بازار مسكن ایران به ركود كشیده شد

شراگیم علیپور

هرچند رسانه‌های نزدیك به دولت ایران از كاهش قیمت‌ها در بازار مسكن این كشور اظهارخرسندی می‌كنند، اما به نظر می‌رسد این شادمانی مبنای چندان درستی ندارد، چراكه كاهش قیمت‌ها در این بازار به معنای بالارفتن قدرت خرید مردم نبوده‌است. بازار مسكن پس ازتجربه یك دوره افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها حال به ورطه ركود غلتیده است.

با این حساب می‌توان به این جمع‌بندی رسید كه بازار مسكن در دو قطب افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها و هجوم نقدینگی به این بازار و قطب خروج سرمایه‌های سرگردان از این بازار و ركود چشمگیر در نوسان است كه هیچ‌كدام از این دو وضعیت نمی‌تواند مایه شادمانی و رضایت به حساب آید.

تحلیلگران بر این باورند كه توجه سرمایه‌های خرد به بازار مسكن در ماههای گذشته كه عامل اصلی گرانی مسكن در ایران محسوب می‌شد با افزایش احتمال گسترده‌شدن تحریم‌های اروپایی-آمریكایی علیه اقتصاد ایران كمرنگ‌تر از قبل شده‌است.
سرمایه‌های سرگردان در هفته‌های اخیر در بازار طلا و سكه توانستند زمینه‌ساز نوسانات معناداری شوند كه نشان از حركت این سرمایه‌ها از بازار مسكن به این بازار داشت.

و حال با خالی‌شدن بازار مسكن از خریدارانی كه با هدف سفته‌بازی در این بازار به دنبال سوداگری بودند، قیمت‌ها با كاهش روبرو شده‌است. اما از آنجایی‌كه نیازها در بازار مسكن عمدتا نیازهایی با هدف حفظ سرمایه‌ها و كسب سود بود، حال كاهش قیمت‌ها در این بازار از این نیاز كاسته‌است، قیمت‌ها اندكی كاهش یافته‌اند٬ اما این كاهش آنقدر نبوده است كه قیمت‌ها را به سطحی قبل از افزایش‌های ماه‌های گذشته برساند.

پیش‌بینی می‌شود که بازار مسکن پس از افزایش قیمت‌ها که یک دوره رخ داد دوباره دچار رکود شود

در چنین شرایطی انگیزه‌های سفته‌بازی بازار مسكن از بین رفته‌است و تقاضاهای واقعی این بازار نیز از قافله افزایش قیمت‌ها جامانده اند تا بازار مسكن حال دچار ركودی عمیق شود.

نخرید، ارزان می‌شود

در همین حال رسانه‌های نزدیك به دولت برای فرونشاندن تب سفته‌بازی در بازار مسكن به مردم وعده می‌دهند كه قیمت‌ها بازهم كاهش می‌یابد، این رفتار رسانه‌ای اگرچه كمكی به كاهش مستمر قیمت‌ها نمی‌برند و كاهش قیمت‌ها پس از اندكی متوقف شده‌است، اما امنیت روانی خریداران واقعی بازار را نیز برهم زده‌است تا آنها كه واقعا به‌دنبال خرید خانه بوده‌اند نیز از خرید دست‌ بكشند. كه این موضوع در نهایت به تعمیق ركود حاكم در این بازار انجامیده ‌است.

نمی‌توان بازار مسكن را در ایران پیش‌بینی كرد و اینكه گفته می‌شود قیمت مسكن در سال آینده كاهش می‌یابد لزوما نمی‌تواند مفید و موثر باشد. این پیش‌بینی‌ها موجب می‌شود تا خریداران و دارندگان مسكن از خرید و فروش مسكن امتناع كرده و همچنان منتظر روزهای آتی بنشینند.

اما سوالی كه هم اكنون در ذهن بسیاری از متقاضیان مسكن وجود دارد این است كه چرا به یكباره رشد قیمت مسكن در تهران متوقف شده و حالا خبر از كاهش قیمتها از سال آینده داده می‌شود. مگر در این ماههای پایانی سال و یا ماههای ابتدایی سال جاری قرار است چه اتفاقی رخ دهد كه قیمتها كاهش یابد.

خبركاهش قیمت‌ها در سال آینده برای نخستین‌باراززبان مصطفی قلی خسروی، رییس بنگاه‌داران تهران شنیده شد تا بهانه‌ای برای تعمیق ركود در بازار باشد.
البته کامیار بیات ماکو عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی مسکن و ساختمان استان تهران هم از کاهش قیمت مسکن در سال آینده خبر داده‌است.

او دلایل خود از این تحلیل را چنین بیان می‌كند: موج گرانی کاذب قیمت مسکن درطول ماه‌های اخیر از یک‌سو و نداشتن توان مالی مردم برای خرید از سوی دیگرموجب عمیق‌ترشدن رکود دربازارخرید وفروش مسکن شد و با توجه به این که بازارمسکن تابع عرضه وتقاضا است لذا موج گرانی مسکن پس ازمدتی از بین خواهد رفت.

حركت سرمایه ۱۱۵میلیارد تومانی

اما نكته‌ای كه فراموش می‌شود، حركت معنادار بیش از ۱۱۵ میلیارد تومان نقدینگی است كه ورود آن به هر بازاری سرنوشتی مشابه با آنچه در ماههای گذشته در بازار مسكن و چند هفته قبل در بازار سكه رقم خورده، را تكرار كند.
طبیعی است كه نگرانی از اوضاع آتی اقتصاد ایران سرمایه‌گذاران را از سرمایه‌گذاری در حوزه‌های غیر منقول به سمت سرمایه‌گذاری در بازارهای منقول سوق دهد كه این اتفاق در حال شكل‌گیری است.

توقع معجزه از یك طرح

البته دولت علاوه بر آنكه معتقد است مافیایی در بازار مسكن توطئه‌گری كرده‌است تا این بازار نابسامان‌تر از هر زمانی تصویر شود، طرحی تحت عنوان طرح جامع مسكن را نیز طراحی كرده است تا این بازار را سامان بخشد. هرچند كه حتی مجری این طرح نیز چندان امیدی به موفقیت آن ندارد.

مینو رفیعی، مجری این طرح می‌گوید: یكی از اهداف طرح جامع مسكن هموار كردن نسبی نوسانات شدید تولید مسكن و دور نگه‌داشتن قیمت مسكن از نوسانات شدید است بنابراین اینكه بتوان انتظار داشت طرح جامع مسكن سریعا و تنها در مدت كوتاهی بتواند این دو مورد یاد شده را ساماندهی كند دور از تصور و واقعیت است.

پیروزحناچی، معاون وزیر مسكن و شهرسازی دولت سابق ایران نیز می‌گوید: آشفتگی كه در بخش مسكن دیده می‌شود، مربوط به اقتصاد كشور و تبعات تصمیمات و برنامه‌های اقتصادی است كه تاثیر خود را در بخش مسكن به شكل گرانی نمایان می‌كند.

استاد معماری دانشگاه تهران درباره طرح جامع مسكن كه از سوی وزارت مسكن به عنوان راهكار برون‌رفت از بحران مسكن معرفی شده است، اظهار می دارد: بزرگ‌ترین ایراد طرح جامع مسكن این است كه به جنبه‌های شهرسازی توجهی نكرده و بدون در نظر گرفتن اصول شهرسازی طرح‌هایی ارایه كرده است كه شاید در مقطعی كوتاه مشكل كمبود مسكن را حل كند، ولی مشكلات عدیده‌ای كه شاید بزرگ‌تر از مشكل كمبود مسكن باشد را برای مردم شهر به ارمغان می‌آورد.