«من شدم یکی»

عباس معروفی

سه تا بودیم که عشق بین‏مون گم شده بود.

اولش دوتا بودیم. به اون‏جا که رسیدیم دیدیمش. شدیم سه‌تا.

سه‌تا شدیم. وقتی دیدیمش جلوتر رفتیم. جلوتر اومد. نگاه کردیم فقط. اون هم نگاه کرد فقط. گفتیم سلام. گفت سلام. دیگه هیچی نگفتیم. غذا خوردیم. خوابیدیم. روی سه تا تشک، زیرِسه تا لحاف. زیر سرمون سه‌تا بالش. سه تا بودیم. با هم اما تنها. سه تا آدم تنها بودیم.

دو تا بودیم. شدیم سه‌تا. شدند دوتا. شدم یکی. خود خودم. تنهای تنها مثل ...!

این داستانی بود با عنوان «من شدم یکی» از مهدی فرج‏پور، ساکن پاریس. او برای من نوشته رقصنده است و گاه داستان و شعر می‏نویسد و نوشته که داستان‏ها و نوشته‏‏هاش در ایران اجازه‏ی انتشار ندارند.

او دو داستان برای زمانه فرستاده که در هر دو داستان از عنصر تکرار بسیار استفاده کرده است. در داستان دیگرش هم همین‏جور تکرارها، نقش اصلی را بازی می‏کنند.

گرچه تکرار یکی از عناصر اصلی رقص به‏حساب می‏آید، اما در داستان نمی‏توان عنصر تکرار را بیش از حد مورد استفاده قرار داد. عنصر تکرار، در داستان بسیار اهمیت دارد، ولی باید اندازه نگه داشت.

حرکات بدن محدود است و به همین خاطر، بسیاری از حرکت‏ها در رقص، با عنصر تکرار ساخته می‏شود و گاه تکرار به علاوه‏ی یک حرکت دیگر؛ اما کلمات و تخیل و رؤیا محدود نیستند و به‏همین خاطر نمی‏توان به چند حرکت محدودشان کرد.

داستان تا بی‏نهایت امکان مانور دارد. داستان جهانی است لایتناهی و در هیچ قفسی نمی‏گنجد. در هر قفسی، نفسش به‏شماره می‏افتد و زود تمام می‏کند. داستان از همه‏ی قفس‏ها و باید و نبودها و ایدئولوژی‏ها بزرگ‏تر است.

داستان مهدی فرج‏پور از بی‏تصویری رنج می‏برد. کلی‏گویی است. در حالی که داستان با روایت جزء‌به‏جزء ساخته می‏شود؛ با استقراء ریاضی. یعنی کوچک‏ترین نکته‏ها، ریزترین احساسات و دقیق‏ترین تصاویر.

در این داستان از ما دو نفر صحبت می‏شود و بعد از ما سه نفر و بعد از من یک نفر. گویی این سه نفر هیچ تفاوتی با هم ندارند. هیچ رابطه‏ای با هم ندارند، هیچ دیالوگی با‏ هم ندارند.

گویی نویسنده می‏خواسته یک تئوری صادر کند و در حد یک خبر رادیویی آن را به گوش دیگران برساند. حال این‏که منطق داستان ذره دیدن است و از کاهی کوهی ساختن.

داستان، نه تئوری عشق صادر می‏کند و نه به مسائل روان‏شناسی و جامعه‏شناسی می‏پردازد. نویسنده، داستان را می‏نویسد که فقط یک داستان گفته باشد.

می‏گویند: باباگوریو مرد. می‏گوییم: خدابیامرزدش، همه می‏میرند. حال این باباگوریو کی هست؟ می‏گویند: همان پیرمرد ورمیشل‏ساز که دوتا دختر داشت و همه‏ی آرزویش خوشبختی و سعادت و شادمانی دخترهایش بود.

می‏گوییم: خُب خیلی‏ها این‏جوری‏اند، خیلی‏ها با همین ویژگی‏ها زندگی می‏کنند و دست آخر هم می‏میرند. می‏گویند: نه این‏طور نمی‏شود. بیا کتاب باباگوریو را بخوان تا ببینی بالزاک چطور ذره‌ذره این شخصیت را ساخته که وقتی رمان تمام شد، دلت می‏گیرد، نفست بند می‏آید و می‏زنی زیر گریه.

می‏گویند شبی که بالزاک رمان باباگوریو را تمام کرد، وقتی آمد سر میز شام، داشت هق‌هق می‏کرد. پرسیدند: چرا گریه می‏کنی؟ چی شده؟ گفت: باباگوریو مرد! یعنی شخصیتی که خود با تخیل خود ساخته بود، چنان بعد زنده یافته بود که چاره‏ای جز باور آن نداشت.

مهدی فرج‏پور چاره‏ای ندارد جز این‏که برای داستان نوشتن وقت صرف کند. کسانی که داستان نوشتن را در حد یک سرگرمی فرض می‏کنند، نمی‏توانند امید داشته باشند که در داستان‏نویسی جایی باز خواهند کرد.

برای داستان‏نویسی باید وقت صرف کرد. نمونه‏های ادبی جهان را خواند و در هر داستانی به یک کشف نائل آمد. داستان‏نویسی، یک آدم را به‏تمامی در خود می‏بلعد.