گلهای جاویدان در لندن

آزاده اسدی

جشنواره گلهای جاویدان یک‌شنبه، ششم اردیبهشت‌ماه (‌بیست ‌و ‌ششم آوریل) در لندن برگزار شد که در واقع تجلیلی از داوود پیرنیا، بنیان‌گذار برنامه «گلها» بود. در این جشنواره تعدادی از خواننده‌ها و گوینده‌های برنامه معروف رادیویی «گلها» حضور داشتند.

محمود خوشنام، کارشناس موسیقی که یکی از مهمانان این جشنواه بود در مورد برنامه محبوب رادیویی گلها می‌گوید:

برنامه گلها یکی از برنامه‌های فاخر موسیقی و شعر بود که در سال ۱۳۳۵ در رادیو ایران ساخته و پرداخته می‌شد. اوایل برنامه کوتاه‌مدتی برای ۱۰ دقیقه بود، بازتاب سولوی هنرمندی از هنرمندان موسیقی و همراه با غزلی از شاعران معاصر یا کلاسیک ایران.

ولی کم‌کم در اثر استقبال مردم گسترش پیدا کرد و به نیم‌ساعت و سه ربع ساعت و حتی گاهی یک ساعت هم می‌رسید. یک برنامه فاخر تلفیق شعر و موسیقی بود که جنبه‌های عرفانی در آن تقویت می‌شد. که البته به جنبه‌های دیگر هم می‌رسید. چون آقای داوود پیرنیا، موسس و بنیان‌گذار این برنامه آدم عرفانی بود و به عرفان ایران عشق می‌ورزید.

محبوبیت این برنامه تا حدی است که بنیاد توس در لندن این برنامه را برگزار کرده و فقط تعدادی که امکان حضور داشتند در مراسم حاضر شدند.

صحنه‌سازی‌های مربوط به هنرمندانی که از دست رفته‌اند از طریق تصویر روی پرده دیده می‌شدند و توضیحاتی داده می‌شد. این برنامه دو زبانه بود. برای این‌که در لندن به‌ خصوص برنامه‌های ایرانی مورد استقبال انگلیسی‌ها قرار می‌گیرد.

آقای خوشنام در مورد مشکلات برگزاری چنین مراسمی می‌گوید‌:

بسیاری از هنرمندان دسته اول "گلها" یا از دست رفته‌اند یا این‌که از آمدن آن‌ها به جشنواره‌ای در خارج از کشور ممانعت می‌کنند. این است که متأسفانه مهره‌ها اندک بودند. ولی همین مهره‌ها هم که بودند سعی می‌شد که تا حدودی به همان پرنسیب‌های برنامه «گلها» وفادار بماند.

محمود خوشنام، کارشناس موسیقی / عکس: رادیو آیدا

در این جشنواره اکبر گلپایگانی، خواننده معروف ایرانی هم حضور داشت.

آس برنده برنامه اکبر‌ گلپایگانی بود. متأسفانه اکبر گلپایگانی با تمام اشتیاقی که مردم برایش نشان می‌دادند، کمی همه را دلخور و سرخورده کرد. علتش هم این نبود که بد‌ خواند. یعنی خیلی کم خواند. در واقع من برای نخستین‌بار می‌دیدم که یک خواننده سنتی که معمولاً در خواندن خیلی دست‌ و‌ دلبازند چنین به اختصار برنامه خود را تمام کند و علاقه‌مندانش را در خماری بگذارد. حالا علتش را شاید می‌شود در این دید که کنسرتی چند شب بعد، روز چهارشنبه آینده در لندن برای او ترتیب داده‌اند که می‌خواست اورجینالی‌تر باشد و اصل قضایا را بگذارد برای کنسرت خودش.

آقای خوشنام در مورد بقیه مهمان‌ها که در جشنواره روز گذشته گل‌های جاویدان حاضر بودند، می‌گوید:

دکتر سوسن محبوبی که پزشک ایرانی مقیم اتریش است و در عین حال آواز‌خوان فرهیخته‌ی درس‌خوانده‌ای است که غالباً‌ نام مستعار سروش ایزدی را برای خودش می‌گذارد، با صدای لطیف و قمر‌گونه خودش طراوت دیگری به جشنواره بخشید. سورپرایز دیگر برنامه ناهید دایی‌جواد‌، دختر جوانی بود در سال‌های ۳۰ و ۴۰ در اصفهان که با یک تصنیف در آن سال‌ها دل از عارف و عامی ربوده بود. اگر آن تصنیف را شنیده باشید نامش «غروب کوهستان» است.

همان‌طور که «مرا ببوس»، گل‌نراقی را معروف کرد، «غروب کوهستان» یک‌شبه ناهید را معروف کرد. به ‌هر حال ناهید جوان حالا ناهید مسنی شده و در برنامه شرکت کرد و همان «غروب کوهستان» را خواند که خیلی خاطره‌برانگیز بود مخصوصاً برای بسیاری از کسانی که به خصوص در میانسالی هستند. ولی خانم ناهید به ‌هر حال یکی دو ترانه برای ما خواند که از ترانه‌های زمان پیش از انقلاب و بسیار دل‌انگیز و دلخواه بود.

چون در برنامه «گلها» علاوه بر شعر و موسیقی و تلفیق این دو، خواندن شعر، دکلامسیون شعر هم خیلی مسأله مهمی جلوه‌گر می‌شد و سعی می‌کردند گویندگان خوبی را برای این کار عرضه کنند که می‌دانید اولین گوینده، روشنک نام داشت. خانم صدیقه رسولی که نام روشنک را برای خود انتخاب کرده بود و شاید ۵۰ درصد جاذبه‌ی برنامه‌‌ی «گلها» مربوط به صدای این خانم بود.

نتوانسته بودند خانم روشنک را پیدا کنند یا نتوانسته بود بیاید، به هر حال شرکت نداشت. ولی خانم آذر پژوهش از پاریس آمده بود. ایشان هم یکی از گویندگان درجه یک برنامه «گلها» بودند. خانم فیروزه امیرمعز از بلژیک آمده بودند که ایشان هم از گویندگان بسیار خوب بودند.

خانم فخری نیکزاد هم آمده بودند. منظورم این است که کار مجموعه‌ای از گویندگان نیز در این برنامه عرضه می‌شد و با خواندن شعرها نشان می‌دادند که همچنان از قدرت صدا و روح گویندگی برخوردارند.

محمود خوشنام درباره بازماندگان دوران برنامه رادیویی «گلها» و وضعیت فعلی‌شان توضیح می‌دهد:

در جریان این ۳۰ سال اخیر، خیلی هنرمند در زمینه شعر و موسیقی به خصوص شعر و موسیقی از نوع گلهایی از دست دادیم. از خواننده‌ها مثلاً بنان، مهره اصلی «گلها» بود که نیست. محمودی خوانساری نیست و عده‌ زیادی اگر از دست نرفته‌اند و خوشبختانه هنوز زنده هستند بیمار و در حال نقاهت هستند.

امکان استفاده از صدای خودشان را ندارند مثلاً آقای شهیدی که الان در تهران در بستر بیماری است یا خانم مرضیه در پاریس هم در حال نقاهت و بیماری است و این است که متأسفانه نشد این‌ها را در جشنواره «گلها» ببینیم.

عده‌ای هم که در ایران هستند با این شرایطی که بعد از انقلاب پیش آمده و ممانعت از برنامه‌های موسیقی و کارشکنی برای برنامه‌های موسیقی، دل‌ و دماغی ندارند که بتوانند از این کارها کنند.

به خصوص که هیچ دستگاه و سازمانی هم از آن‌ها حمایت نمی‌کند. آن زمان دستگاه رادیو از برنامه «گلها» حمایت می‌کرد. آقای پیرنیا و هنرمندان را تقویت می‌کرد در حالی که حالا درست برعکس شده است.