نرم‌افزاری برای دیدار با زمین و آسمان

هادی ناصری

گسترده شدن شبکه‌ی جهانی اینترنت، که در واقع جهان را به دهکده‌ای کوچک تبدیل کرده است، علاوه بر بار اطلاعاتی، علمی، سیاسی، خبری و... از نظر آماتوری و تفریحی نیز نقش شایانی را در زندگی ایفا می‌کند. گسترش روزافزون سایت‌ها و وبلاگ‌هایی که خدمات سرگرم کننده در اختیار قرار می‌دهند، و همچنین نرم‌افزارهای تفریحی، که به افزایش اطلاعات عمومی و دانش مخاطبان نیز می‌پردازند، از نمونه‌های بارز کاربرد سرگرم‌کنندگی این شبکه‌ی جهانی هستند.

نمای سه‌بعدی ساختمان‌ها در مرکز شهر لوس‌آنجلس | منبع

یکی از نرم‌افزارهای شناخته شده در این زمینه، که کاربردهای علمی و تحقیقاتی برای مخاطبان خود را نیز فراهم می‌کند، نرم‌افزار «گوگل ارث» (Google Earth) است. این نرم‌افزار، که کره‌ی زمین را به شکل مجازی نشان می‌دهد، محصول سال ۲۰۰۳ شرکت «کی هول» (Keyhole) است. نام پیشین این نرم‌افزار Earth Viewer بود که پس از الحاق به شرکت گوگل، در سال ۲۰۰۴ میلادی، نام آن به Google Earth تغییر کرد و در سال ۲۰۰۵ میلادی با طرحی نوین و با تبلیغات وسیع موتور جستجوی گوگل عرضه شد.

گوگل ارث در سه نسخه‌ی رایگان، Plus و Pro در دسترس است؛ که نسخه‌ی Plus با مبلغ ۲۰ دلار و نسخه‌ی Pro با مبلغ ۴۰۰ دلار قابل دریافت است. نسخه‌ی Plus امکاناتی بیشتر از نسخه‌ی رایگان در بردارد و نسخه‌ی Pro با کاربرد حرفه‌ای و تجاری، تمامی امکانات موجود در نرم‌افزار را در معرض استفاده قرار می‌دهد.

بازداشتگاه گوانتانامو در کوبا (تهیه‌ی عکس: هادی ناصری)

با این نرم‌افزار می‌توان کره‌ی زمین، قاره‌ها، کشورها، شهرها، خیابان‌ها و حتا منازل و ساختمان‌ها را بوضوح مشاهده کرد؛ که البته وضوح تصویر در هر منطقه متفاوت است. به طور معمول کیفیت تصاویر ۱۵ متر به ازای هر پیکسل است. اما در مناطق خاصی از کشورهای اروپایی و ایالات متحده، به سبب تصویربرداری هواپیمایی، کیفیت تصاویر به یک متر در چند پیکسل نیز می‌رسد.
اقیانوس‌ها، جزایر اقیانوسی و جنوبگان از جمله مناطقی هستند که هنوز هم در این نرم‌افزار از کیفیت تصوییر خوبی برخوردار نیستند.

نمای شهر تهران و حومه با وضوح مطلوب (تهیه‌ی عکس: هادی ناصری)

در ایران نیز برخی شهرها، مناطق باستانی، مناطق جغرافیایی و طبیعی، مناطق استراتژیک و نظامی از وضوح مطلوبی برخوردارند. برای مثال، شهر تهران و حدودی از حومه‌ی آن، و همچنین مراکز حساس نظامی و هسته‌ای مانند نیروگاه اتمی بوشهر، تأسیسات هسته‌ای نطنز، تأسیسات UCF اصفهان، تأسیسات آب سنگین اراک، مراکز هسته‌ای پارچین و لویزان (برچیده شده) در تهران و شماری از مراکز نظامی - هسته‌ای و معادن اورانیوم و تأسیسات استراتژیک با وضوحی مطلوب قابل مشاهده هستند.

تأسیسات نطنز (تهیه‌ی عکس: هادی ناصری)

شهرهایی ماند تبریز، اصفهان، شیراز، یزد و مشهد نیز با وضوحی کمتر از مراکز استراتژیک قابل رؤیت هستند.

آسمان‌نمای گوگل، ابزاری که در نسخه‌ی ۴.۲ نرم‌افزار گوگل ارث در دسترس است | منبع

ویژگی جدیدی که در نسخه‌ی ۴.۲ این نرم‌افزار افزوده شده ابزار «آسمان‌نما» (Sky Mode) است. این آسمان‌نما نیز در نوع خود ساختاری نامتشابه به دیگر نسخه‌های آسمان‌نمای آنلاین دارد. این آسمان‌نما در حال حاضر داده‌های مربوط به ۱۰۰ میلیون ستاره و ۲۰۰ میلیون کهکشان را داراست و همچنین قابلیت پیدا کردن ۲۰ هزار جرم سماوی را بر اساس نام دارد. سیزده زبانه بودن، نمایش یا عدم نمایش صورت‌های فلکی، تصاویر هابل، ماه، سیارات، راهنمای کهکشان‌ها و زندگی ستارگان از دیگر ویژگی‌های این آسمان‌نماست. ۱۲۵ عکس برتر تلسکوپ فضایی هابل نیز در این آسمان‌نما قابل مشاهده است و تصاویر جدید هابل نیز همزمان با انتشار در این نرم افزار قرار خواهند گرفت.

منبع داده‌های اطلاعاتی اجرام سماوی گوگل ارث، دو منبع DSS (۱) و SDSS (۲) بودند. DSS شامل اطلاعات تمام آسمان از نزدیک به یک میلیون جرم سماوی و SDSS حاوی اطلاعات صدها میلیون جرم کم‌فروغ‌تر فقط در یک چهارم آسمان است. همچنین منجمان آماتور می‌توانند عکس‌های خود را در این نرم‌افزار قرار دهند.

نمایی از خیابان Linnaeusstraat در آمستردام، محل اسقرار رادیو زمانه (تهیه‌ی عکس: هادی ناصری)

از دیگر امکانات نرم افزار Google Earth می‌توان به نشان دادن مناطق مختلف کره‌ی زمین در شب، نمایش ساختمان‌ها به صورت سه بعدی (اروپا و آمریکا)، رستوران‌ها، هتل‌ها و... اشاره کرد.

به دلیل تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، کاربران داخل کشور نمی‌توانند به‌طور مستقیم این نرم‌افزار را دریافت کنند و برای دریافت آن می‌توانند از سایت‌هایی مانند دانلود دات کام (www.download.com) استفاده کنند.

منابع:

سایت گوگل ارث
سایت مجله‌ی نجوم
سایت یونیورس تودی
ویکی‌پدیا

(۱): Digitized Sky Survey
(۲): Sloan Digital Sky Survey