سی.دی. تازه از آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی

امیدرضا میرصیافی

منوچهر صهبایی، تکنواز ابوا و رهبر ارکستر، به تازگی در مرکز موسیقی هنگام در تهران در برنامه ای با عنوان «خلوت 23 » به ایراد سخنرانی پرداخت. این برنامه توسط گروه موسیقی یارآوا و با همکاری موسسه Aryens و مرکز موسیقی هنگام برگزار شد.

منوچهر صهبایی در بخش نخست این برنامه که به معرفی CD تازه اش، شامل آثاری از مرتضی حنانه، علیرضا مشایخی و حسین یوسف زمانی اختصاص داشت،با شرح مختصری از کارنامه هنری خود، انگیزه خود را از گرد آوری ، بازسازی و اجرای آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی « معرفی آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی به غربی ها » ذکر کرد و افزود: «چندین سال پیش زمانی که در اروپا بودم یکی از آهنگسازان برجسته اروپایی به من گفت مگر ایرانی ها هم به موسیقی غربی گوش می دهند و یا با موسیقی غربی آشنا هستند؟ همین برایم انگیزه شد تا آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی را گرد آوری کنم و در ارکسترهای سمفونیک اروپا اجرا کنم . »

صهبایی در بخش دوم سخنان خود همزمان با مروری بر زندگی نامه هنری مرتضی حنانه به بیان خاطراتی از این هنرمند فقید پرداخت و افزود : « یکی از مشکلات موجود در بخش آموزش موسیقی در ایران که فکر می کنم هنوز هم با آن روبرو هستیم این بود که یک مدرس موسیقی به تدریس سازی می پرداخت که هیچ تخصصی در این زمینه نداشت. من به یاد دارم که وقتی سن کمی داشتم من را برای یادگیری ساز "کر" نزد یک نفر بردند که ترمبون می نواخت . مدتی نزد این ترمبونیست بودم که از اتریش به ایران آمده بود و او هم پس از مدتی از ایران رفت . ان زمان کسانی که می خواستند ساز کر را یاد بگیرند نزد شخصی بنام "هندسی" می رفتند که ترمبونیست ارتش بود و هیچ تخصصی در زمینه ساز کر نداشت. کار به جایی نرسید تا اینکه غلامحسین غریب از مرتضی حنانه خواست که به ما ساز کر بیاموزد.»

صهبایی که اکنون استاد کنسرواتوار موسیقی فورآرلبرگ در اتریش است در مورد خاطرات خود از دوران یادگیری ساز کر نزد زنده یاد مرتضی حنانه گفت : «مرتضی حنانه هم اکثر اوقات نمی آمد و وقتی می آمد دیر می آید. زمانی هم که تدریس می کرد، ساز کر را در دست می گرفت و شروع به نواختن می کرد و صداهای نا هنجار از این ساز در میاورد و پس از مدت کوتاهی می گفت که خسته شدم ! و کلاس را ترک می کرد . در کل طریقه ساز درس دادن حنانه همینگونه بود.»

وی در ادامه افزود : «سرانجام روزی که در حال قدم زدن در راهروی تالار رودکی بودم به یک آقای اتریشی بنام آنتون کادلتس که مدرس ساز ابوآ بود برخورد کردم که بسیار مهربان و خوش برخورد بود . از من خواست که در کلاس او شرکت کنم و من هم چنین کردم . اینگونه بود که من ساز کر را کنار گذاشتم و به فراگیری ساز ابوآ پرداختم آنهم تنها به دلیل رفتار خوب آنتون کادلتس بود چون به عقیده من رفتار یک معلم بسیار موثر است بخصوص زمانی که شاگردان سن کمی داشته باشند.»

صهبایی در بخش دیگری از خاطراتش گفت: «بخاطر دارم که جشن تاجگذاری شاه بود و ما در گروه کر خانم باغچه بان بودیم. زحمت زیادی کشیده شد و تمرینات بسیاری داشتیم تا بتوانیم سرود شاهنشاهی را چهار صدایی بخوانیم. یکی از تیمسار های ارتش آمده بود تا اجرای ما را ببیند. هر بار که می خواندیم به مذاقش خوش نمی آمد و می گفت که خارج می خوانید! می هم با خود می گفتیم این تیمسار عجب هوشی دارد. بار آخر به پیشنهاد یکی از خوانندگان کر قرار شد که یک صدایی بخوانیم. وقتی این سرود را بصورت یک صدایی اجرا کردیم، این تیمسار به وجد آمد و ما را تحسین کرد و گفت این همان چیزی است که من می خواهم!»

منوچهر صهبایی سپس به خواندن نوشته حسین یوسف زمانی درباره چگونگی آفرینش «سوگ سهراب» که در آبان ماه سال 1369 آنرا خلق کرده پرداخت . این اثر نخستین بار توسط ارکستر سمفونیک تهران در سال 1374 اجرا شد و اکنون منوچهر صهبایی آنرا با ارکستر فیلارمونیک پلودیو اجرا کرده است .

صهبایی افزود : «زمانی که حسین یوسف زمانی پارتیتور سوگ سهراب را به من داد تصمیم گرفتم که آنرا با ارکستر سمفونیک تهران اجرا کنم ولی این موضوع با بی مهری مسئولان آن زمان ارکستر سمفونیک مواجه شد. همان زمان من به جناب یوسف زمانی گفتم که من این اثر را با ارکستر اجرا می کنم. هم در اروپا اجرا خواهم کرد و هم بر روی سی دی ضبط خواهم کرد . در نهایت پس ار کش و قوسهای فراوان توانستم این اثر را با ارکستر سمفونیک تهران اجرا کنم که بسیار از آن استقبال شد هر چند که همین موضوع سبب شد که من مجبور شوم ارتباط چند ساله خودم را با ارکستر سمفونیک قطع کنم .»

سی تازه ای که از آثار آهنگسازان ایرانی به رهبری منوچهر صهبایی انتشار یافته دربرگیرنده چهار کار به نام های «هزار دستان» (بر اساس ملودی از مرتضی نی داوود) از زنده یاد مرتضی حنانه، «نگاهی به گذشته شماره 3» و «تناقض شماره 2» از علیرضا مشایخی ، و «سوگ سهراب» از حسین یوسف زمانی است. قرار است در آینده ای نزدیک سی دی دیگری از آثار حسین ناصحی ، محمد تقی مسعودیه و علیرضا مشایخی منتشر شود .