترکیبات آلی مانند پروتئین‌ها، اسید‌های آمینه و سایر اسید‌ها و باز‌ها که همگی از زنجیره کربنی به وجود آمده‌اند، به کار می‌برد. این مواد از جمله‌ی عوامل حیاتی زندگی هستند و با پیدا کردن آن‌ها در مریخ می‌توان به اطلاعات تازه ای درباره حیات در این سیاره دست یافت.
این وسیله همچنین ترکیباتی از قبیل گاز‌های اتمسفری را که ممکن است به فعالیت‌های بیولوژیکی مربوط باشند، شناسایی می‌کند. با استفاده از آزمایشگاه علمی مریخ، خاک و صخره‌های سیاره مریخ با جزئیات بیشتر از قبل آزمایش خواهد شد تا وجود آب و دی‌اکسید کربن به صورت جامد، مایع یا گاز را در این سیاره مشخص کند. ققنوس در صورت موفقیت در رسیدن به مریخ نزدیک قطب شمال سیاره و برای اولین و مهم‌ترین مأموریت خود، جستجوی پیشرفته‌ی نشانه‌هایی از وجود آب درگذشته و احتمالاً حال، فرود خواهد آمد. ققنوس به همراه خود دیسک دی‌وی‌دی را برده است که در آن تصاویری از مریخ، یک مجموعه‌ی کامل از اطلاعات چندمنظوره‌ی سیاره‌ی سرخ، نقشه‌های قدیمی و جدید کانال‌های مریخی و حدود ۲۵۰ هزار اسم که جامعه‌ی سیاره‌ای در پاییز ۲۰۰۶ با نام‌نویسی از کاربران اینترنت جمع‌آوری کرده، قرار داده شده است. این اطلاعات برای مسافران آینده‌ی مریخ و احتمالآ مسافرانی که از دیگر کرات خواهند آمد، بسیار مفید است. جنس این دیسک از نوعی شیشه‌ی مخصوص است که به راحتی صد‌ها سال (اگر نگوییم هزاران) در شرایط محیطی مریخ دوام خواهد آورد. منابع:  |
||
