نگاهی نو به درمان بیماری‌های قلبی

ایرج ادیب‌زاده

پژوهش‌ها و اکتشافات علمی - پزشکی یک پزشک جوان ایرانی و تیم همراه او در فرانسه، امیدهایی برای بیماران قلبی به‌وجود آورده و نام او را در مجلات علمی فرانسه و محافل علمی پزشکی مطرح ساخته است.

در گفت‌گوی ویژه‌ با زمانه، تبسم مجلسی سیمون از تخصص خود، فارماکولوژی می‌گوید که باعث شده به‌عنوان مشاور دولتی فرانسه در امور انتخاب و مجوز داروها انتخاب شود:

فارماکولوژی یک تخصص پزشکی است. کار ما این است که بفهمیم اثر دارو بر مریض‌ها و حتی قبل از این‌که آدم مریض شود چیست. زیرا دارو می‌تواند اثرات خوب و بد داشته باشد.

کار من این است که اثر دارو را بدانم و این‌که داروها چگونه در بدن کار می‌کنند. دارو‌سازی، کار لابراتوارهای دارو است ولی برای این‌که هر دارویی وارد کشوری شود، یک جامعه‌ی دولتی وجود دارد که در فرانسه اسم آن اف سپس در اروپا ینییه و در آمریکا او دی یف است.

کار این گروه دولتی، این است که تمام پرونده‌ی یک دارو و تمام کارهای تحقیقی‌ای که روی آن شده است را نگاه می‌کنند تا ببینند برای یک جامعه آیا بهتر است که این دارو خریداری و وارد شود یا نشود.

پروفسور تبسم مجلسی سیمون

یک صفحه از روزنامه‌ی لوموند، به معرفی این پژوهش علمی پزشکی، اختصاص یافته است. پروفسور تبسم مجلسی سیمون درباره‌ی این نوشته‌ی روزنامه‌ی لوموند می‌گوید:

روزنامه‌ی لوموند درباره‌ی یکی از تحقیقاتی که من مسئولیت آن را داشتم یک صفحه نوشته بود زیرا این مقاله‌ی تحقیقی در یکی از روزنامه‌های پزشکی به اسم نیوانگلند جورنال آف مدیسین که بزرگ‌ترین مجله‌ی پزشکی در دنیا هست نیز منتشر شده بود.

این تحقیق این روی یک دارو به اسم پلاویکس انجام شده که دومین دارو از نظر فروش در تمام دنیاست و برای رقیق کردن خون بیماران قلبی، کسانی که سکته می‌کنند و یا رگ‌های پایشان گرفته استفاده می‌شود.

تحقیقی که ما انجام دادیم نگاه به یک ژن بود. ژنی که در تمام هسته‌های سلول‌های بدن وجود دارد. بعضی از آدم‌ها، حدود ۳۰ درصد آن‌ها، دو تا ژن‌شان کار نمی‌کند و اثر این دوا نزد آن‌ها صددرصد نیست.

یعنی نزد عده‌ای که ژن‌شان درست کار نمی‌کند اثر دوا خیلی کم‌تر است و به همین دلیل پورسانتاژ مرگ و آنفاکتوس یا سکته‌ی مغزی بعدی تقریباً ۷۰ درصد بیش‌تر از کسانی است که ژن‌شان کار می‌کند.

به نظر این پزشک و متخصص بیماری‌های قلبی برخلاف بسیاری که فکر می‌کنند سرطان بیش‌ترین عامل مرگ و میر بین انسان‌ها است، این بیماری قلبی و سکته است که بیش‌ترین مرگ را بین انسان‌ها همراه دارد.

این نتیجه‌ی آمار است. کافی است آدم بداند دلیل مرگ آدم‌ها در یک کشور چیست و بعد در کامپیوتر بگردد تا ببیند چند درصد از آدم‌ها از چه مریضی‌ای می‌میرند؟ تمام کشورهای پیشرفته که آمار درستی از دلیل مرگ دارند، نشان می‌دهند که مرض‌های قلبی اولین دلیل مرگ آدم‌ها است. مخصوصاً دلیل مرگ ۵۴ درصد از زنان، مرض قلبی است. در حالی که اگر تمام دلایل مختلف سرطان را جمع بزنیم کم‌تر از ۲۰ درصد می‌شود.

بیماری‌های قلبی برخلاف بسیاری که فکر می‌کنند سرطان بیش‌ترین عامل مرگ و میر بین انسان‌ها است، این بیماری قلبی و سکته است که بیش‌ترین مرگ را بین انسان‌ها همراه دارد

در فرانسه ۵۰ درصد زنان در اثر بیماری‌های قلبی جان‌شان را از دست می‌دهند.

بله، فقط برای این‌که آماری بدهم برای کسانی که کم‌تر این را می‌دانند، مثلاً در فرانسه حدود ۲۵ درصد از سرطان سینه فوت می‌کنند. در حالی که ۵۰ درصد زنان از مرض قلبی فوت می‌کنند.

چرا آدم فکر می‌کند بیش‌تر مرگ‌ومیرها از سرطان است؟ زیرا اولاً زنان از سرطان بیش‌تر می‌ترسند تا مرض قلبی. زیرا در فکر آدم‌ها این‌طور جا افتاده که سرطان مرضی خطرناک و دردناک است، در حالی که مرض قلبی، مرض مهمی نیست. آدم روزی می‌خوابد، اما فردای آن بیدار نمی‌شود چون سکته کرده است. یعنی فکر می‌کنند مرگ از مرض قلبی دردناک نیست در حالی که این اشتباه است.

دلیل دومش این است که در زنان مرض قلبی قبل از دوره‌ی یائسگی خیلی کم است ولی بعد از یائسگی به‌صورت شدید و فوری بالا می‌رود. به‌طوری که ده سال پس از یائسگی تعداد مرض قلبی در زنان به همان اندازه است که نزد مردان است.

عکس‌ها از ایرج ادیب‌زاده

پلاویکس دومین داروی پرفروش دنیا ویژه‌ی بیماران قلبی است و نزد برخی از بیماران کاربردی ندارد.

پلاویکس الآن از نظر فروش دومین دارو است زیرا سکته‌ی قلبی و مغزی در همه‌ی دنیا زیاد است و این دارو اثر بسیار خوبی دارد. به‌همین دلیل پزشکان در همه‌جای دنیا این دارو را تجویز می‌کنند.

چه عواملی باعث بیماری‌های قلبی می‌شود؟

سوال خیلی خوبی است. وقتی آدم می‌گوید ۵۰ درصد آدم‌ها از مرض قلب وگرفتگی رگ می‌میرند خیلی ترسناک است. ولی اگر آدم بگوید تا ۹۰ درصد می‌توان از این مرض جلوگیری کرد آن‌وقت فکر می‌کنم خبر خوبی برای کسانی باشد که این گفت‌وگو را می‌خوانند. اولین دلیل این مرض سیگار است.

زنی که دو تا چهار سیگار در روز بکشد، ریسک مرض قلبی او ضربدر چهار و مرگ از این مرض ضربدر دو است. در حالی که این کار به‌نسبت ساده‌ای است که به خانم‌ها و آقایانی که خواننده ی این گفت‌وگو هستند بگوییم: یک این‌که تا جایی که ممکن است سیگار نکشند.

دوم این‌که اگر سیگار می‌کشند، فوری مصرف آن را قطع کنند. چرا آن را قطع کنند؟ چون حتی اگر ۳۰ سال سیگار کشیده باشند، تحقیقات نشان داده که اگر مصرف آن را قطع کنند بعد از پنج سال ریسک آن ۲۵ درصد پایین می‌آید.

ولی برای این‌که به ریسک کسی که هیچ‌وقت سیگار نکشیده است برسیم، ۲۰ سال باید صبر کرد. به‌جز سیگار کشیدن، مورد بعدی ورزش است. کافی است آدم نیم ساعت در روز ورزش کند تا ریسک مرض قلبی‌اش ۵۰ درصد پایین بیاید. چیز ساده‌ای است.

لازم نیست آدم حتماً به سالن ورزش برود. کافی است نیم ساعت در روز راه برود. به‌جای این‌که آسانسور سوار شود، از پله‌ها استفاده کند. راه‌پیمایی به صورتی که نیم‌ساعت به طور مداوم راه برود خیلی مهم است. این، کار مشکلی نیست ولی مهم است که هر روز انجام شود.

به‌جز راه رفتن، غذا خوردن خیلی مهم است. این که فرد چربی و گوشت قرمز کم‌تر بخورد، بیش‌تر ماهی، مرغ، سبزیجات و میوه بخورد مهم است. فشار خون، ریسک بالایی برای مرض قلبی و سکته‌ی مغزی است. آدم باید فشار خونش را مرتب چک کند و اگر دید مشکل دارد مرتب دوا بخورد و آن را قطع نکند.

بازهم برای تنظیم فشار خون راه رفتن کمک خوبی است. عامل بعدی مرض قند است. یک مشکل بزرگ مرض قند، چاقی است. چاقی باز هم به غذا خوردن و ورزش کردن بستگی دارد.

یعنی همه‌ی این فاکتورها به هم مربوط است. آدم با مقداری دیسیپلین در زندگی می‌تواند خیلی از این ریسک را کم کند. در خیلی از مریضی‌های دیگر، انسان این شانس را ندارد که با چیزهای خیلی کوچک بتواند ریسک را کم کند، اما برای مرض قلبی این شانس بیش‌تر هست.

چاقی یکی از عوامل بیماری‌های قلبی است، اما به چه کسی چاق می‌گویند؟

امروز خیلی ساده است که آدم بداند چاق هست یا نیست. به این صورت که یک متر بردارد و دور ناف خود را اندازه بگیرد. اگر خانم هستید و دور کمرتان به ۸۸ می‌رسد، یعنی چاق هستید. اگر مرد هستید این عدد به ۱۰۲ سانتیمتر می‌رسد.

البته اگر اندازه‌ی کمر شما ۸۷ بود اصلاً به این معنی نیست که هیچ ریسک این بیماری را ندارید.

هرچه‌قدر کمتر باشد بهتر است. یعنی برای یک زن می‌گویند کمتر از ۷۰ بهترین است. عامل دیگری که خیلی مهم است ژنتیک است.

دو مورد را آدم نمی‌تواند کاری کند. یکی سن است که هرچه آدم سنش بالاتر می‌رود ریسک این که مریض بشوذ نیز بیش‌تر می‌شود. دیگری ژنتیک است.

اگر در فامیل‌ شما سکته و مرض قلبی زیاد است، خطر این که متاسفانه خودتان نیز این مرض را بگیرید بیش‌تر است. ولی این دلیل نمی‌شود که اگر در خانواده‌ای ژن این بیماری وجود دارد، از خود فرد هیچ کاری برنیاید.

خیلی کارها بستگی به خود آدم دارد. دیسیپلین زندگی خیلی کمک می‌کند که آدم ریسک این بیماری را پایین بیاورد. سیگار نکشیدن، راه رفتن به مدت نیم ساعت در روز و درست غذا خوردن بسیار مهم است.