و اما سیاسی‌ها هم سبزه‌شان را گره زدند

مریم محمدی

پنجشنبه سیزدهمین، روز از آغاز سال جدید شمسی و روز اجرای سنت سیزده‏بدر است.
برنامه‏ی «روی خط زمانه» نیز برای این‌که با این روز هم‏ساز شود، با فعالان سیاسی، اجتماعی، و مدنی در ارتباط با سیزده‌بدر گفت‌وگو می‌کند.

در تمام سال از این فعالان پیرامون فعالیت‏های‌شان می‌پرسیدم، اما این بار با آن‌ها تماس گرفتم و پرسیدم که هر کدام کجایند، چه می‏کنند و آیا مراسم سیزده نوروز را به‏جا می‏آورند یا خیر؟

اولین تماس من با آقای غلامحسین کرباسچی، معروف‏ترین شهردار تهران، دبیر کل «حزب کارگزاران سازندگی» و قائم‏مقام آقای مهدی کروبی در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری هستند.

آقای کرباسچی و خانواده به سیزده‏بدر نرفته‏اند:

نه هیچ‏کدام، ما در خانه هستیم.

چرا نمی‏روید، آقای کرباسچی؟

خُب، نرفتیم دیگر. چرا ندارد. مگر واجب است که برویم؟ شما رفتید؟

خیر، من سرکار هستم، نمی‏‏توانم.

خُب دیگر، حالا فکر کنید ما هم سرکار هستیم (با خنده).

ولی، شما که سرکار نیستید.

بازجویی که نمی‏کنید (با خنده)، بالاخره سوال می‏کنید که چرا نرفتید، می‏گوییم نرفتیم.

این به معنای مخالفت با سنت‏هایی مثل سیزده بدر است؟ یا…

نمی‏دانم مخالفت است یا موافقت. حالا بالاخره نرفتیم. ببخشید شما، خیلی زحمت شد. نه، ما فعلا در خانه هستیم. قدری این‏جا کار داشتیم. مثل شما که در آن اداره کار دارید، ما هم در خانه کار داریم.

سیزده‌بدر در تهران - عکس‌ها از فارس

با خانم اعظم طالقانی، فرزند آیت‏الله طالقانی و دبیرکل «جمعیت زنان انقلاب اسلامی» صحبت می‏کنم. ایشان در جاده هستند:

من در جاده هستم، دارم می‏رم به طرف فشم.

سیزده بدر را در فشم برگزار می‏کنید؟

یکی از اقوام آن‏جاست و گفته است که به آن‏جا بروم.

یعنی، به مناسبت سیزده بدر، دیگر؟

آره‏، می‌شود گفت. ولی خُب از صبح نتوانستیم جایی برویم.

سبزه هم با خودتان می‏برید؟

والله، امسال من سبزه سبز نکردم.

چرا؟ خانم طالقانی؟

چون در خانه داشتم. احتیاجی نبود. همه جا سبز است الحمدالله، مردم این‏قدر بیرون هستند، نمی‏دانید چه خبر است.

شما هم سیزده بدر می‏روید و هم دیدار دوستان و آشنایان؟

بالاخره از فرصت استفاده می‏کنیم، می‏رویم.

فکر می‏کنید، سنت‏هایی مثل نوروز و سیزده‌بدر، در زندگی ما چه جایی دارند؟

به هرحال، روزی است که مردم همه، گروه گروه جمع می‏شوند. همین که می‏نشینند، با هم صحبت می‏کنند، مقداری فارغ از هیاهوی زندگی هستند، خود این‏ها به مردم انرژی می‏دهد. خیلی انرژی مثبت دارد.

آقای عزت‏الله سحابی، چهره‏ی سرشناس ملی مذهبی، امروز چه می‏‏کنند؟

خانم، من از صبح تا حالا در منزل هستم. حالا هم خدمت آقای مهندس امیرانتظام هستیم. ایشان هم دارند خاطراتشان را می‏گویند و ما استفاده می‏کنیم.

پس سیزده نوروز را در طبیعت به سر نمی‏برید؟

خیر، ما معمولاً نمی‏رویم. سال‏های دیگر هم نمی‏رفتیم.

پس تکلیف سبزه چه می‏شود؟

(می‏خندد) سبزه را هیچ دیگر، انداختیم دور. تشریفات‏هایی که مردم انجام می‏دهند، ما خیلی اجرا نمی‏کنیم.

پس سنت‏ها چه جایی دارند؟

ما، دیگر یک خرده پیر شده‏ایم و از سنت‏ها گذشتیم.

به تلفن آقای عمادالدین باقی زنگ می‏زنم، خانم باقی گوشی را می‏گیرند:

نه، نه، بیرون نرفتیم.

چرا؟ می‏توانم بپرسم؟

خُب، خیلی شلوغ است. سیزده بدر مقداری بیرون رفتن سخت است.

پس تکلیف سبزه چه می‏شود؟

(می‏خندد) ما سبزه‏های‌مان را گره زده‏ایم. موفق هم شده‏ایم دیگر (می‏خندد).

سبزه‏ای که باید به آب بیاندازید، چه می‏شود؟

آن را آخرشب با بچه‏ها، می‏رویم دوری می‏زنیم و به آب می‏اندازیم.

آقای امیر محبیان، از اعضای موسس حزب «نواندیشان ایران اسلامی» و سرپرست «خبرگزاری آریا» و از نویسندگان روزنامه‏ی «رسالت». ایشان اساساً در سفر نوروزی بودند و امروز هم در طبیعت:

بله، تهران نیستم، اصلا.

ولی سیزده را در هر حال، برگزار می‏کنید. حتا اگر تهران باشید؟

بله، همیشه.

اساساً این سنت‏ها را چگونه می‏بینید؟ چه جایی در زندگی ما دارند؟

سنت‏ها بخشی از هویت یک ملت است. باید آن‏ها را رعایت کرد (آن‏هایی که مثبت است)، آن‏هایی را که منفی است، اصلاح کرد.

ولی سیزده بدر یا امثالهم، به دور از باورهای خرافی‏اش، اصل آن پناه آوردن به طبیعت و روز طبیعت است و به نظر من، بسیار ارزش‏مند است.

بانوی صلح ایران، شیرین عبادی، سیزده‏بدر را چه می‏کند و در کجاست؟

سیزده بدر، مثل بسیاری از هم‏وطنان‏ام با تعدادی از دوستان، آمده‏ایم بیرون از شهر. جای شما خالی، هوای بسیار خوبی است، آفتاب درخشانی و دوستان موافق. جای همگی خالی.

دوستان همه با خود، سبزه‏ی نوروز دارند؟

بعضی‏ها آورده‏اند، بعضی‏ها خیر.

شما، پس این سنت را هر ساله اجرا می‏کنید؟

بله‏، بله، برای این که ما ایرانی هستیم و ایران زنده است به فرهنگ آن و یکی از نمادهای فرهنگی ما، نوروز و مراسم نوروزی، از جمله سیزده‏بدر است.

در هر شرایطی، سعی می‏کنم نمادهای نوروز را گرامی بدارم و با وجود مشغله‏ی فراوانی که داشتم، آمدم به سیزده‏بدر.

برای سیزده‏بدر، به کجا آمده‏اید؟

باغچه‏ای داریم، آن‏جا هستیم. دوستان هم لطف کرده‏اند و آمده‏اند. جای شما خالی و سبز.

اما، ایرانیان در خارج از کشور، امروز چه می‏کنند؟ بازهم به سراغ چهره‏هایی رفتم که در طی سال، گفت‏گوی من با آنان، پیرامون مسایل سیاسی، اجتماعی، حقوقی و بسیاری اوقات، ناخوشایند بوده است.

اولین نفر، بازهم از خانواده‏ی حقوق بشر، همکار و همراه خانم شیرین عبادی، آقای عبدالکریم لاهیجی هستند. در پاریس:

با همسرم رفتیم، سیزده را در پارکی که نزدیک خانه است، به‏در کردیم. الان هم می‏رویم دنبال پسرمان، که او را هم ببریم، گشتی بزند.

چون می‏دانید که این‏جا، مثل ایران نیست که سیزده‏بدر تعطیل باشد. بنابراین بچه‏هایی که مدرسه دارند، باید مدرسه را بروند.

خوشبختانه، امروز همسرم کار نمی‏کرد. خود من هم که یک سال است بازنشسته شده‏ام. بنابراین رفتیم پارک. الان هم پسرمان را برمی‏داریم، گشتی می‏‏زنیم و برمی‏گردیم خانه. که سیزده‏مان این‏جوری به‏در شده باشد. سبزه‏های‏مان را هم امروز ریختیم دور.

آقای ابراهیم نبوی، طنزنویس، ساکن بلژیک که حتماً بسیار هم راجع به سیزده‏بدر نوشته‏اند و خواهند نوشت، در خانه هستند.

آقای نبوی، امروز سیزده‏بدر است. شما سیزده‏تان را به‏در کردید؟

نه.

چرا؟

امروز، ماندم خانه و در اینترنت، در فیس بوک، همین‏طور مشغول سیر آفاق و انفس بودم.

امروز، ولی جای سیر آفاق و انفس در طبیعت است، نه در خانه.

بله، حق با شماست. ولی کاری که من کردم، از حضور شما، کسانی که کلاً سیزده ‏بدر را اختراع و برای ایرانیان سر کردند، از همه‏ی آن‏ها عذر می‏خواهم و امیدوارم که خداوند بر من این گناه را ببخشد.

نحوست امروز، انشاالله که در من نماند و خیلی عذر می‏خواهم که امروز را در فیس بوک بودم و داشتم این‏جا را نگاه می‏کردم. این‏جا، منظورم جای خاصی نیست، بلکه در اینترنت داشتم زندگی می‏کردم.

امیدوارم سال آینده در جایی باشم که بتوانم آن چیزی که گفتید، چی بود، گفتید به‏در کنم؟ سیزده‏‏بدر کنم.

سیزده را به‏در می‏کنند.

نمی‏دانم، این محل‏هایی که می‏گویید، چه‏طوری و کجاست. ولی به‏هرحال، امیدوارم سال دیگر، این کاری را که گفتید، بکنم.

کاری که گفتم، سیزده بدر است، آقای نبوی.

سیزده را به‏در بکنیم، بیرون و انشاالله یک پیکان خیلی خوشگل هم داشته باشیم که سبزه‏مان را روی آن بگذاریم و بیندازیم بیرون.

به‏هرحال امسال، سنت آبا و اجدادی را به‏جا نیاوردید.

از طرف خودم، از آبا و اجداد خودم عذر می‏خواهم و از این که عدسی که در آشپزخانه روییده و اکنون هم بدون این که هیچ بادی بر آن بوزد، کمی هم سرش به سوی پایین خم شده، مثل جوانان وطن که هم‏چون سرو خمید‏ه‏اند، بعضی‏ وقت‏‏ها این‏جوری می‏شوند، من بابت همه‏ی این‏ چیزها عذر می‏خواهم و امیدوارم خداوند مرا ببخشد و دیگر از این به بعد، برویم توی چمن بگردیم.

به آمریکا برویم. آقای منصور فرهنگ، استاد دانشگاه و تحلیل‏‏گر سیاسی:

ما سیزده‏ بدر را با یاد خاطرات کودکی و نوجوانی جشن می‏گیریم. چون بهار هم هست و ما در منطقه‏ای زندگی می‏کنیم که بهار برای‏مان خیلی مهم است، این است که سیزده بدر را لب رودخانه می‏رویم، نگاهی به درخت‏ها می‏کنیم ولی قلب و روحمان در دوران کودکی و نوجوانی است که با اعضای خانواده و دوستان در تهران، نحسی سیزده را به‏در می‏کردیم و آن‏جا جشن می‏گرفتیم.

شما، الان در راه هستید، یا هنوز سیزده‏بدر را آغاز نکرده‏اید؟

چرا، الان به وقت ما ساعت حدود ده و بیست دقیقه‏ی صبح است. یعنی سیزده‏بدر ما شروع شده. در ایران، سیزده بدر در حال تمام شدن است، در این‏جا هنوز مراحل اولیه را می‏گذراند.

گفت‏گوهای دیگری هم داشتم که به علت کیفیت صدا، امکان پخش آن‏ها نیست.

هوا در سراسر ایران، گویا آفتابی و مطبوع بوده است.