طارق رمضان، مسلمانی متجدد یا گرگ در لباس میش

فروغ .ن. تمیمی

هفته پیش طارق رمضان،Tariq Ramadan فیلسوف و محقق مسلمان مصری ـ سویسی که مشاور شهرداری روتردام و استاد دانشگاه اراسموس در این شهر بود، از سمت‌های خود در هلند برکنار شد. ریک خراس هف Rik Grashoff قانون‌گذار و عضو شورای رهبری شهرداری روتردام از حزب چپ‌های سبز با اعلام این خبر، علت برکناری آقای رمضان را همکاری با پرس تی وی، دانست.

موضوع همکاری رمضان با تلویزیون ایرانی، اولین بار توسط دو نفر از اعضای حزب دموکرات مسیحی مطرح شده بود. تلویزیونی که از سال ۲۰۰۷ در لندن شروع به کار کرده و بیشتر هزینه‌های آن توسط دولت ایران پرداخت می‌شود. شورای رهبری شهر در روتردام، رمضان را به اتهام همکاری با دولتی که شهروندان خود را سرکوب و شکنجه می‌کند، از کار بر کنار کرده است.

طارق رمضان ۴۶ ساله به عنوان نویسنده و استاد دانشگاه در اروپا از شهرت و اعتبار قابل توجهی برخورداراست. او به عنوان پژوهشگر در زمینه ادبیات فرانسه، تاریخ اسلام و نیچه‌شناس، کتاب‌های متعددی منتشر کرده و در حال حاضر استاد دانشگاه آکسفورد و مشاور دولت بریتانیا در امور مهاجرت است.

رمضان، مهمترین و پر‌خواننده‌ترین نویسنده فرانسه زبان مسلمان در بلژیک و فرانسه است. و با نوشتن مقالات متعدد، اجرای صدها سخنرانی و برنامه تلویزیونی خواهان ایجاد دیالوگ میان اقلیت مسلمان ساکن در غرب و اکثریت شهروندان است. به عقیده او مسلمانان مهاجر و اروپاییان می‌توانند با تفاهم و احترام متقابل به ارزش‌های دینی و فرهنگی خود در کنار یکدیگر در آرامش و صلح زندگی کنند.

رمضان از مسلمانان اروپا می‌خواهد که خود را اول اروپایی و بعد مسلمان بدانند و بر این باور است که فرهنگ اسلامی قابلیت تطبیق و سازگاری با ارزش‌های مدرن را دارد. او می‌گوید مسلمانان باید با شرکت همه جانبه در زندگی اجتماعی، احترام به قوانین و فرهنگ دموکراتیک زمینه پیشرفت و درونی شدن فرهنگ تجدد را در جوامع اسلامی کشورهای این قاره فراهم کنند. رمضان اعتقاد دارد که دموکراتیزه شدن فرهنگ اسلامی در غرب، تأثیر مهمی بر جهان اسلام در کلیت خود خواهد گذاشت.

رمضان در روتردام با برپایی جلسات درس، بحث و گفت و گو برای ایجاد دیالوگ میان شهروندان با پیشینه اسلامی و غیر اسلامی فعالیت داشت. در زبان هلندی از او اصطلاحاً به عنوان «‌پلی که پیوند فرهنگ‌ها با یکدیگر را ممکن می‌کند» نام می‌برند. در ماه مارس امسال هم نماینده حزب سوسیالیست‌ها در پارلمان هلند با طرح دوپهلو بودن نظرات طارق رمضان در مورد همجنسگرایان خواهان عزل او شده بود. اما شورای شهر روتردام پس از تحقیق این ادعا را بی‌اساس خوانده و حاضر به کنار گذاشتن طارق رمضان نشده بود. رمضان به مدت دوسال مشاور شهرداری روتردام در امور اینتگریشن و مهاجران مسلمان بود.

طارق رمضان

همکاری طارق رمضان با پرس‌تی‌وی در لندن از بهار امسال شروع شده و او در برنامه هفتگی خود که اسلام و زندگی نام دارد، به بررسی مسائل گوناگون از جمله فلسفه، اسلام و دموکراسی، نزاع میان شیعه وسنی در عراق، هنر، مسائل زنان و غیره پرداخته است.

او در مقاله‌ای که در اعتراض به برکناری خود در تاریخ ۱۹ آگوست در روزنامه هلندی NRC منتشر کرده، می‌نویسد که تصمیمش مبنی بر همکاری با تلویزیون ایرانی در لندن با مطالعه و دقت انجام شده است. و تنها به شرط آزادی همه جانبه برای خود و همکارانش، پیشنهاد کار برای این رسانه را پذیرفته است.

در برنامه هفتگی او متخصصان معروف مسلمان، سکولار، مسیحی و یهودی شرکت کرده‌اند. رمضان خواهان ایجاد دیالوگ و تبادل نظر میان متفکران متعلق به نحله‌های فکری گوناگون است. رمضان می‌گوید که همکاری او با این تلویزیون به معنای موافق بودن با سیاست‌های دولت ایران نیست و او بارها به نقض حقوق بشر در ایران اعتراض کرده است.

در این مقاله او یاد‌آور می‌شود که به‌خاطر اعتراضاتش به نقض حقوق بشر در مصر، سوریه، عربستان سعودی، ترکیه و لیبی حق مسافرت به این کشورها را ندارد. و به علاوه ویزای او به آمریکا به خاطر اعتراضش به اشغال عراق و جنگ در افغانستان لغو شده است.

رمضان عزل خود را عملی خلاف قانون می‌داند و می‌گوید که روابط تجاری و سیاسی دولت هلند نیز با دولت ایران پس از وقایع اخیر متوقف نشده است. او اسلام‌ستیزی و سیاست ایجاد ترس از مسلمانان در هلند را محکوم کرده و برکناری خود از سمت‌هایش یک رسوایی برای جامعه دموکراتیک در هلند می داند و در این مورد به دادگستری هلند شکایت کرده است.

خیرت ویلدرز، رهبر حزب آزادی، اسلام و مسلمانان را دشمن شماره یک دموکراسی در اروپا و هلند می‌داند. ویلدرز پوپولیستی است که با تبلیغات اغراق‌آمیز در ایجاد ترس و وحشت عمومی از ازدیاد جمعیت مسلمان در اروپا نقش مهمی به عهده دارد. در حالی که تنها پنج درصد جمعیت در اروپا مسلمان است. نظرات افراطی ویلدرز علیه اسلام تا کنون سر و صدای زیادی به پا کرده است. او با مقایسه کتاب «نبرد من» آدولف هیتلر با «قرآن»، خواهان ممنوع کردن انتشار کتاب مقدس مسلمانان در هلند است! دست راستی‌های افراطی در هلند، تاریق رمضان را گرگ در لباس میش می‌نامند.

اما اخراج طارق رمضان واکنش‌های موافق و مخالف زیادی را در رسانه‌های هلندی به دنبال داشت. در روزهای اخیر ده‌ها مطلب در این مورد منتشر شده است. یکی از مخالفان رمضان، افشین ایلیان استاد ایرانی دانشگاه آمستردام است که در مقاله خود رمضان را به همکاری با تلویزیونی که توسط احمدی‌نژاد افتتاح شده متهم می‌کند. او هیچ اشاره‌ای به محتوایی برنامه‌های تلویزیونی رمضان نمی‌کند. و او را تنها به دلیل مسلمان بودن و ندانستن زبان هلندی فاقد صلاحیت لازم در امور مهاجرین و کار در هلند می‌داند.

از آن سو، ایان بوروما Ian Buruma در مقاله‌اش در NRS در بیست وچهار آگوست در دفاع از رمضان نوشت که طارق رمضان هرگز در پی تأسیس احزاب و یا دولت اسلامی نبوده و تمام تلاش روشنفکرانه‌اش در ایجاد دیالوگ میان شهروندان مسلمان و غیر مسلمان در اروپا است. بوروما می‌گوید، رمضان، خواهان پیشرفت فرهنگ مدرن و دموکراتیک در میان مسلمانان است.

بوروما ترس از رشد اسلام در اروپا، و رواج جرم وجنایت میان جوانان مراکشی الاصل هلندی را از دلایل اسلام ستیزی در هلند می‌داند. به عقیده او پانزده درصد مردم در اروپا به راست افراطی رأی می‌دهند. برطبق آخرین بررسی‌ها‌، چهل درصد مردم در هلند در حال حاضر با عقاید خیرت ویلدرز موافق هستند. اما او تأ‌کید می‌کند که این مسأله به معنای آن نیست که این چهل درصد حتماً در انتخابات آینده به ویلدرز رای خواهند داد.

جمعی از محققین، اساتید دانشگاه و ژورنالیست‌های هلندی (‌از جمله سه ایرانی پژوهشگر مقیم هلند) در مقاله دیگری در روزنامه مردم به تاریخ ۲۱ آگوست برکناری رمضان را محکوم کرده و خواهان بازگشت او به کارش شدند.