| رادیو زمانه > خارج از سیاست > ادبیات ایران > مروری بر کتاب "عطر یاس در کوچه های دور" | ||
مروری بر کتاب "عطر یاس در کوچه های دور"ناصر زراعتی
فرخنده نیکو (متولد 1341 شمسی، تهران) داستان‌نویس و مترجم ساکن سوئد، در رشته تاریخ ادبیات، از دانشگاهِ گوتنبرگ، فوق‌لیسانس گرفته و رساله پایان‌نامه تحصیلی‌اش را با عنوان «بررسی کتابِ به‌سوی طبس نوشته ویلی شیرکلوند از دیدگاه اورینتالیسم ادوارد سعید» نوشته است. پیش از این دو کتاب از او منتشر شده است: عطر یاس در کوچه‌های دور، اولین داستان بلند فرخنده نیکو، در ده فصل نوشته شده است. مریم، شخصیتِ اولِ داستان، که بیست سال پیش، با دختر دوساله‌اش (بهار) از ایران گریخته و به سوئد آمده، پرستاری است که در بخشِ اورژانسِ بیمارستانی روانی در استکهلم کار می‌کند. شبی، دو پلیس مردِ ایرانی میان‌سالی را به نام مسعود به بیمارستان می‌آورند که مبتلا به بیماری روانی است. چشم‌ها و نگاهِ مسعود برای مریم آشناست و او را یادِ یکی از معلمانش می‌اندازد، در سال سوم دبیرستان در تهران. ماجراهای داستان از زمانِ حال، در سوئد، آغاز می‌شود و از طریق ِتداعی معانی و بازگشت به گذشته، به عقب برمی‌گردد. ماجراهایی که در زمان حال در سوئد روی می‌دهند، با رویدادهای گذشته جا عوض می‌کنند؛ گذشته‌هایی مربوط به دوران کودکی و نوجوانی مریم در تهران، در مکان‌ها و زمان‌های مختلف. و این‌همه نشان‌دهنده تلاطم‌های ذهنی و روحی مریم در گذشته و حال است. از طریقِ ذهنِ مریم، تصاویری کوتاه و تکه‌تکه از زندگی‌اش برای خواننده روشن می‌شود؛ تصاویری بیان‌گر واقعیت‌های بیرونی و درونی او. داستان دو جریان موازی را همزمان دنبال می‌کند: این تصاویر تکه‌تکه به‌مرور مجموعه‌ای را تکمیل می‌کنند و نه تنها تصویری از مریم و زندگی گذشته او ارائه می‌دهند، بلکه جامعه ایران (قبل، در جریان و پس از انقلابِ 1357) و نیز جامعه (به‌خصوص) ایرانیان سوئد را نیز تصویر می‌کنند. داستان همچنین در موردِ مسعود هم هست؛ در موردِ درگیری‌های او، درونِ آشفته‌اش و نیز نوسان‌هایی که بینِ عشق و شور به کار کردن و افسردگی‌اش دارد. او مردی است با شخصیتی متضاد که در ایران زندانی سیاسی بوده. مریم که داستان محدود است به دیدگاهِ او، به نسلی تعلق دارد که در انقلاب شرکت داشته و از آن تأثیر پذیرفته است. نویسنده کوشیده است زمانِ حال را با پرسپکتیوِ گذشته و گذشته را با پرسپکتیوِ حال ببیند و بنویسد. *** BOKARTHUS |
||
