«نقالی» مرشد ترابی با ارکستر سمفونی تورنتو

محمد تاج‌دولتی

جامعه‌ی بین‌المللی ایران‌شناسان، چهل‌سال پیش توسط گروهی از ایرانیانی که در آن زمان دانشجوی علوم انسانی بودند بنیان گذاشته شد تا نگرشی تازه در زمینه مطالعات ایران‌شناسی را در برابر مطالعاتی که گرایش کلی شرق‌شناسانه داشت پی‌گیرند.

هر دوسال یک‌بار نیز این انجمن کنفرانسی را در یکی از شهرهای اروپا یا آمریکای شمالی با شرکت استادان و پژوهشگرانی از همه‌ی کشورهایی که ایرانیان در آنجا به پژوهش و تدریس و تحصیل اشتغال دارند، برگزار می‌کند.

مدیر و مسئول هفتمین کنفرانس دوسالانه مطالعات ایران‌شناسی، دکتر محمد توکلی طرقی، استاد تاریخ و مطالعات خاورمیانه دانشگاه تورنتو و رییس مرکز پژوهش‌های ایران‌شناسی این دانشگاه است که درباره نشریه انجمن بین‌المللی مطالعات ایران شناسی می‌گوید:

نشریه Iranian Studies (مطالعات ایران‌شناسی) نشریه‌ای است که ایرانیان از سراسر دنیا در آن مطلب چاپ می‌کنند. از سال‌های آغازین انتشار محققان ایرانی مثل دکتر آدمیت که اخیرا درگذشتند، یکی از نخستین مقاله‌هایش را در آنجا چاپ کرده و خیلی از مورخان ایران‌شناس نامدار که در ایران زندگی می‌کردند و به شکلی با زبان‌های اروپایی هم آشنا بودند، در نشریه مطالعات ایران‌شناسی مقاله چاپ کردند.

دکتر محمد توکلی طرقی، استاد تاریخ و مطالعات خاورمیانه دانشگاه تورنتو / عکس از زمانه

آیا هر یک از کنفرانس‌های دوسالانه سوژه و تم خاصی دارد یا اینکه موضوعات مطرح شده در آنها عمومی و کلی است؟

کنفرانس دوسالانه ایران‌شناسی به شکلی تمام ایران‌شناسان را از سراسر جهان به یک جای خاصی می‌آورد، و امسال در تورنتو، که در مورد تحقیقات اخیرشان صحبت کنند. امسال بیش از ۵۰۰ طرح به ما ارائه شده بود که از بین اینها در حدود ۲۵۰ تا را انتخاب کردیم و افراد بسیار زیادی از ژاپن، چین، تاجیکستان، ترکیه، گرجستان، ایران، فرانسه، انگلیس، آمریکا و کانادا به این کنفرانس می‌آیند و همه‌ی آنها هم طرح‌های جدیدی ارائه می‌کنند.

یعنی اگر شما بخواهید با مطالعات ایرانی و پژوهش‌های جدیدی که در زمینه ایران و درباره ایران می‌شود آشنا بشوید این کنفرانس بهترین جا هست. اتفاقا برای کسانی که می‌خواهند با فرهنگ ایران آشنا بشوند در این چهار روز در تورنتو می‌توانند به شکل فشرده‌ای با تمام تحقیقات، از ایران‌باستان گرفته تا ایران کنونی آشنا بشوند.

معمولا این کنفرانس‌ها در سطح آکادمیک است یا اینکه برای مردمی که در سطح آکادمیک نیستند هم قابل استفاده می‌تواند باشد؟

کنفرانس‌های آکادمیک در زمینه ِ علوم انسانی معمولا قابل درک برای همه هست. بعضی وقت‌ها هم بحث‌هایی که می‌شود بحث‌های بسیار تکنیکی و در مورد مثلا مفهوم خاصی از یکی از متون قدیمی است. مثلا «مفهوم انیران در شاهنامه چیست؟» یکی از مقالاتی خواهد بود که در این کنفرانس درباره آن صحبت می‌شود. ولی این به این معنی نیست که کسانی که شاهنامه را نخوانده‌اند و با این واژه‌ها آشنا نیستند نمی‌توانند بحث را بفهمند. خیلی خوب هم می‌توانند بفهمند.

بحث‌هایی هم در موارد دیگری هست مثل انقلاب مشروطیت یا جنبش ملی ایران یا در مورد زبان فارسی، دین زرتشتی و مولانا؛ اینها موضوعات متفاوتی هست که یک متخصص می‌تواند دقیقا همه این بحث‌ها را بفهمد ولی یک آدم عادی هم می‌تواند به راحتی از این بحث‌ها سود ببرد.

بهزاد رنجبران / عکس از سایت بهزاد رنجبران

گفتید که این کنفرانس در طول چهار روز برگزار خواهد شد. در حاشیه این کنفرانس هم آیا برنامه‌های دیگری وجود دارد یا نه؟

در حاشیه این کنفرانس ما چندتا برنامه خیلی مهم داریم. یکی به مناسبت هزارمین سال به پایان رسیدن شاهنامه یک کنسرت بزرگ هزاره شاهنامه داریم که اثر «سه‌گانه پارسی» ساخته آقای بهزاد رنجبران در «روی تامسون هال»، که بهترین سالن کنسرت تورنتو هست، توسط ارکستر سمفونیک تورنتو اجرا می‌شود.


همزمان و در قالب این کنسرت آقای مرشد ولی‌الله ترابی، که از شاهنامه‌خوانان بسیار زبردست ایران است به تورنتو خواهد آمد و در این سمفونی سه‌گانه‌های پارسی، شاهنامه‌خوانی و پرده‌خوانی خواهد کرد. این برنامه جلوه و ابداع جدیدی در کنسرت خواهد بود که فکر می‌کنم برای هر ایرانی دیدنی باشد.

مخصوصا برای ایرانی‌هایی که دوستان خارجی دارند و می‌خواهند بهترین جلوه‌های فرهنگ ایرانی، یعنی جهانی بودن فرهنگ ایرانی را، به آنها نشان بدهند؛ بهترین فرصت است و پیشنهاد می کنم دوستان‌شان را به این کنسرت بیاورند.

در کنار کنسرت، ما یک فستیوال فیلم داریم که توجه آن بر روی بازسازی «شخص» و «فرد» هست که چطوری فیلم‌های ایرانی در بازسازی هویت ایرانی هم سهیم هستند. فیلم‌هایی را هم که نشان می‌دهیم یکسری فیلم‌های سینمایی هستند و یکسری هم فیلم‌های مستند که لیست همه‌ی اینها روی وب سایت کنفرانس: www.iranianstudies.ca موجود هست.

آقای مرشد ولی‌الله ترابی / عکس از خبرگزاری میراث فرهنگی، تینا چینی‌چیان

در کنار فستیوال فیلم و کنسرت هزاره شاهنامه، یک کنسرت دیگر هم داریم که یک «رپ کنسرت» هست و گروهی که اسم آن را الان نمی‌توانیم بگوییم، می‌آیند و در تورنتو آنرا اجرا می‌کنند. در کنار آن هم یک نمایشگاه کتاب خواهیم داشت که بهترین کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر در ایران و در خارج از ایران در مورد ایران چاپ شده، به نمایش گذاشته خواهد شد و معمولا نمایش کتاب‌ این کنفرانس‌ها از جاهای بسیار دیدنی است.

برگزارکننده این کنفرانس چه نهاد و یا اشخاصی هستند؟

برگزارکننده اصلی آن همان «جامعه بین‌المللی ایران پژوهان» است و در تورنتو «مرکز مطالعات ایران‌شناسی در دانشگاه تورنتو» کمک می‌کند. یعنی میزبان کنفرانس به یک شکلی دانشگاه تورنتو هست و یکسری از نهادها و سازمان‌های ایران شناسی که در سراسر دنیا هستند، مخصوصا در آمریکا، با ما همکاری می‌کنند و کمک‌های زیادی هم در برگزاری کنفرانس کرده‌اند.

از ایران چند تا از پژوهشگران در این کنفرانس شرکت خواهند کرد؟

در حدود ۶۰ نفر را ما از ایران داریم می‌آوریم که اتفاقا در انتخاب اینها هم توجه خاصی کردیم که کسانی باشند که از دانشگاه‌های متفاوت ایران بیایند. مثلا از بلوچستان، از زنجان و از دانشگاه تبریز، شیراز، مشهد و تهران. گروهی از دانشگاه‌های خیلی بزرگ هستند ولی از دانشگاه‌های مناطق محروم ایران هم استادانی را دعوت کرده‌ایم که به این کنفرانس می‌آیند. این کنفرانس فرصت بسیار خوبی است که ایران‌شناسان خارج از ایران و ایران‌شناسان داخل ایران بتوانند به گفتگوی فکری بپردازند.

برگزاری کنفرانسی در این ابعاد، با برنامه‌های حاشیه‌ای، هزینه‌های بسیار سنگینی دارد؛ آیا هزینه‌های برگزاری این کنفرانس فقط از طریق دانشگاه تورنتو که میزبان هست یا انجمن مطالعات ایرانی پرداخت می‌شود یا منابع دیگر مالی هم به شما کمک می‌کنند؟

کمک اصلی را همان انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانی و دانشگاه تورنتو می‌کنند. ولی از طرف دیگر ایرانیان نیکوکاری در سراسر دنیا هستند و حتما در تورنتو هم هستند که به ما کمک‌های بی‌دریغی برای برگزار شدن این نوع برنامه‌های فرهنگی خیلی سنگین کرده‌اند. برگزاری چنین برنامه‌های فرهنگی بدون نیکوکاری و کمک تک‌تک ایرانیان امکان‌پذیر نخواهد بود.

آقای مرشد ولی‌الله ترابی / عکس از خبرگزاری میراث فرهنگی، تینا چینی‌چیان

حتی شرکت افراد برای ثبت نام کردن و به کنسرت آمدن‌شان یک کمک مالی است. برای اینکه به شکلی که ما کنسرت را برگزار می‌کنیم در حدود دویست هزار دلار خرج دارد و امیدمان این است که اکثر قریب به اتفاق مخارج آن را از طریق فروش بلیط بپردازیم. یا شرکت بیشتر افراد در کنفرانس و پرداختن حق ثبت نام، درآمد و کمک بزرگی است که مخارج ما را می‌تواند بپردازد.