جنجال لوگوی «زشت» المپیک در بریتانیا

درنا کوزه‌گر

از روز دوشنبه، چهاردهم خرداد، که کمیته‌ی برگزاری المپیک ۲۰۱۲ لندن، بعد از یک سال، نشان (لوگو) این مسابقات را در معرض دید عموم قرار داد، تاکنون جنجال‌های دامنه‌داری بر سر این نشان در این کشور درگرفته است.

هنگامی که سباستین کو، مدیر کمیته‌ی برگزاری المپیک لندن، نشان رسمی المپیک ۲۰۱۲ را در مراسمی به خبرنگاران نشان داد، دهان بسیاری از خبرنگاران از تعجب بازماند و برخی نیز کلماتی که در چنین مواردی کاربرد می‌یابد بر زبان راندند. جدالی زیباشناختی آغاز شده بود؛ زیرا نه تنها خبرنگاران و صاحب‌نظران، بلکه بسیاری از مردم عادی هم این نشان را زشت و بدترکیب می‌پنداشتند.

واقعیت این است که گروه طراحی نشان، با صرف ۴۰۰هزار پوند (معادل ۷۶۰ میلیون تومان) و صرف یک سال زمان، نشانی طراحی کرده بود که توجه چندانی جلب نمی‌کرد. از همان ساعت، هم رسانه‌ها و هم مردم دست به کار شدند؛ نشریه‌ی «مترو»، که روزانه در ایستگاه‌های قطار زیرزمینی منتشر می‌شود، از مردم خواست تا طرح‌های خود را برای مترو بفرستند تا نشان دهد که مردم عادی بهتر از طراحان المپیک می‌توانند نشان این بازی‌ها را طراحی کنند. آن‌چه در روزهای بعد در این نشریه به چاپ رسید تا حدود زیادی به سلیقه‌ی عام نزدیک‌تر بود. حتا هنگامی که برخی از طرح‌ها و نقاشی‌های کودکان به چاپ رسید، منتقدان، با کنایه، آنها را بهتر از لوگوی رسمی المپیک خواندند.

نشان المپیک در دوره‌های گذشته معمولا طرح‌های گرافیکی با استفاده از خطوط منحنی و آرامش‌بخش بود که بهره‌برداری از آن در تبلیغات و فروش محصولات جانبی، مانند تی‌شرت و عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌ها را بسیار آسان‌تر به نظر می‌رسید. اما در نشان المپیک لندن، از خطوط بریده و مستقیمی استفاده شده است که برای بسیاری از مردم چندان آرامش‌بخش نیست.

مبارزه‌ی زیبایی‌شناختی بر سر نشان المپیک به مجلس عوام بریتانیا هم کشیده شد و برخی از نمایندگان آن را فاقد ظرافت‌های هنری و مضحک خواندند. با تمسخر این نشان در روزنامه‌ها و برخی از شبکه‌های تلویزیونی بریتانیا، این نشان به موضوع بحثی همگانی بدل شد. وقتی شهردار لندن ضمن ابراز ناخرسندی از این نشان، اعلام کرد که با توجه به هزینه‌ی هنگفتی که صرف طراحی این نشان شده،‌ تغییر آن امکان پذیر نیست، بار دیگر موج اعتراض‌ها بالا گرفت.

برای اعتراض به این نشان، توماری اینترنتی درست شد که تاکنون بیش از پنجاه هزار نفر آن را امضا کرده‌اند. همزمان، روز پنج‌شنبه برخی از نمایندگان در مجلس عوام این کشور اظهار داشتند که نهادهای قانونی باید تومارهای اینترنتی را همچون تومارهای کتبی محسوب کنند. برخی از روزنامه نگاران این اشاره را در ادامه‌ی مخالفت با طراحی نشان المپیک قلمداد کردند.

موضوع دیگری که جنجال بر سر طراحی نشان المپیک را شدت بخشید آن است که تاکنون چهارده بیمار مبتلا به صرع پس از تماشای انیمیشن مربوط به این نشان دچار حملات صرع شده‌اند. از قرار معلوم، نحوه‌ی طراحی و رنگ‌های به کار رفته در این نشان سبب تحریک حمله‌های صرع در این بیماران می‌شود.

روز شنبه تعدادی از طراحان بریتانیایی اعلام کردند در مخالفت با طرح فعلی، داوطلبانه و رایگان نشان المپیک ۲۰۱۲ لندن را طراحی خواهند کرد تا بار دیگر بدسلیقگی طراحان این لوگو را به رخ همگان بکشند.

برخی دیگر از منتقدان هنری و کارشناسان ارتباطات نیز با انتقاد شدید از طراحان لوگو و تصمیم‌گیران اظهار کرددند که این نشان سابقه و اعتبار هنری بریتانیا را زیر سوال برده است. آنها عقیده دارند در طراحی این لوگو به ویژگی‌های زیبایی‌شناختی و رسانه‌ای توجه کافی نشده است.

به باور این کارشناسان، طراحی نشان برای مناسبتی به این اهمیت، باید با در نظر گرفتن ویژگی‌های زیر باشد:

بی مانندی: نشان المپیک نباید با هیج نشان دیگر همانند باشد و باید بلافاصله ذهن مخاطب را به موضوع مورد نظر جلب کند.
انعطاف‌پذیری: استفاده از آن در زمینه‌ها و متن‌های مختلف آسان باشد.
تأثیرگذاری: همدلی مخاطب را به‌سرعت برانگیزد و قابل استفاده در فرم‌های مختلف باشد.
رنگ‌های جذاب: استفاده از رنگ‌های مناسب برای القای پیام لوگو
چاپ: قابلیت سازگاری در چاپ در فرم‌های مختلف
اصول طراحی: از مبانی طراحی زیبایی‌شناسی مانند رنگ، نور، خطوط، شفافیت و فضای لازم بیشترین بهره‌برداری را کرده باشد و با ایجاز لازم پیام را منتقل کند.
معرف: معرف بی‌نظیر المپیک باشد.

بدین ترتیب، به نظر می‌رسد که در نظر عامه‌ی مردم بریتانیا و بسیاری از متخصصان، روزنامه‌نگاران و منتقدان هنری نشان المپیک لندن از حداقل معیارهای لازم برای القای پیام مربوط به المپیک که دوستی، همبستگی، تحرک و پیوند جهانی با اشاره به ویژگی‌های کشور میزبان است برخوردار نیست.

در روزهای آینده با بالا گرفتن موج نارضایتی در افکار عمومی و رسانه‌ها، برگزارکنندگان المپیک و شهرداری لندن بیش از پیش در معرض انتقادهای گزنده قرار خواهند گرفت. بسیاری بر این عقیده‌اند که مسئولان کمیته‌ی المپیک بریتانیا، علی‌رغم علیرغم گفته‌ی شهردار لندن، سرانجام در برابر موج گسترده‌ی مخالفت افکار عمومی تسلیم خواهند شد.