ارباب قلعه‌ها
نیما شمس
برای رسيدن به قلعه رودخان، که در۲۰ کيلومتری جنوب شرق فومن در گيلان سر سبز است، بايد مسيری کمتر از ۲ کيلومتر را پياده‌روی کنيد. جاده باريک در ميان جنگل تمام مي‌شود و راهرويي طولاني که با سنگ و سيمان فرش شده از کنار رود و آبشارهاي کوچک و بزرگ شروع مي‌شود.
مدت زيادی از مرمت قلعه و ساختن اين مسير که البته هنوز بخش‌هايي از آن در حال ساخت است، نمي گذرد. مردم ماشين‌ها را در گوشه و کنار پايين کوه پارک مي‌کنند و پياده به سمت قلعه مي‌روند.
پله‌های زياد و سر بالايي تند اين مسير برای سال‌خوردگان و کساني که حال و حوصله پياده‌روی و کوهنوردی را ندارند مناسب نيست و عده‌ای نشستن در استراحتگاه‌های پايين کوه را به بالارفتن از آن ترجيح مي‌دهند.
بسته به فصلي که از اين مسير مي‌گذريد زيبايي‌ها و طبيعت متفاوتي را خواهيد ديد، در بيشتر روزهای پاييز اين مسير بارانی و مه آلود است.
رودی که در کنار مسير جريان دارد، زيبايي اين راهرو جنگلي را دو چندان مي‌کند. چون قلعه در کنار اين رودخانه بنا شده به قلعه رودخان معروف است. کلمه رودخان در واقع مخفف رودخانه و قلعه رودخان یعنی قلعه‌ای که در نزدیکی رودخانه است. این قلعه در ادوار تاریخی به نامهای قلعه "هزار پله"، "حسامی" و "سکسار" نیز نامیده شده است.
● قلعه نظامی
قلعه رودخان يا قلعه حسامي که به حسام‌الدين بن اميره دوباج اسحقي ۹۰۷ تا ۹۲۳ هجری قمری منسوب است از بزرگترين دژهای نظامي ايران و گيلان و سال احداث آن طبق پژوهش‌هايي که بر روی خاک و پي آن انجام شده قرن پنجم یا ششم هم زمان با حکومت سلجوقيان است.
اين قلعه در سال ۱۸۳۰ ميلادي توسط الكساندر سودزكو لهستاني‌الاصل كشف شده است.
سلاطين اسحاقي که از سال ۵۵۰ تا ۱۰۰۲ هجری قمری بر گيلان غربي حکومت مي‌کردند از اين قلعه به خاطر موقعيت مناسب و شرايط اقليمي خاص، استفاده‌های فراوان برده‌اند و بارها آن را بازسازي کرده‌اند و مهم ترين مرکز دفاعي آنها بوده است.
تجديد بنای قلعه يک بار نيز توسط حسام‌الدين در سال ۹۱۸ هجری قمری شروع و در سال ۹۲۱ ه.ق تمام شده است. مصالح به کار رفته در اين قلعه سنگ و آجر و جداره خارجي از سنگ و جداره داخلي از آجر و ملاط ساروج است. مساحت داخلي قلعه بيش از ۵ هکتار است که قسمت ميانی شرق قلعه بانام شاه نشين و غرب آن با نام آسايشگاه افسران شناخته مي شود. اختلاف ارتفاع بالاترين نقطه (شاه نشين) با پايين ترين نقطه (در ورودی) حدود ۱۱۰ متر است.
اداره ميراث فرهنگي گيلان، از سال ۱۳۷۷ مرمت قسمت مياني را آغاز کرده و در سال ۱۳۸۲ هم کار مرمتی و پژوهشي آن ادامه داشته است.
● ترافيک قلعه
از آشغال‌های کمي که در مسير و داخل قلعه رها شده‌اند٬ مي‌شود فهميد که هنوز عده زيادی آن را کشف نکرده‌اند اما ظاهرا هر روز تعداد بازديدکنندگان قلعه بيشتر مي‌شود. پخش برنامه کوتاهي درباره اين قلعه از کانال يک تلويزيون ايران، مردم را برای بازديد از آن کنجکاو کرده است.
● دستشويي‌های رو به قبله
چون دستشويي‌های قلعه رو به قبله ساخته شده است، آن را متعلق به دوران قبل از اسلام (ساسانيان) مي‌دانند.
البته در بازسازی‌های متعدد، اين دستشويي‌ها خراب و "اسلامي" شده‌اند.
● مقاوم در برابر زلزله
زلزله سال ۱۳۶۹ گيلان هم نتوانست اين قلعه را خراب کند.
|
