هیپنوتیزم درمانی و کاربردهای آن

مژگان کاهن

بر خلاف آنچه اغلب ما فکر می کنیم، هیپنوتیزم هیچ ربط مستقیمی با پدیده‌ی خواب ندارد و به هیچ وجه ما را در حالت خواب نمی برد. بلکه تغییراتی در حوضه ی آگاهی ما ایجاد می کند و باعث می شود توجه ما به یک سری عملکردهای دستگاه روانی مان معطوف شود.

در اینجا لازم می دانم بین هیپنوتیزمی که قبلا استفاده می شد و «هیپنوتیزم درمانی» تفاوت قائل شوم. هیپنوتیزمی که در انتهای قرن نوزدهم توسط فروید جوان و برهیم استفاده می‌شد، اساسش تسلط فرد توسط شخص هیپنوتیزم کننده بود و بیمار نقش منفعلی داشت. «هیپنوتیزم درمانی» که توسط میلتون اریکسون بنیان گذاری شد، اساسش بر یاری فرد در کاوش اعماق درون می‌باشد. تجربه‌ی لایه‌های عمیق ذهن به فرد یاد می‌دهد که گونه ای دیگر با خود ارتباط بر قرار کند. او فرا می گیرد به عملکرد ناخودآگاه ذهنش اعتماد کند. بدین‌گونه قادر می‌شود از قابلیت های درونی اش در جهت تغییر استفاده کند.

باید گفت که اغلب ما در زندگی روزمره مان، تجربه ی این حالت هیپنوتیک را داشته ایم. برای ما لحظاتی پیش می‌آید که چنان غرق در انجام کار و یا فکر کردن به چیزی هستیم که ارتباطمان برای لحظاتی با پدیده هایی که در اطرافمان می گذرد، قطع می شود. تجربه‌ی این حالت هیپنوتیک به ما امکان دسترسی راحت‌تر به توانایی های کشف نشده‌مان را می دهد که یکی از مهم ترینشان، قابلیت خود درمانیست.

بیشتر تئوری های روانشناسی بر این باورند که اغلب مشکلات فردی و ارتباطی ما، ریشه در ناخودآگاه دارند. در ناخودآگاه ما اطلاعاتی ذخیره شده که بسیاری از ابعاد زندگی ما را در کنترل خود دارند. مثال بارز آن، یک سری رفتارها و عادت های غلط خانوادگی و فرهنگی هستند. این عادات، چنان جزو جدایی ناپذیر ما شده اند که در اغلب انتخاب های زندگی مان خود را بر ما تحمیل می کنند. هیپنوتیزم درمانی، ناخودآگاه فرد را دعوت به شکستن این عادت های نادرست و جای‌گزینی آن‌ها با ایده هایی که با ارزش‌های او بیشتر تطابق دارند، می کند. هی‍پنوتیزم درمانی برای مداوا و بهبود ناراحتی‌هایی چون اضطراب، فوبی، افسردگی، مشکلات جنسی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. تجربه نشان داده است، که با یاری از این تکنیک می توان توانایی های فیزیکی، روانی و فکری افراد را افزایش داد. در افرادی که خاطرات وحشتبار گذشته شان (در اثر وقایعی مثل جنگ یا تجاوز) سیستم روحی شان را مختل کرده است، استفاده از هیپنوتیزم درمانی می تواند در بهبودی فرد کمک موثری باشد. این روش در افزایش حافظه ی اشخاص و آماده کردن آن ها برای آزمون های مهم نیز مورد استفاده قرار می گیرد.