تعطیلی جوایز ادبی

تداوم اهداء قدیمی ترین جایزه ادبی غیر دولتی ایران در هاله ای از ابهام قرار گرفته است و موسسه پکا که جایزه ادبی مهرگان را راه انداخته بود، امسال این جایزه را برگزار نخواهد کرد.

هفت سال پیش، در حال و هوای بعد از دوم خرداد با حمایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موسسه ای با حضور تعدادی از معتبرترین ناشران ایران شکل گرفت که قرار بود بزرگ ترین موسسه توزیع غیر دولتی کتاب در ایران باشد و فروشگاه بزرگی در خیابان فلسطین تاسیس کرد که فقط به فروش کتاب اکتفا نمی کرد و برگزاری جلسه با حضور نویسندگان و اجرای برنامه های فرهنگی نیز در میان فعالیت هایش جایگاه مهمی داشت، اما وقتی نام پکا بر سر زبان ها افتاد که چند ماهی پس از راه اندازی اش، جایزه ادبی پکا را راه انداخت که در ابتدا فقط به رمان فارسی اهدا می شد.

این جایزه خودش حکایتی شنیدنی داشت. زنی که آن روزها نمی خواست نامش برده شود و بعد ها در گفت و گویی با مجله زنان شرکت کرد و نامش برده شد، مبلغی را به جایزه اختصاص داده بود و پکا را برای این کار برگزیده بود .

به هر حال شش سال پیش اولین جایزه ادبی پکا به حسین سناپور نویسنده نه چندان نام آشنای آن روزها به خاطر کتاب "نیمه غایب" اهدا شد. این جایزه چنان تاثیری در فروش آن کتاب داشت که از معدود کتاب های حوزه رمان است که بیش از 12 بار چاپ شده است، اتفاقی که هرگز نه برای جایزه مهرگان (پکا) و نه برای هیچ جایزه دیگری تکرار نشد.

پس از جایزه مهرگان جایزه های دیگری نیز از راه رسیدند اما جایزه مهرگان توانست اعتبار خود را در میان جوایز حفظ کند، زیرا جایزه ای کلاسیک‌تر محسوب می شد و به سلیقه عامه خوانندگان نزدیک تر بود و از انتخاب کتاب هایی که جایز های دیگر به خصوص جایزه منتقدان مطبوعات می داد، پرهیز می کرد و رویکردی محافظه کارانه تر به ادبیات داشت.
ترکیب داوران نیز بر خلاف جایزه های دیگر میانگین سنی بالاتری داشت و چهره هایی مثل علی محمد حق‌شناس، صفدر تقی زاده، کریم امامی، ثریا قزل ایاغ، عنایت سمیعی و... در میانشان دیده می شد.

اولین جایزه ای که پس از پکا راه افتاد جایزه ادبی منتقدان مطبوعات بود که نوعی واکنش به محافظه کاری ادبی جایزه پکا بود با ترکیبی کاملا جوان با محوریت احمد غلامی.
پس از این که انبوهی از جایزه های دیگر غیر دولتی نیز راه افتاد پکا راهکار دیگری را برگزید که فقط از این موسسه بر می آمد؛ افزودن رشته های دیگر به جایزه، به نحوی که در طول سال ها جایزه علمی، محیط زیست و رمان کودک و نوجوان نیز به این جایزه افزوده شد.

حالا همه جایزه های مهرگان که به یکی از معتبرترین جایزه های کتاب ایران تبدیل شده بود و با رویکرد محافظه کارانه و کلاسیکش سلیقه هایی را پوشش می داد، از امسال در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

مشکل وقتی پیدا شد که در اثر تغییر و تحولات مدیریتی پکا، مدیران جدید از زیانده بودن فعالیت های پکا سخن به میان آوردند و حتی سخن از فروش کتابفروشی پکا به میان آمد، زیرا آنان معتقد بودند که موسسه پکا با سرمایه تعدادی از ناشران برای سر و سامان دادن به توزیع کتاب تاسیس شده است و فعالیت های جانبی باعث شده است که از کار خود بماند و یکی از فعالیت های جانبی هم جایزه مهرگان بود.

در همین حال خبر ها حاکی است که یکی از اعضای هیات مدیره پکا تلاش می کند که این جایزه سر پا بماند و دچار جوانمرگی نشود، با این همه عدم برگزاری جایزه مهرگان توسط موسسه پکا تقریبا قطعی شده است.

ملیکا احمدی