چرا مردان «مزدک» می‌شوند

ونداد زمانی

گزارش اول ما درباره پدیده «مزدک» یا به عبارتی «مردان زن در کانادا» معطوف شده بود به تصدیق و گواهی این امر که این شیوه مهاجرتی این روزها به طرز کمابیش فراگیری در بین خانواده‌های مهاجر ایرانی‌ تجربه می‌شود. این بار ضمن تأکید بیشتر درباره مردانی که به این شیوه مهاجرتی مبادرت ورزیده‌اند، تلاشمان را به کمک خانم دکتر محبی معطوف می‌‌کنیم به جنبه‌های آسیب‌‌شناسانه پدیده مزدک و همین‌طور باز هم نظرات دوستان ساکن در خارج از کشور را از ایشان جویا می‌شویم.

امیر، یکی از مردان ایرانی‌ که خانواده‌اش را در تورنتو اسکان داده است، زندگی‌اش را این‌گونه توصیف می‌کند: «ما آمدیم و مدتی‌ این‌جا ماندیم و دیدیم این‌جا خصوصاً برای آینده من جای خوبی‌ نیست. یک خانه‌ای خریدیم و خانم و بچه‌ها این‌جا ماندند و من گاهی‌ می‌روم و بر می‌گردم. طبیعت شغل من اصلاً متناسب این‌جا نیست و بگذارید این‌طور بگویم که در داخل کشور بسیار راحت‌تر پول به دست می‌آید.»

او ادامه می‌دهد: «من دوستی دارم که گهگاهی به ترکیه می‌رود و جنس می‌آورد و خود من هم به کشورهای همسایه یا تایلند سفر می‌کنم و جنس وارد کشور می‌کنم و این از این بابت که ما توی این روند جا افتاده‌ایم، برای ما خوب است.»

حمید که در خیابان یانگ تورونتو آرایشگر است، می‌گوید: «با توجه به این موضوع که خیلی از دوستان در حالی به کانادا مهاجرت می‌کنند که به را و رسم و زبان هیچ آشنایی ندارند و تا بخواهند اینجا جا بیفتند سالیان بسیاری طول می‌کشد؛ و خب بعضی مواقع شرایط انسان‌ها اجازه صرف این همه زمان را به ایشان نمی‌دهد؛ ترجیحاً برمی‌گردند به جایی که آمده‌اند تا کسب و کارشان را ادامه بدهند و در این شرایط البته ترجیح می‌دهند که خانواده این‌جا باقی بماند»

آقایی میانسال از تورونتو این‌طور می‌گوید: «بله من تعدادی را می‌شناسم اما نمی‌توانم اسم ببرم. الآن چهار نفر از دوست‌های من ایران هستند و خانم‌هایشان این‌جا زندگی می‌کنند. البته می‌دانم که یکی‌شان همسر دوم دارد. خب اگر پول نباشد بچه‌ها نمی‌توانند زندگی کنند. اکثر آدمهایی را که من در این وضعیت می‌شناسم کسانی هستند که این‌جا کاری نتوانسته‌اند بکنند و سرمایه‌ایی را که داشته‌اند، از دست داده‌اند.»

او این‌گونه ادامه می‌دهد: «در هرصورت به نظر من چیز عجیبی نیست چون تأمین زندگی‌ باید بکنند و آقا آن‌جا کاری دارند، کارخانه‌ایی دارند، کارگاهی دارند. در ضمن آن‌جا یک «خانوم کوچیکی» هست که سرشان آن‌جا گرم باشد که این احتمال هم اکثراً هست.»

بر‌می‌گردیم به امیر که خانواده‌اش در تورنتو دور از او زندگی می‌کنند:
«نیازهای انسانی‌مان را به هر حال با سفرهایی به ترکیه یا به کشورهای همسایه مثلاً قزاقستان یا تاجیکستان برطرف می‌کنیم؛ یا به هر حال یک جوری خودمان را نگه می‌داریم. در عین حال، آن قدر به کار و این مسائل مشغولیم که کار هر از ماه و این مسائل نیست. خوب هر از گاهی‌ به آن‌جا می‌رویم و سالی‌ دو سه بار هم به این‌جا می‌آییم. ولی‌ خوب بیشتر برای من آینده بچه‌ها مهم است تا لذت خودمان.»

حمید هم این‌طور ادامه می‌دهد: «به هر حال این خوب هست که مردم چشمش‌هایشان را یک مقدار بیشتر باز کنند و طبیعتا عادل باشن برای خانمهایشان هم لااقل و اگرکه معتقد به سکس آزادند و به زعم‌شان خوب است؛ برای خانم‌هایشان هم بنا بر این خوب است.»

او اضافه می‌کند: «در واقع اگر مرگ خوب است، فقط برای همسایه خوب نیست. اگر تساوی حقوق بشر را بخواهید در نظر بگیرید، ولی‌ من فکر می‌کنم بسیاری از آقایان در ایران - جسارت نباشد به برخی دوستان - خوشگذرانی‌هایشان را دارند که این خیلی ظلم است به خانم‌ها؛ و اگر همان مجازات‌هایی که برای خانم‌ها گذاشته‌اند، برای آقایان هم در نظر بگیرند، مسأله خیلی متفاوت‌تر خواهد شد.»

خانم دکتر محبی نیز در این باره می‌گوید: «بسیاری از این افراد، به خصوص مادر، به دلیل این‌که از این پس نقش پدر و نقش مادر را هم‌زمان باید به دوش بکشد، تا مدت زمان محدودی قادر خواهد بود که زیر فشار این دو نقش باشد و مسلماً آینده خوبی‌ را برای این روند نمی‌توان پیش‌بینی‌ کرد.»

او اضافه می‌کند: «مرد در کشور مبدأ احساس می‌کند که می‌تواند به امضایی که در پای قرارداد زناشویی‌اش بسته، متعهد نباشد و برای سرگرم کردن خودش، تن به یک ارتباط غیر زناشویی بدهد. زن هم امکان دارد در این‌جا مورد وسوسه پیشنهادهایی قرار بگیرد. بنا بر این یکی‌ دیگر از پیامدهای این سیستم زندگی‌ «مزدکی» این است که خانواده‌هایی‌ را که پایه‌های متزلزل دارند، از نظر آماری بیشتر مورد آسیب قرار بدهد. اما در مقام مقایسه باید متوجه باشیم که طی این شرایط آسیب‌ها و جراحت‌های وارد شده به زن بسیار بیشتر از مرد است.»

دکتر محبی درباره جنبه‌های فیزیولوژیک این بحث هم می‌گوید: «از دید روان‌شناسانه بگویم، از منظر سکسولوژی، تماس بدنی به عنوان مهم‌ترین رفتار عامل ایجاد امنیت و احساس آرامش بین افراد است و زمانی‌ که افراد بنا به دلیلی مجبور باشند که از هم فاصله بگیرند، این نیاز تأمین نمی‌شود. مسلماً پوست به عنوان بزرگ‌ترین ارگان جنسی‌ وقتی‌ در معرض تماس نباشد، وقتی‌ که فرایند در آغوش گرفتن مقدور نباشد، هورمون‌هایی که در بدن متعاقب تماس بدنی بیش از ۲۰ ثانیه ترشح می‌شوند و در ایجاد حس تعلق و دل‌بستگی مؤثر هستند که البته همین‌ها متعاقباً تماس جنسی را‌ هم سبب می‌شوند، در غیاب این‌ها خواهیم دید که طی این شرایط رابطه در معرض آسیب بسیار جدی از منظر جنسی و نتیجتاً عاطفی قرار خواهد گرفت.»