جدال برای احداث "پارک مخصوص زنان" در ترکيه

احمد سمايی

اشاره: گرچه در ايران تفکيک زنان از مردان در وسايل نقليه عمومی از همان سال‌های اوليه انقلاب شروع شد، اما ايجاد پارک‌های مخصوص زنان را "اصولگرايان" در سال‌های اخير طرح و پيگيری کرده‌اند. تفکيک جنسيتی در وسايل نقليه عمومی در دهه پيش به کشور همسايه ما، ترکيه،‌ هم سرايت کرد و شهردار اسلامگرای استانبول ( طيب اردوعان) را به صرافت تقليد انداخت،‌ اما مخالفت‌ها اجرای اين ايده را ناکام گذاشت.

ايده پارک جداگانه برای زنان (بوستان زنان) نيز اينک مورد استقبال اسلام‌گرايان محافظه‌کار ترکيه واقع شده و شهرداز يکی از مناطق استانبول در صدد عملياتی کردن آن است. اين اقدام در روزهای اخير به يکی از موضوعات چالش‌برانگيز در ترکيه بدل شده و بحث‌های مختلفی را دامن زده است. فشرده‌ای از اين بحث‌وجدل‌ها را روزنامه آلمانی "فرانکفورتر روندشاو" در شماره روز پنجشنبه ( ۲ نوامبر ۲۰۰۶) منتشر کرده که ترجمه آن را می‌خوانید.

"فيض‌الله کياکليک"، شهردار "باغچيلر"، از نواحی معروف شهر استانبول است. او معتقد است که زنان وقتی به گردش و پياده‌روی می‌روند بايد از نگاه نامحرم يا مزاحمت مردان چشم‌چران در امان باشند. از همين رو وی درصدد احداث پارکی در ناحيه باغيچلر است که صرفا به زنان اختصاص خواهد داشت. مردان مجرد را اجازه ورود به اين پارک نخواهد بود و زنان اگر مايل باشند صرفا می‌توانند شوهران خود را به همراه بياورند.

طرح شهردار باغيچلر واکنش‌های بسياری را به دنبال داشته و به موضوعی برای بحث و جدل در سراسر ترکيه بدل شده است. برخی معتقددند که از مدت‌ها پيش کمبود چنين پارکی حس می‌شده و عده‌ای هم برعکس، می‌گويندکه طرح کياکليک نشانه ديگری از "منشور محرمانه " حزب حاکم "عدالت و توسعه " نخست وزير (طيب اردوغان) برای اسلاميزه کردن تدريجی جامعه ترکيه است.

ناحيه باغيچلر در شمال غرب استانبول واقع شده و از پايگاه‌های اصلی حزب "عدالت و توسعه" است. زمانی اين ناحيه منطقه خارج از محدوده به شمار می‌آمد، اما بعدا مهاجران فقير آمده از منطقه آناتولی در آن دست به ايجاد خانه‌هايی محقر و غيرقانونی زدند. باغچيلر اينک به لحاظ شمار جمعيت چهارمين ناحيه بزرگ استانبول به حساب می‌آيد، به طوری که در مساحت ۲۲ کيلومتر مربعی آن‌ ۶۰۰ هزار نفر جمعيت در ساختمان‌هايی بی‌قواره،‌ متراکم و فاقد کيفيت زندگی می‌کنند. اکثر اين جمعيت را خانواده‌های فقير و پراولادی تشکيل می‌دهند که عمدتا از آناتولی به سودای يافتن کار به استانبول آمده‌اند. زندگی به سبک سنتی و محافظه‌کاری شديد در عرصه‌های مذهبی و ملی از خصلت‌های اصلی جمعيت ساکن باغيچلر است. در اين ناحيه استانبول به سختی می‌توان زنی را ديد که روسری بر سر نداشته باشد.

روزنامه "استار" سال گذشته نتايج پژوهشی را منتشر کرد که حاوی عمده‌ترين شاخصه‌های باغيچلر بود: ۵۸ درصد زنان و ۳۰ درصد مردان بی‌سوادند. ۵۶ درصد مردان ازدواج‌های درون فاميلی کرده‌اند که عمدتا هم به دخترعموها و عمه‌ها منحصر می‌شود. ۲۱ درصد بچه‌ها دچار عقب‌ماندگی جسمی و روانی‌اند و مرگ و مير نوزادان هم به ۲۳ درصد می‌رسد. ۱۷درصد بچه‌ها به مدرسه نمی‌روند. شمار خانه‌هايی که از سيستم گرمايش مرکزی برخوردارند به ۴ درصد هم نمی‌رسد و ميانگين درآمد ماهانه هر خانواده حدودا ۱۲۳ يورو است.

شمار زيادی از زنان باغيچلر در مصاحبه با خبرنگاران طرح شهردار برای ايجاد پارک جداگانه را عالی توصيف کرده‌اند. اين استقبال اما در بيرون از باغيچلر کمتر قابل مشاهده است. به عبارت ديگر، بخش‌های قابل ملاحظه‌ای از مردم و نخبگان سياسی ترکيه در قبال طرح شهردار باغيچلر دچار دغدغه و نگرانی شده‌اند،‌ به گونه‌ای که بحث درباره اين طرح اينک به مجلس ملی هم کشيده شده است.

"بهلول تامايليقلی" از نمايندگان حزب مخالف،‌ دولت آقای اردوغان را فراخوانده به اين پرسش پاسخ دهد که جداکردن مردان و زنان را چگونه می‌توان با مبانی جمهوری ترکيه توجيه کرد. چهره‌های ارشد حزب مخالف "جمهوريخواه خلق" نيز اين نکته را يادآور می‌شوند که خود آقای اردوغان نيز در دهه گذشته،‌ يعنی زمانی که شهردار استانبول بود تلاش کرد که در وسايل حمل و نقل عمومی تفکيک جنسيتی اعمال کند و سال گذشته هم بسياری از نواحی تحت‌کنترل حزب عدالت و توسعه استعمال و خريد و فروش مشروبات الکلی را ممنوع کرده‌اند. به عقيده مخالفان احتمالا در مرحله بعد ترکيه بايد شاهد تفکيک بيمارستان‌های مردان از زنان باشد. آقای کياکليک اما اين نگرانی‌ها را بی‌مورد می‌داند و در پاسخ می‌گويد: "زياد شور نزنيد، چون هنوز پارک کارش تمام نشده است!"