دو تهديد در يك زمان

شراگیم علیپور

هر دو تهديد با هم آمده‌اند، حسابي كه قرار بود براي چنين روزهايي به كار آيد، خالي است، آن‌هم درست زماني كه قيمت نفت سر باز ايستادن از نزول را ندارد.

ديروز علي النعيمي، وزير نفت عربستان، با بيان اظهاراتي كه در آن تاكيد مي كرد نيازي به برگزاري اجلاس فوق‌العاده سازمان كشورهاي صادركننده نفت(اوپك) براي بحث درباره كاهش احتمالي توليد نفت نيست. عوامل كاهش دنباله‌دار قيمت نفت در بازارهاي جهاني را فراهم آورد.

النعيمي تاكيد كرد: «در واقع دليلي براي برگزاري اجلاس(فوق‌العاده) وجود ندارد، زيرا تمامي عوامل بنيادي بازار نسبت به زمان برگزاري اجلاس دوحه(قطر) وضعيت بهتري دارند».

النعيمي اين اظهارات را در گردهمايي وزيران نفت چندين كشور عضو اوپك از جمله ايران، مطرح كرد.

وي افزود: «كاهش توليدي كه اعضاي اوپك پيش از اين در مورد آن به توافق رسيدند، بخوبي تاثير دارد و نيازي به "هراس" از كاهش اخير در بهاي نفت نيست». البته در حالي وزير نفت عربستان هراسي از بابت كاهش قيمت نفت ندارد كه بهاي نفت از آغاز سال ‪ ۲۰۰۷‬ تاكنون ‪ ۱۴‬درصد كاهش يافته است. او بازار نفت را بازاري با شرايط خوب توصيف كرد.

در پي همين اظهار نظر عجيب اما معنادار وزير نفت عربستان، بهاي نفت در بازار‌هاي جهاني بيش از ۳.۴ درصد كاهش يافت.

وقتي اين اظهار نظرها معنادار و البته نگران‌كننده‌تر از هر زماني مي شود كه بدانيم كشور متبوع النعيمي بودجه آينده خود را با نفت ۳۰ دلاري بسته است.

از سوي ديگر کارشناسان بازارهای نفت پیش بینی می کنند، در صورت ادامه روند فعلی، هفته آینده، نفت خام در دامنه ۴۰ تا پنجاه دلار خرید و فروش خواهد شد، هرچند كه قیمت سبد نفتی اوپک هم اکنون نيز در این دامنه قرار دارد.

تهديد كاهش قيمت نفت تمام قد در برابر اقتصاد ايران ايستاده است، تهديدي ديگر نيز كم‌كم رخ مي نمايد.

مرتضي تمدن – عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس – با ارايه گزارشي از مباحث جلسه بعدازظهر سه‌شنبه اين كميسيون كه با حضور رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی برگزار شد، ابعاد تازه‌اي از تهديد تهي‌شدن حساب ذخيره ارزي خبرداد.

بر اساس آنچه مسوولان دولتي اقتصاد ايران درآن جلسه گفته‌اند، موجودی فعلی حساب ذخیره ارزی ايران ۹ میلیارد دلار است که پیش بینی می شود تا پایان سال به ۱۲ میلیارد دلار برسد.

تمدن همچنين بر اساس گزارش‌هاي مسوولان بانك مركزي ايران از تعهد ۸.۵ میلیارد دلار حساب ذخیره ارزی خبر داد كه از موجودي اين حساب كسر خواهد شد.

از سوي ديگر انتشار گزارشي از دخل و خرج دولت نشان مي دهد كه در اين مدت، برداشت دولت از حساب ذخیره ارزی به ۱۲.۵ میلیارد دلارمعادل ۱۱۲ هزار و ۸۳۲ میلیارد ریال رسیده‌است.

اين حجم برداشت در ۳ ماه باقيمانده سال شتاب بيشتري خواهد گرفت كه نگراني هايي را در ميان اقتصادانان مستقل و نمايندگان مجلس به وجود آورده‌است.

محمد خوش‌‏چهره، رييس كميته اقتصادي فراكسيون اصولگرايان مجلس‌‏هفتم، چند روز پيش از اين گفت: «سهم درآمدهاي نفتي در بودجه سال ۸۶ برخلاف قانون برنامه چهارم توسعه و سند چشم انداز ۲۰ ساله كشور نه تنها كاهش نيافته بلكه با رشد نيز همراه است و اين درحالي است كه وضع حساب ذخيره ارزي خوب نبوده و كاهش قيمت نفت نيز نگران كننده است».

حسن سبحاني، نماينده دامغان و عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس نيز با بيان اين كه برداشت از حساب ذخيره ارزي، علي‌رغم اين كه در هيچ‌يك از اين سال‌ها، مطابق فلسفه تاسيس حساب موضوعيت پيدا نمي‌كرد، گفت: «اما برداشت‌‏ها به حدي رسيد كه تحقيقاً يا تقريباً معادل ورودي به حساب در يك سال، را به شيوه‌اي استفاده مي‌كرديم و ميانگين ۹ ميليارد دلار موجودي حساب در ابتداي سال تا پايان سال همين ميزان بود. لذا شرايط به گونه‌اي است كه اگر مي‌خواستيم منضبط باشيم و يا اگر امكان منضبط بودن باقي مي‌ماند، حدود ۴۸ ميليارد دلار تا اول سال ۸۵ مي‌توانستيم موجودي حساب ذخيره داشته باشيم؛ ولي در ابتداي سال جاري فقط ۱۰ ميليارد و ۴۰۰ ميليون دلار موجودي داشتيم؛ اما امسال وضع‌ طوري است كه پيش‌بيني مي‌كنم اگر شرايط در چند ماه آينده به اين صورت پيش برود و با تعهداتي كه داريم، با همين ۱۰ ميليارد سال را به پايان ببريم؛ بنابراين، معناي اين مطلب اين است كه در سال ۸۵، به موجودي حساب ذخيره ارزي چيزي اضافه نخواهد شد و به آن معنا است كه در سال ۸۵ با حفظ شرايط، همه آنچه كه از محل فروش نفت داشته‌ايم را به نحوي هزينه كرده‌ايم.

با اين حساب مي توان اين جمع‌بندي را جمع‌بندي درستي ارزيابي كرد كه هر دو تهديد هم‌زمان به اقتصاد ايران رسيده‌اند و اقتصاد ايران بيش از هر زماني در برابر نوسانات بهاي جهاني نفت بي‌پناه باقي مانده‌است.

هر چند كه دولت آقای احمدي نژاد به دليل اتخاذ سياست‌هايي كه پيروزي در آنها از محل هزينه بيش از پيش منابع نفتي ميسر است، راهي را برگزيده كه اين تهديدها را بيش ازپيش به اقتصاد ايران نزديك مي سازد.