خواننده گروه خاک: می‌خواهیم کل فرش را ببینیم

لیدا حسینی‌نژاد

این بار به سراغ موسیقی راک ایرانی و گروه خاک رفتیم. این گروه شامل شهریار خاتم، افشین طهماسبی و خدایار بهمنی چند سالی است که در آلمان زندگی می‌کنند و در سال ۹۹ اولین آلبوم‌شان را منتشر کردند. «عاشقم باش» و «بن‌بست اندیشه» از آلبوم‌های خاک است.
سراغ شهریار خاتم، خواننده و گیتاریست این گروه رفتیم و گپی با او زدیم که می‌خوانید.

کارهای گروه خاک، بین بچه‌هایی که به موسیقی زیرزمینی علاقه‌ دارند، خیلی طرفدار دارد. ولی من که به سایت شما نگاه می‌کردم، دیدم که از سال ۲۰۰۶ به این طرف کار یا برنامه‌ی جدیدی نداشتید؛ یا این‌که تنبل هستید و سایت‌ را دیر به دیر آپدیت می‌کنید. کدام یک از این‌ها درست است؟

فکر می کنم دومی است. ما کسی را نداریم که بخواهد سایت را آپدیت کند و خودمان هم زیاد وارد نیستیم و وقت نداریم. ما سعی می‌کنیم که آپدیت‌ها را در این سایت مای‌اسپیس بگذاریم. ما در آن‌جا با خیلی‌ها در رابطه هستیم.

به هیچ عنوان این طور نیست که کار خوابیده باشد و کار ادامه پیدا خواهد کرد.

الان چند سال است که در آلمان زندگی می کنید؟

تقریباً ۲۲ سال است.

این زندگی و کار در آلمان، چه تأثیری در روی موسیقی که انتخاب کرده‌اید، گذاشته است؟ اگر ایران بودید، موسیقی‌تان هم فرق می‌کرد؟

صد درصد. وقتی شما جایی زندگی می‌کنید سعی می‌کنید که خودتان را با آن محیط وفق بدهید تا بتوانید در آن جامعه موفق باشید؛ یا این‌که آن چیزی که بودید، همان طور بمانید و آن سیر تکاملی، جلوی شما را می‌گیرد.

من شخصاً ۲۲ سال است که در آلمان هستم و زندگی در این‌جا، در روحیه و آداب معاشرت و شعر گفتنم تأثیر داشته است.

۲۳-۲۲ سال پیش که پایه من در آن‌جا ریخته شد، از آن به بعد هم در آلمان پنجره‌های جدیدی برای طرز زندگی کردن برای من باز شد و دید من را نسبت به زندگی بهتر کرد. این روی شعر گفتن و آهنگ‌ ساختن تاثیر دارد و در هر صورت بی‌تأثیر نیست.

حالا یک مقدار در مورد عناصری که در شعرهای موزیکتان استفاده می‌کنید، برای ما بگویید. چه موضوعاتی را بیشتر برای موزیک‌هایتان انتخاب می‌کنید؟ علت انتخاب موضوعات چیست؟

شعر زیاد می‌سازیم، آهنگ زیاد می‌سازیم و این انتخابی که ما کدام آهنگ را در آلبوم می‌آوریم، یک داستان جداگانه است.

ولی (این‌که) کلاً چه شعرهایی می‌گوییم و چه موزیکی استفاده می‌کنیم، ما از دیدی که بودن خود را می‌بینیم، سعی می‌کنیم که آن را به ملت ارائه دهیم.

در رابطه با عشق، همه گفته‌اند. در رابطه با درد، همه گفته‌اند. چیزی که ما می‌گوییم، چیز تازه‌ای نیست و ما هم آن را تکرار می‌کنیم؛ ولی با تلفیق جدیدتر و با بیان جدیدتر.

ما سعی می‌کنیم که اصل قضیه بودن ما انسان‌ها باشد. عشق به معنای واقعی‌اش باشد و نه عشق به شخص مؤنث یا عشق بین دو نفر. عشق به معنای عشق به انسانیت و بودن و فرزند و حتی همسر خود. در این رابطه کلی‌تر صحبت کنیم و وارد جزییات نشویم.

من همیشه می‌گویم خیلی‌ها به نقش فرش می‌روند؛ ولی آن را کامل نمی‌بینند. ولی اگر چشم باز کنید و به قول آلمانی‌ها از دید یک پرنده نگاه کنید، تازه می‌توان کل فرش را مشاهده کرد و کل داستان را می‌توانیم درک کنیم.

برای همین سعی می‌کنیم که در شعرها یک مقدار کلی‌تر با قضیه برخورد کنیم. از بودن‌مان و دلیلش که هیچ‌کس هم دلیل آن را نمی داند، سعی می‌کنیم در رابطه با این داستان بیشتر بگوییم.

بیشتر شعرهایتان را به زبان فارسی می‌گویید یا انگلیسی؟

به سه زبان انگلیسی، فارسی و آلمانی. چون من می‌گویم هنرمند - اگر به خودم هنرمند می‌گویم، این از خودخواهی من است - هنر برای یک ملیت نیست؛ برای یک قوم و زبان خاص هم نیست.

وقتی من از چیزی می‌گویم، دوست دارم که انسان‌ها بدانند که من دیدم از داستان چیست. ما دیدمان از داستان چیست و دوست دارم این چیزی را که ما درک کردیم و من درک کردم، به بقیه انسان‌ها هم نشان دهم. شاید آن‌ها هم بتوانند طوری که من زندگی را دیدم، ببینند. برای همین به سه زبان می‌گویم.

ولی شعر من به فارسی است که زبان مادری من است.

بعد آن‌ها را به انگلیسی یا آلمانی ترجمه می‌کنید؟

بله ترجمه می‌کنیم.

مخاطبان خود را محدود نمی‌کنید؟ یعنی مخاطبی که در ایران هست و موزیک شما را دوست دارد، طبعاً شاید نتواند با موزیکی که به زبان آلمانی خوانده می‌شود، ارتباط برقرار کند؟ یا من اشتباه می‌کنم؟

شما اشتباه نمی‌کنید. کسی که موزیک آلمانی من را گوش می‌کند، می‌گوید که من نمی‌فهمم.

ولی جالبی داستان این است که مثلاً در آن زمان من موسیقی‌های فرانسوی مثل «ژان میشل ژار» یا پینک فلوید یا حتی آلمانی مثل «تنجرین دریم» و کل موزیک‌های خارجی گوش می‌کردم. آن زمان من از شعر آن‌ها هیچ چیزی نمی‌فهمیدم؛ ولی موزیک یک تأثیر خاصی روی من می‌گذاشت و پیام خاصی هم به من می‌داد.

شهریار خاتم، خواننده و گیتاریست گروه خاک (عکس: سایت گروه خاک)

به نظر من، اول موزیک است و بعد شعر روی آن می‌آید و آن را تکمیل می‌کند. من برای این‌که می‌توانستم آن را به سه زبان ترجمه کنم، به سه زبان شعر می‌گفتم و همین کار را کردیم.

آن آلبوم هشت آهنگ داشت و سعی کردیم به سه زبان بخوانیم با همان محتوا. مثلاً اگر کسی آهنگ بن‌بست اندیشه را می‌شنود، همان کلام را با آهنگ آلمانی به ملت دادیم.

امیدوارم که در آخر یک خبر خوب هم برای ما از کارهای جدیدتان داشته باشید؛ اگر که کار جدیدی در دست دارید.

این کار خاک، کاری است که شروع شده و خاتمه پیدا نخواهد کرد. ما در حال حاضر کار جدیدی انجام می‌دهیم و به احتمال قوی برمی‌گردیم و یکی دو تا از آهنگ‌های اول‌مان را با سبک و کلام جدیدتر ضبط می‌کنیم.

آلبوم جدید در دست اقدام است؛ اما طول می‌کشد. چون همه‌ی ما، همان طور که خود شما می‌دانید، پولمان را از موزیک در نمی‌آوریم و موزیک سرگرمی (hobby) نیست؛ یک وظیفه جانبی است که من می‌گویم باید آن را انجام دهیم؛ به عنوان کسی که خیال می‌کند هنرمند است یا هنرمند است و این وقت کاملی را که در روز ۲۴ ساعت در دست ماست، نمی‌توانیم آن را به ضبط و تولید آهنگ‌ها بگذاریم. برای همین این کار طول می‌کشد ولی در دست اقدام است.

اسم آن را هم می‌توانید به ما بگویید؟

هنوز سر اسم دعواست؛ ولی به احتمال ۸۰ درصد اسم آلبوم «Oxymoron» باشد؛ یعنی تضادهای درونی یا تضادهای بیانی که ما داریم که البته که من بد می‌توانم به فارسی ترجمه کنم؛ ولی به فکر ترجمه آن به فارسی هستیم.

آن هم به سه زبان است؟

فارسی، آلمانی و انگلیسی.