تشخیص بیماری از بزاق دهان

ترجمه: زویا ممکن

محققان می‌گویند پروتئین‌های موجود در بزاق دهان، می‌توانند برای تشخیص بیماری‌های مزمن مورد استفاده قرار گیرند.

نتایج تحقیقاتی که روز سه‌شنبه ۲۵ مارس (ششم فروردین) منتشر شده، نشان می‌دهد از این پس بزاق دهان (که حاوی بیش از هزار پروتئین مختلف است) می‌تواند به جای آزمایش خون برای تشخیص سرطان، بیماری‌های قلب و عروق و دیگر بیماری‌های عفونتی مزمن مورد استفاده قرار گیرد.

به گزارش روزنامه «Proteome Research» سه گروه تحقیقاتی آمریکایی از پنج دانشگاه توانسته‌اند در مجموع وجود ۱۱۶۶ نوع مختلف پروتئین را در بزاق تشخیص داده و پروتئوم‌های بزاقی را شناسایی کنند.

پروتئوم همچون ژنوم (ساختار ژنتیکی هر موجود که مجموعه کلیه ژن‌های او است - ژنوم انسان ۲۳ جفت کروموزوم دارد) مجموعه پروتئین‌های هر فرد است. پروتئوم هر فرد با ژنوم او مرتبط است.

بر اساس پیش‌بینی محققان، تعیین پروتئوم بزاقی می‌تواند به زودی باعث شود آزمایش‌های پزشکی، آسان‌تر، با کارایی بیشتر و ارزان‌تر صورت گیرند. آنان تأکید می‌کنند که بیش از یک سوم پروتئین‌های موجود در بزاق، در خون نیز وجود دارند.

دکتر جیمز ملوین، یکی از محققان می‌گوید: «تحقیقات ما، همچون تحقیقات همکاران دیگرمان، نشان می‌دهند پروتئین‌های موجود در بزاق دهان می‌توانند بیش از پروتئین‌های موجود در خون به ابزاری برای تحلیل اطلاعات و تشخیص بیماری‌ها در بدن بدل شوند.»

تعداد زیادی از پروتئین‌های موجود در بزاق، شبیه پروتئین‌های موجود در خون هستند. از جمله این پروتئین‌ها می‌توان به آن‌هایی اشاره کرد که نقششان در بروز بیماری‌های آلزایمر، هانتینگتون، پارکینسون، برخی از انواع سرطان، مانند سرطان لوزالمعده و سینه و همچنین در دو نوع از دیابت اثبات شده است.

محققان کشف کرده‌اند که تعداد زیادی از پروتئین‌های بزاق به سیستم اخطار مرکزی بدن در مقابل بیماری‌ها تعلق دارند و به همین خاطر هم ابزار مناسبی برای تشخیص آن‌ها محسوب می‌شوند.

برای ساختن پروتئوم بزاقی، دانشمندان از نمونه بزاق ۲۳ مرد و زن سالم و از نژادهای مختلف استفاده کرده‌اند.

محققان تأکید می‌کنند که بررسی پروتئوم‌های بزاقی و نقشی که در تشخیص بیماری‌ها دارند، نتیجه یک تلاش ملی در آمریکا برای تکمیل نخستین نقشه کامل پروتئین‌های انسان است. در این نقشه رابطه پروتئین‌ها با هم و نقشی نیز که در سلامت، یا برعکس در بروز بیماری‌ها ایفا می‌کنند، روشن می‌شود.

دکتر گنزالس بنیه (Gonzàlez Begné) استاد بخش دندانپزشکی دانشگاه روچستر (Rochester( بر این باور است که این پروژه‌ها موجب تسریع و بهبود روش‌های تشخیص بیماری‌های قلبی - عروقی و سرطان، خصوصاً در مراحل آغازینشان خواهند شد.

او می‌افزاید همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که پروتئین‌های موجود در بزاق می‌توانند برای تشخیص سرطان دهان و عفونت‌های ایجاد شده توسط ویروس اچ.آی.وی مورد استفاده قرار گیرند.

به گفته وی، در گذشته تحقیقات نشان داده بودند که پروتئین‌های موجود در بزاق، موجب درمان زخم‌های دهان شده؛ تن صدا را بالا می‌برند؛ حس چشایی را قوی می‌کند و باکتری‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برند.

هزینه تحقیقاتی که روی پروتئوم‌های بزاقی صورت گرفته، از سوی انستیتوی ملی آمریکایی تحقیقات دندان‌پزشکی ایالت کالیفرنیا تأمین شده که متعلق به انستیتوی ملی بهداشت این کشور است.