پیانونوازان در برنامه‌ی «گل‌ها»

محمود خوشنام

پیانو از سازهایی است که در آغاز ورود به ایران، نوازنده‌ی کمتری برای خود پیدا کرد. علت‌ها مختلف بود. یکی آن که گران بود و هر کسی از عهده‌ی پرداخت قیمت آن برنمی‌آمد. دوم آن که سنگین بود و نمی‌شد آن را به این‌سو و آن‌سو برد. سرانجام آن که برای ایرانی‌‌نواختن می‌بایست کوکش را عوض کنند. با این همه شماری از هنرجویان هنرستان‌های موسیقی آن را به‌عنوان ساز اصلی خود انتخاب کردند و به کوشش آنها پیانو نیز مثل ویلون قادر به اجرای مایه‌های موسیقی ایرانی شد.

از نخستین پویندگان این راه، محمود مفخم، مشیرهمایون شهرداد و مرتضی محجوبی پیش از این یاد کردیم. اینک نوبت به جواد معروفی و شاگرد برجسته‌اش انوشیروان روحانی می‌رسد که اولین هفده سال پیش از دار دنیا رفت و دومی خوشبختانه هنوز دستمایه‌ای از جوانی دارد و هم‌چنان در نواختن و ساختن کوشاست.

جواد معروفی که موسیقی‌ را ابتدا نزد پدر خود موسی‌خان معروفی و بعد در مدرسه‌ی موسیقی وزیری نزد او فراگرفته بود، چندسال بعد به یکی از پیانونوازان و آهنگسازان برجسته تبدیل شد؛ ولی ‌آنچه حضور او را در جامعه‌ی موسیقی ایران، به‌ویژه در برنامه‌ی «گل‌ها»، برجسته و تأثیرگذار نشان می‌دهد، توانایی‌های هنرمندانه‌ی او در تنظیم آهنگ‌های قدیمی برای اجرای با ارکستر بزرگ است.

جواد معروفی

آهنگ‌هایی کم‌مایه در کارگاه تنظیم او به کاری پرمایه تبدیل می‌شود. گذشته از آفریده‌های خود او، ازجمله «ژیلا و خواب‌های طلایی‌» که ظرافت‌های شاعرانه‌ی ذهنی او را برملا می‌کند، حاصلی که از کار تنظیم‌های او روی موسیقی دوره‌ی مشروطیت، ترانه‌های عارف و شیدا و آهنگ‌های آهنگسازان کم‌نام به‌دست آمده، از نظر توانمندی‌های فردی کم‌نظیر است.

بیش‌تر آثار تنظیم‌شده‌ی او نخستین اجرا را در برنامه‌ی «گل‌ها»ی اول و نیز «گل‌های تازه» پیدا کرده است. جالب است در رپرتوار تنظیم‌های گل‌هایی او چند ترانه‌ی ارمنی نیز به چشم می‌خورد. ازجمله ترانه‌ای است با عنوان «ساری گلین» از خاچاطور آداویسیان. برگردان فارسی آن را از جمشید ارجمند می‌شنویم که در برنامه‌ی «شاخه گل» شماره‌ی ۲۷۷ با صدای ویگن به اجرا درآمده است. این برای نخستین‌بار بود که ویگن خواننده‌ی عرصه‌ی پاپ نیز پای به قلمرو «گل‌ها» می‌گذاشت.

انوشیروان روحانی، شاگرد برجسته‌ی جواد معروفی نیز یکی از پرکارترین پیانونوازان و آهنگسازان است که به برنامه‌ی «گل‌ها» راه یافته است. انوشیروان در سال ۱۳۱۸ در رشت، در خانواده‌ای به‌دنیا آمد که همه‌ی اعضای آن اهل موسیقی بودند. پدرش ویلون می‌نواخت، برادرانش اردشیر و شهداد و شهریار نیز در حال حاضر پیانونواز، آهنگساز، رهبر ارکستر و آموزگار موسیقی هستند.

انوشیروان روحانی، شاگرد برجسته‌ی جواد معروفی

انوشیروان فراگیری موسیقی را از شش‌سالگی نزد پدر آغاز کرده و بعد نزد جواد معروفی، استاد هنرستان موسیقی ملی، را به پایان برده است.او ۲۵ ساله بود که به عضویت شورای موسیقی رادیو برگزیده شده و تقریباً با همه‌ی خوانندگان نام‌آور سال‌های ۴۰ و ۵۰ همکاری داشته است.