«نام‌ها هیچ معنی خاصی ندارند»

شاهین نجفی

اگر کسی با موسیقی تنها به‌عنوان وسیله‌ای برای تفنن برخورد کند و بعد به‌صورتی کاملا اتفاقی موسیقی غربی گوش کند و از بخت بد، آن موسیقی، کاری از گروه لدزپلین باشد، یقینا سرگیجه می‌گیرد. اما چه عواملی موجب شد تا این گروه با صدای ناهنجار و برنده‌ی خواننده‌اش (روبرت پلانت) و نوازندگی عجیب گیتاریست‌اش (جیمی پیچ) و درامیست ساختارشکن‌اش (جیسون بونهام)، محبوب قلب هزاران جوان دهه‌ی هفتاد و نسل‌های پس از آن شود؟

گروهی که تنها در فاصله‌ی زمانی ۱۲ سال با انتشار ۸ آلبوم، همیشه در اوج بود و همه‌ی آلبوم‌های‌اش در جدول آلبوم‌های برتر آمریکا قرار گرفت. لدزپلین زمانی آغاز به کار کرد که بیتل‌ها به فروپاشی درونی نزدیک می‌شدند و الویس پریسلی نیز دیگر نمی‌توانست یکه‌تازی کند.

لدزپلین از جهت فروش (۳۰۰ میلیون نسخه) پس از گروه هارد راک «ای.‌سی.‌دی.‌سی» یکی از پرفروش‌ترین گروه‌های جهان است. بررسی ساختار موسیقیایی این گروه را می‌توان در ساخت و تنظیم آهنگ‌ها، سازبندی، صداسازی، جنس صدای خواننده و ترانه‌های نامتعارف گروه پی‌گیری کرد.

لدزپلین در کنار المنت‌های موسیقی بلوز، راک اند رول و فولک، استیل نوینی را در راک پایه‌گذاری کرد. موسیقی آن‌ها در تاثیر اولیه‌ای که بر روان انسان می‌گذارد هم‌چون موجی‌ست که لابرینت روح انسان را در می‌نوردد.

آن‌ها به پشتوانه‌ی مطالعاتی که در موسیقی شرق داشتند، آواها را به خدمت گرفتند. پیش از آن‌ها نیز پینک فلوید، به کمک فن‌آوری، در تصویر تجربه‌هایی این‌چنینی داشت.

لدزپلین با فهمی درست از «آتونالیتت» که اولین‌بار در آثار متاخر «فرانتس لیست» (۱۸۱۱-۱۸۸۶) و «الکساندر اسکریابین» (۱۸۷۲-۱۹۱۵) به کار گرفته شد، هارمونی و ملودی را در تنالیته‌های مختلف و مرکزگریز به کار برد.

بار اصلی موسیقی در گروه بر عهده‌ی جیمز پاتریک پیج بود که او را یکی از مشاهیر و نوابغ موسیقی راک و نوازندگی گیتار می‌دانند. جیمی در نوازندگی مرزی نمی‌شناخت.

او می‌توانست حتی با آرشه‌ی ویلن هم گیتار بنوازد. سولوی به یادماندنی او در آهنگ «پلکانی به بهشت» نمونه‌ی یکی از ارزش‌مندترین آثار در موسیقی راک می‌باشد.

جیمی اصراری در سرعت بداهه‌ها نداشت و بر اساس تم کار فضای ملودیک و هارمونیک مناسب با آن را با هم‌راهی درام و باس فراهم می‌کرد. تسلط او به بلوز و با استیلی که از نوازندگان دهه‌ی پنجاه به دست آورده بود، معدنی از امکانات موسیقیایی را در اختیار او قرار داده بود و دست او را برای تجربه‌کردن در شاخه‌های دیگر هم‌چون «فولک ایرلندی» نیز باز می‌گذاشت.

جیمی از معدود گیتاریست‌های الکتریک‌نواز است که گیتار آگوستیک را نیز با همان قدرت در آهنگ‌ها می‌نواخت. جیمی در تعدادی از آهنگ‌ها در کنار گیتار «گیبسون ا. د. اس. ۱۲۷۵» و گیتار الکتریک «فندر»اش از «ماندولین» و سازی الکترونیکی به نام «ترمین» نیز استفاده کرده است.

جیمی پیچ گیتاریست میلیونر امروز و معتقد به علم ستاره‌بینی و علاقمند به علوم غریبه و اسرارآمیز گروه لدزپلین دقیقا درون نامتلاطم انسان در حال کشف‌شدن و کشف‌کردن را می‌نواخت و از همین رو در مثلثی طلایی به‌هم‌راه پلانت و بونهام به‌عنوان یکی از اثرگذارترین نوازندگان و آهنگ‌سازان راک و هوی‌متال تثبیت شد.

اما لدزپلین از نگاه نقادان موسیقی آن مقطع زمانی، با دشواری‌هایی روبه‌رو بود. آن‌ها روبرت پلانت را شاگرد بد موسیقی بلوز نامیدند که با جیغ‌های بی‌معنی‌اش موجب شرم‌ساری نت‌های آبی بلوز است.

اما آن‌ها پیش‌بینی نمی‌کردند که با شروع دهه‌ی هشتاد، راهی را که لدزپلین آغاز کرده بود به گروه‌هایی چون «گانز ان روزز» و کمی بعد نیروانا می‌رسد و آن‌ها همان‌قدر محافظه‌کاری در موسیقی و ترانه را نیز کنار می‌گذارند.

این مطلب را به‌راحتی می‌توان از واکنش منفی هنرمندانی چون «باب دیلان» به موسیقی متال و هارد راک دریافت. لدزپلین با انتشار آلبوم چهارم خود بدون این‌که نامی برای آن انتخاب کند، با این عنوان که «نام‌ها و اسامی هیچ معنی خاصی ندارند» نشان داد که جدی‌تر و قوی‌تر از آن است که تحت تاثیر منتقدین قرار بگیرد.

اغلب ترانه‌های لدزپلین را روبرت پلانت نوشته است. حضور عناصر اساطیری و زبان پیچیده‌ی او گاه در فهم ترانه مشکل ایجاد می‌کند. اما این پیچیدگی در یک هم‌خوانی اورگانیک با موسیقی، سنتی را در راک پایه‌گذاری کرد تا بعدها هوی‌متال‌ها در برابر موسیقی پاپ و فولک به آن فخر بفروشند و آن‌ها را برای ساده‌انگاری و سطحی‌نگری تحقیر کنند.

لدزپلین با جسارتی مخصوص به خود صدای خواننده را به‌عنوان یک اینسترومنت به کار گرفت. در آهنگ‌های لدزپلین درامز، گیتار، باس، و خواننده در پله‌هایی مختلف یک حجم متشکل را به حرکت در می‌آورند.

قسمت‌هایی از ترانه‌ی «زمان خوب و زمان بد»:

روزی در دوران جوانی
به من گفته شد که مرد بودن یعنی چه؟
حالا من به آن سن رسیدم و تلاش می‌کنم که از پس هر چیزی بر بیام
فرقی نمی‌کند چه‌جوری تلاش می‌کنم
من راه‌ام را در یک مربای قدیمی پیدا می‌کنم
زمان خوب و زمان بد
شما می‌دانید که من یک حقی داشتم
البته داشتم
وقتی که زن من با یک مرد چشم قهوه‌ای خانه را ترک کرد
خب، برای من اصلا مهم نبود
شانزده: من عاشق‌اش شده بودم که شیرین‌تر از او پیدا نمی‌شد
فقط چند روز طول کشید و از من جدا شد
اون به من قول داد که تا آخر زندگی با عشق با من باشد
ولی وقتی من در گوش او زمزمه می‌کردم
او به من می‌گفت که کسی دیگر را دارد
زمان خوب و زمان بد
من می‌دانم تنهابودن یعنی چه؟
آرزو می‌کردم که ای کاش در خانه بودم
مهم نیست که همسایه‌ها چه می‌گویند
من هر روزعاشق‌اتم
قلب‌ام برای تو می‌تپد