رمضان در مالزی و احترام به غیر مسلمان‌ها

ساغر رفیعی

ماه رمضان امسال، هم‌زمان با روزهای پایانی فصل شلوغی (High Season) در مالزی است. خیابان‌های کوالالامپور تقریباً خالی از توریست‌هاست. جز تعداد اندکی که گاهی از عرض خیابان می‌گذرند، بقیه توریست‌ها مالزی را ترک کرده‌اند.

رستورن‌ها و کافه‌ها در طول روز هم‌چنان باز هستند، اما به نسبت ماه‌های گذشته تقریباً بی‌رونقند.

کوالالامپور، پایتخت مدرن مالزی و خیابان بوکیت بینتنگ، در قلب آن، به عنوان منطقه توریستی شهر، چند سالی است در جذب توریست‌ها بسیار موفق عمل کرده است.

توریست‌هایی که به مالزی میِ‌آیند در کلاس‌های مختلفی قراردارند. بسیاری از آن‌هایی که در بوکیت بینتنگ می‌بینید، اگر‌چه با کوله‌پشتی سفر می‌کنند، اما حسابی خرج می‌کنند و هتل‌ها و رستوران‌های گران‌قیمت‌تر را ترجیح می‌دهند و خلاصه این‌که توریست‌های پول‌داری هستند.

به هر حال همه این‌ها از اوایل سپتامبر به آرامی شروع به ترک مالزی می‌کنند. بسیاری‌شان با وجود آزادی‌هایی که در ماه رمضان در مالزی برایشان وجود دارد، ترجیح می‌دهند این روزها را در کشورهای غیر‌مسلمان اطراف بگذرانند.

علاوه بر این عده، تابستان‌های مالزی، پر از عرب‌های حاشیه خلیج فارس است. اما همین عرب‌ها هم که به گمان بسیاری از فروشنده‌های مالایی انگار با بطری‌های نفت‌شان در چمدان‌های بزرگ به این کشور سفر کرده‌اند، در ماه رمضان مالزی را ترک می‌کنند.

روزه‌داران مالیزیایی در مسجد کوالالامپور، نماز جماعت برپا کرده‌اند (عکس: AFP)

یکی از بزرگ‌ترین منابع در‌آمد توریستی مالایی‌ها، عرب‌ها هستند. آن‌ها با جیب‌های پر از پول و همسری پوشیده در حجابی سرتاسر سیاه با چشمانی به غایت زیبا و پنهان در آرایش، در خیابان‌های کوالالامپور قدم می زنند و هر قدر که توریست‌های بک پکر غربی، رستوارن‌های ارزان‌قیمت خیابانی را ترجیح می‌دهند، آن‌ها قدم در رستوران‌های گران‌قیمتی می‌گذارند که منوی نوشیدنی‌های معمولی‌اش از قیمت غذاهای دیگر رستوران‌ها بیشتر است.

حالا خیابان‌های اطراف بوکیت بینتنگ از سلطه توریست‌ها خارج شده، عرب‌ها رفته‌اند و تنها، ساکنان این کشور زیبا باقی مانده‌اند. چینی‌ها، مالایی‌ها و هندی‌هایی که هم‌چنان به دنبال مشتری برای رستوران‌هایشان و یا اتاقک‌ها ماساژشان، به سمت معدود توریست‌های باقی‌مانده می‌آیند.

در کوالالامپور همه چیز در وضعیت پیشین است. ماه رمضان آن‌چنان که باید، حضورش را بر شهر تحمیل نکرده است. اگر نبودن توریست‌ها را فاکتور بگیریم، هیچ نشانه آشکاری از آن نوعی که در ایران می‌بینیم، وجود ندارد تا یادتان بیاورد که ماه رمضان است. حتی از بلند‌گوهای مساجد هم تنها صدای اذانی که در ماه‌های عادی سال به گوش می‌رسد، پخش می‌شود.

مالایی‌ها با سیگار کشیدن، غذا خوردن و نوشیدن‌تان در طول روز کاری ندارند. شما حتی متوجه نخواهید شد که آیا خود آن‌ها روزه هستند یا نه. زندگی هیچ تغییری برای شما نکرده است. البته شاید وجود سه نژاد هندی، چینی و مالایی یکی از دلایل این مسأله باشد.

با این‌که مالزی یک کشور مسلمان است، اما به همان نسبت که مسلمانان در این کشور زندگی می‌کنند، چینی‌ها و هندی‌ها هم با مذهب و آداب و رسوم‌شان آزادند. این کشور از سال‌ها پیش پذیرای دو نژاد چینی و هندی غیر‌مسلمان بوده است و همین مسأله آن‌ها را به پذیرفتن عقیده‌ها، مذاهب و نیایش‌های مختلف عادت داده است.

یکی از قوانین دایمی موجود برای توریست‌ها در کوالالامپور، ممنوعیت نوشیدن مشروبات الکلی در خیابان‌ها، فروشگاه‌ها و اماکنی از این دست است. با این حال، پایتخت مالزی مردمش را برای نوشیدن و خوردن در ماه رمضان، در خیابان یا هر جایی که به آن ملأ عام می‌گویند، آزاد گذاشته است.

زن مسلمانِ مالیزیایی در بازار کوالالامپور (عکس: AFP)

البته این مسأله در شهرهای مختلف مالزی، اندکی متفاوت است. شما در جزیره پیننگ که دومین شهر بزرگ مالزی بعداز کوالالامپور است، هیچ محدودیتی برای نوشیدن حتی مشروبات الکلی ندارید. ساکنان پیننگ، بیشتر از آن‌که مالایی یا هندی باشند، چینی‌اند؛ که فرهنگ خودشان را بر این شهر غالب کرده‌اند.

با این حال در روابط دخترها و پسرهای مسلمان پیننگ، اندک سخت‌گیری‌هایی وجود دارد که بیشتر از طرف خانواده‌ها اعمال می‌شود و همین مسأله، ماه رمضان‌‌های این شهر را تنها برای مسلمانان مالایی سخت‌گیرانه‌تر کرده است.

دختران و پسران جوان مسلمان نمی‌توانند زمان‌شان را در گوشه و کنار پارک‌ها با هم بگذرانند یا دست در دست هم در خیابان‌های اصلی شهر قدم بزنند. آن‌ها در ماه رمضان مجاز نیستند که روزه‌خواری کنند.

اگرچه این مسأله برای ‌دیگر نژادها وجود ندارد، اما پلیس این شهر و بسیاری از شهرهای کوچک مالزی، با این‌گونه روابط، برخوردهایی می‌کنند. با همه این‌ها برخوردهایی که پلیس اندونزی با مردمش دارد بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که ما از برخورد پلیس با مردم در ذهن داریم.

«کلانتون» شهری ساحلی در شمال شرقی مالزی است و آن را یکی از مذهبی‌ترین شهرهای مالزی می‌دانند. معمولاً در کتاب‌های راهنما پیشنهادی برای توریست‌ها برای گذراندن روزهایی در این شهر داده نشده است.

رمضان در این شهر با آداب و رسوم خاص‌تری برگزار می‌شود. اغلب مردم روزه هستند و تعدادی از رستوارن‌ها در طول روز بسته‌اند.

بیشترین جمعیت این شهر را مالایی‌های مسلمان تشکیل می‌دهند و اغلب آن‌ها در طول ماه رمضان روزه دارند.

اگر در روزهای رمضان پایتان به این شهر رسید باید بدانید که برای پیدا کردن رستورانی که نهارتان را سرو کند، با مشکل مواجه خواهید شد. دست کم این‌که با تنوع غذایی که ممکن بود در هر زمان دیگری از سال داشته باشید، مواجه نخواهید شد.

اگرچه نگرانی برایتان وجود نخواهد داشت اگر بخواهید در طول روز در ملأ عام بنوشید و بخورید، اما شاید بهتر باشد که جانب احترام و احتیاط را داشته باشید و زیاده‌روی نکنید.

با همه این احوال مالزی هم کشور آزادی است. شما اجباری در روزه بودن یا نبودن‌تان ندارید. حتی اگر مسلمان باشید و اجباری از طرف خانواده‌های‌تان وجود نداشته باشد، هیچ پلیس یا مأمور امر به معروفی سر خیابان‌تان نایستاده است که به خاطر بطری آبی که در دست دارید، بازخواست‌تان کند.

این‌جا اغلب مالایی‌های مسلمان به آن‌چه‌ در ماه رمضان انجام می‌دهند، اعتقاد دارند. آن‌ها اسلام‌شان را انتخاب کرده‌اند و اغلب‌شان برای روزه بودن، نیازی به اجبار و فشارهای بیرونی ندارند.